Warchałowski (Bolesław) samolot, 1915

Projekt dużego samolotu transportowego. Polska / USA.
Rozwiązania konstrukcyjne elementów samolotu Bolesława Warchałowskiego, przekrój podłużny. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

W 13.12.1915 r. Bolesław Warchałowski zgłosił w USA do opatentowania samo­lot. Patent nr 1.186.630 wydano mu 13.06.1916 r.

Wielosilnikowy samolot o dużej powierzchni płata nośnego wyposażony w zespół śmigieł napędowych i wirników nośnych oraz automatyczny stabilizator równowagi poprzecznej, charakterystyczny tym, że dysponuje automatycznym urządzeniem włączania drugiego silnika napędowego śmigieł w przypadku awarii pierwszego.

Kadłub o konstrukcji szkieletowej oparty na dwu 4- kołowych, dwuosiowych wózkach zawieszonych przegubowo i amortyzowanych sprężyną, półkoliście zakończony z przodu i ścięty w tyle, w rzucie z góry zaś zbiegający się ku przodowi i ścięty do tyłu mieści mechanizmy napędowe i przedziały pasażerskie bądź towarowe oraz stanowisko pilota.

W przedniej części, za pierwszym wózkiem podwozia, niesie on zdwojo­ny, kratownicowy wysięgnik, rozpościerający się sy­metrycznie z obu stron kadłuba w kształcie litery V. Stanowi on m.in. oparcie dla przedniej części płata nośnego zabudowanego w układzie tandem, przy czym tylna jego część posiada większą rozpiętość. Pod przednim płatem, z obu stron kadłuba, na odpowied­nich wysięgnikach, osadzono zdwojone zespoły śmi­gieł ciągnących o napędzie z silnika przez przekładnię kół zębatych i cięgni pasowych. W kadłubie umiesz­czono dwa silniki napędowe pracujące na wspólny wał opatrzony sprzęgłami. Istotną cechą tego układu jest możliwość automatycznego wysprzęglania jedne­go z silników w przypadku jego awarii i uruchamianie drugiego, który przejmuje jego zadania napędu zespołu śmigieł. Tak więc w trakcie lotu, gdy silnik odmawia posłuszeństwa, to dzięki odpowiedniemu mechanizmowi następuje automatyczne uruchomie­nie silnika rezerwowego, tak, że praca śmigieł nie ulega zakłóceniu.

W samolocie zastosowano automatyczny stabili­zator. Na wysokości końcówek płata przedniego, na kratownicowym wysięgniku, o którym już wspo­mniano, ponad i pod płatem, symetrycznie z obu stron kadłuba umieszczono na wspólnych osiach zdwojone zespoły wirników nośnych o bezpośrednim, indywidualnym napędzie z silników elektrycz­nych. Wirniki te pełnią funkcje usterzenia poprzecz­nego. Automatyczne urządzenie synchronizujące ich pracę usytuowane jest w osi podłużnej kadłuba, a jego konstrukcja oparta jest na wahadle. Jego wychylenia włączają obwód elektryczny jednego z silników i w ten sposób ciąg wirnika ku górze przywraca równo­wagę poprzeczną samolotu.

Sterowanie lotem w płaszczyźnie pionowej i poziomej realizowane jest z kolei drogą zmiany kierunku ciągu śmigła ogonowego, pchającego, w płaszczyźnie poziomej i pionowej. Zamocowane jest ono przegubowo i połączone z wolantem w kabinie pilota systemem cięgien. Także to śmigło posiada napęd indywidualny, bezpośredni z silnika elektrycznego lub z akumulatora, których obwody elektryczne uruchamiane są przez pilota.

Ówczesne statystyki katastrof lotniczych łączyły ich przyczyny zwykle z zawodnością silników lotniczych. Zdublowano wobec tego układ napędu śmigieł i wprowadzono automatyczny mechanizm przełącza­jący napęd z silnika uszkodzonego na rezerwowy. Równocześnie wprowadzono oryginalny układ stabi­lizatora równowagi poprzecznej samolotu oparty na zasadzie wahadła, w którym funkcje powierzchni sterowych pełniły zespoły wirników nośnych usytu­owane symetrycznie po obu stronach kadłuba, na wysokości końcówek płata nośnego. Powierzchnie steru wysokości i kierunku zastępowano z kolei śmi­głem pchającym o dowolnie regulowanym kierunku ciągu w płaszczyznach pionowej i poziomej. Układy sterowania oparte były przy tym na napędzie indywi­dualnym z silników elektrycznych.

Galeria

  • Rozwiązania konstrukcyjne elementów samolotu, rzut samolotu z góry. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).
  • Rozwiązania konstrukcyjne elementów samolotu, przekrój poprzeczny samolotu. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).
  • Przekrój układu automatycznego sprzęgania i wysprzęgania silników napędowych śmigieł ciągnących- poprzeczny. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.
blog comments powered by Disqus