Warchałowski (Bolesław) samolot, 1915
_samolot_00.jpg)
W 13.12.1915 r. Bolesław Warchałowski zgłosił w USA do opatentowania samolot. Patent nr 1.186.630 wydano mu 13.06.1916 r.
Wielosilnikowy samolot o dużej powierzchni płata nośnego wyposażony w zespół śmigieł napędowych i wirników nośnych oraz automatyczny stabilizator równowagi poprzecznej, charakterystyczny tym, że dysponuje automatycznym urządzeniem włączania drugiego silnika napędowego śmigieł w przypadku awarii pierwszego.
Kadłub o konstrukcji szkieletowej oparty na dwu 4- kołowych, dwuosiowych wózkach zawieszonych przegubowo i amortyzowanych sprężyną, półkoliście zakończony z przodu i ścięty w tyle, w rzucie z góry zaś zbiegający się ku przodowi i ścięty do tyłu mieści mechanizmy napędowe i przedziały pasażerskie bądź towarowe oraz stanowisko pilota.
W przedniej części, za pierwszym wózkiem podwozia, niesie on zdwojony, kratownicowy wysięgnik, rozpościerający się symetrycznie z obu stron kadłuba w kształcie litery V. Stanowi on m.in. oparcie dla przedniej części płata nośnego zabudowanego w układzie tandem, przy czym tylna jego część posiada większą rozpiętość. Pod przednim płatem, z obu stron kadłuba, na odpowiednich wysięgnikach, osadzono zdwojone zespoły śmigieł ciągnących o napędzie z silnika przez przekładnię kół zębatych i cięgni pasowych. W kadłubie umieszczono dwa silniki napędowe pracujące na wspólny wał opatrzony sprzęgłami. Istotną cechą tego układu jest możliwość automatycznego wysprzęglania jednego z silników w przypadku jego awarii i uruchamianie drugiego, który przejmuje jego zadania napędu zespołu śmigieł. Tak więc w trakcie lotu, gdy silnik odmawia posłuszeństwa, to dzięki odpowiedniemu mechanizmowi następuje automatyczne uruchomienie silnika rezerwowego, tak, że praca śmigieł nie ulega zakłóceniu.
W samolocie zastosowano automatyczny stabilizator. Na wysokości końcówek płata przedniego, na kratownicowym wysięgniku, o którym już wspomniano, ponad i pod płatem, symetrycznie z obu stron kadłuba umieszczono na wspólnych osiach zdwojone zespoły wirników nośnych o bezpośrednim, indywidualnym napędzie z silników elektrycznych. Wirniki te pełnią funkcje usterzenia poprzecznego. Automatyczne urządzenie synchronizujące ich pracę usytuowane jest w osi podłużnej kadłuba, a jego konstrukcja oparta jest na wahadle. Jego wychylenia włączają obwód elektryczny jednego z silników i w ten sposób ciąg wirnika ku górze przywraca równowagę poprzeczną samolotu.
Sterowanie lotem w płaszczyźnie pionowej i poziomej realizowane jest z kolei drogą zmiany kierunku ciągu śmigła ogonowego, pchającego, w płaszczyźnie poziomej i pionowej. Zamocowane jest ono przegubowo i połączone z wolantem w kabinie pilota systemem cięgien. Także to śmigło posiada napęd indywidualny, bezpośredni z silnika elektrycznego lub z akumulatora, których obwody elektryczne uruchamiane są przez pilota.
Ówczesne statystyki katastrof lotniczych łączyły ich przyczyny zwykle z zawodnością silników lotniczych. Zdublowano wobec tego układ napędu śmigieł i wprowadzono automatyczny mechanizm przełączający napęd z silnika uszkodzonego na rezerwowy. Równocześnie wprowadzono oryginalny układ stabilizatora równowagi poprzecznej samolotu oparty na zasadzie wahadła, w którym funkcje powierzchni sterowych pełniły zespoły wirników nośnych usytuowane symetrycznie po obu stronach kadłuba, na wysokości końcówek płata nośnego. Powierzchnie steru wysokości i kierunku zastępowano z kolei śmigłem pchającym o dowolnie regulowanym kierunku ciągu w płaszczyznach pionowej i poziomej. Układy sterowania oparte były przy tym na napędzie indywidualnym z silników elektrycznych.
Galeria
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.