Pietruszka "Gekon", 2017

Dariusz Lewek kibicujący budowie szybowca Pietruszka "Axel", zdobywszy również doświadczenie w locie na tym szybowcu, zapalił się do projektu i postanowił go dalej modyfikować. Na podstawie jego założeń Zenon Pietruszka opracował projekt o roboczej nazwie "Axel II", która później została zmieniona na "Gekon". Szybowiec otrzymał nowe skrzydło o większej rozpiętości i większym wydłużeniu, wyposażone w klapy, o obrysie zbliżonym do eliptycznego i z wingletami. Skrzydło zaprojektował prof. Krzysztof Kubryński, który zmodyfikował spodnią część noska profilu. Modele wingletów zostały wykonane przez Norberta Borowca w jego zakładzie NB Composities.
Konstruktorem struktury nośnej i wykonawcą foremników jest Zenon Pietruszka. Dariusz Lewek odpowiadał za przygotowanie i logistykę prób (również w locie). Twórcą obliczeń wytrzymałościowych oraz programu prób statycznych jest doświadczony konstruktor mgr inż. Jerzy Cisowski.
Celem budowy "Gekona" było stworzenie bardzo lekkiego szybowca z możliwością dodania silnika do samostartu, o bardzo poprawnych i bezpiecznych cechach użytkowych zarówno w powietrzu jak i na ziemi, w tym: łagodnej charakterystyce przeciągnięcia, znikomym zapotrzebowaniu na moc podczas startu, możliwości wykonywania podstawowych figur akrobacji, łatwego montażu i demontażu możliwego do wykonania nawet przez jedną osobę, możliwości wykonywania zmian konstrukcyjnych przez właściciela bez konieczności spełniania restrykcyjnych wymagań nadzoru lotniczego.
Aby sprostać normie masy szybowca ultralekkiego, konstruktor zastosował laminat epoksydowy węglowo- aramidowy (kevlar). Te materiały mają znakomitą wytrzymałość, sztywność i są znacznie lżejsze od laminatów szklanych. W szybowcu zastosowano napęd elektryczny na chowanym wysięgniku (pantograf). Niska masa startowa oraz małe prędkości minimalne sprawiają, że silnik o mocy 10 kW zapewnia dostateczny nadmiar mocy do wykonania startu i wznoszenia. Możliwe jest także użycie napędu spalinowego. Ciekawostką jest możliwość szybkiej (ok. 5 minut) konwersji z szybowca na motoszybowiec i odwrotnie (wyjmując cały zespół napędowy). "Gekon" stanowi rodzaj hybrydy szybowca i motoszybowca. Stąd jego przynależność do dwóch klas jednocześnie: UL-70 (jednoosobowe bez napędu) lub UL-115 (jednoosobowe z napędem).
Próby statyczne zostały przeprowadzone w 2016 r. na Politechnice Rzeszowskiej. Najważniejsza i najbardziej newralgiczna próba obciążenia skrzydeł zakończyła się pełnym sukcesem. Pierwsza część prób statycznych wykazała także pewne niedociągnięcia. Podczas próby zginania i skręcania belki ogonowej nastąpiło niewielkie, lokalne uszkodzenie powłoki belki. Było to spowodowane niewłaściwym rozproszeniem sił skupionych na powłoce belki ogonowej i kadłuba w narożach wykroju pod zespół napędowy. Uszkodzenia zostały naprawione, a konstrukcja odpowiednio wzmocniona. Próba wykazała także niedostateczna sztywność układu sterowania lotek. Ostatnia faza prób statycznych przyniosła rozczarowanie w postaci ukręconego ogona. Budowa na nowo całej sekcji ogonowej zajęła dodatkowo cztery miesiące. Ogółem budowa szybowca pochłonęła ok. 3000 roboczogodzin.
Szybowiec oblatał Dariusz Lewek 3.06.2017 r. (wg [5]- 3.07.2017 r.- informacja błędna) w Krośnie. Na początek wykonał przy pomocy wyciągarki kilka szurów z krótkim oderwaniem szybowca od ziemi. Stwierdzono zbyt nerwowe reakcje na ster wysokości, co, jak się okazało, wynikało z ciasnego pasowania tulejek w układzie sterowania. Potem przyszedł czas na hol za samolotem na wysokość 1000 m. Lot przebiegł bardzo spokojnie. W porównaniu do szybowca "Axel" dała się zauważyć duża poprawa sterowności przy małych prędkościach, spory przyrost współczynnik siły nośnej wraz ze stopniowym wypuszczaniem klap i bardzo łagodna charakterystyka przeciągnięcia. Dalsze próby wykonywane były w Brzeskiej Woli k. Białobrzegów.
Po sezonie lotnym 2017 r. w szybowcu został zamontowany niemiecki system napędowy z silnikiem elektrycznym HPD-10 o mocy 10 kW, co pozwala na start z płaskiego terenu, wnoszenie z prędkością pionowa około 2,4 m/s i ok. jedną godzinę lotu z napędem.
Szybowiec prezentowany był na Targach Lotnictwa Lekkiego w Kiecach (13- 14.10.2018 r.) oraz podczas 10. edycji Nocy w Instytucie Lotnictwa (11.10.2019 r.).
Dariusz Lewek zbudował szybowiec "Gekon" do własnego użytku. Szybowiec ultralekki może być przygotowany do startu w pojedynkę przez pilota, bez angażowania większej liczby osób. Możliwości samodzielnego, krótkiego startu, np. ze startowisk paralotniowych to z kolei uniezależnienie od lotnisk aeroklubowych i perspektywy latania w wielu nowych dla szybownika miejscach.
Planował jednak opracowanie zestawów do amatorskiej budowy składających się z wykonanych w profesjonalnych warunkach struktur nośnych (skrzydła, usterzenie, kadłub). Zupełnie nowy kadłub o lepszych parametrach aerodynamicznych i uniwersalnej budowie dałby konstruktorowi swobodę w kwestii wyboru napędu, zarówno startowego jak i podtrzymującego lot w różnych konfiguracjach ( z przodu, z tyłu, na skrzydłach, na stateczniku pionowym itp.), zastosowania różnej konstrukcji podwozia, układu sterowania czy rozmieszczenia wyposażenia. Podzielenie kadłuba umożliwiłoby prowadzenie prac w małych pomieszczeniach. Oferta ta byłaby bardzo przystępna cenowo.
Konstrukcja.
Jednomiejscowy wolnonośny górnopłat wykonany z kompozytów: laminat epoksydowy węglowo- aramidowy (kevlar).
Skrzydła o obrysie zbliżonym do eliptycznego. Wyposażone w klapy, klapowe hamulce aerodynamiczne na górnej powierzchni oraz w winglety. Średnia cięciwa aerodynamiczna- 0,6776 m.
Kabina zakryta. Szybowiec wyposażony w 2 zaczepy (przedni i tylny), wykonane z blachy tytanowej.
Statecznik poziomy i ster wysokości jednoczęściowy.
Podwozie jednotorowe, składa się z koła głównego (pochodzące od taczki) i przedniego kółka dodatkowego (zaadaptowanego z wózka inwalidzkiego). Z tyłu kadłuba znajduje się płoza ogonowa z kółkiem.
Silnik- elektryczny HPD-10 o mocy 10 kW. Umieszczony na chowanym wysięgniku (układ pantografowy). Siłownik śrubowy mechanizmu chowania silnika wykonany z wkrętarki akumulatorowej.
Bateria, powstała dzięki wsparciu firm GP Batteries oraz BTO, została złożona z 308 pojedynczych ogniw litowo- jonowych, i jest zdolna gromadzić 3,4 kWh energii przy pojemności 66 Ah oraz masie 20 kg.
Dane techniczne "Gekon" (wg [8]):
Rozpiętość- 13,5 m, długość- 5,385 m, powierzchnia nośna- 13,5 m2.
Masa własna bez napędu- 69 kg, masa własna z napędem ( bez akumulatora)- 84 kg, masa startowa max- 205 kg z możliwością zwiększenia.
Prędkość max- 155 km/h, doskonałość max- 30 (wg [5]- 33), wznoszenie max w locie z napędem- ok. 2,4 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Mikołaj Lech - informacje.
[2] Dariusz Lewek- informacje.
[3] "Jak zbudować własny szybowiec - rozmowa z konstruktorem amatorem". Portal · dlapilota.pl.
[4] Kania M. "Czas próby". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2016.
[5] "Gekon". Polskie szybowce i konstrukcje amatorskie.
[6] Lewek D. "Gekon już lata". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 7/2018.
[7] "Oblot Gekona". Przegląd Lotniczy Aviation Revue - Aktualności.
[8] "Gekon i Dariusz Lewek podczas Targów Lotnictwa Lekkiego. Targi Kielce – kongresy, konferencje i inne wydarzenia w ....
[9] "Atrakcje - 10. Noc w Instytucie Lotnictwa". Instytut Lotnictwa - Sieć Badawcza Łukasiewicz.
Ultralekki szybowiec amatorski