ULM-1 "Moskito", 1984
Konstruktorem ultralekkiego samolotu ULM-1 ”Moskito” był mgr inż. Adam Kurbiel, twórca szybowców "Jantar". Doświadczenie w dziedzinie konstrukcji kompozytowych zostało znakomicie spożytkowane dla opracowania małego, ultralekkiego samolociku przeznaczonego dla szerokiego kręgu odbiorców. Inicjatorem budowy był pan Grabowski, mieszkający we Frankfurcie nad Menem, właściciel firmy Konsuprod. Koncepcja samolotu została oparta na nieukończonym samolocie amatorskim RW-01 "Skoczek" konstrukcji mgr inż. Jarosława Rumszewicza i mgr inż. Tadeusz Widełka.
Płatowiec jest wykonany z kompozytów szklano- epoksydowych i węglowo- epoksydowych. Technologia ta jest stosowana powszechnie w budowie szybowców gdyż zapewnia bardzo dobre odwzorowanie geometrii profilu skrzydła i umożliwia uzyskanie dobrych własności aerodynamicznych. Inną korzystną cech tej konstrukcji jest możliwość szybkiego montażu i demontażu (do transportu, przechowywania itd.).
Pierwszy prototyp powstawał w naprędce zbudowanej hali, stojącej obok domu Wojciecha Gorgolewskiego, znanego fotografa lotniczego. Został oblatany 7.11.1984 r. ”Moskito” pod względem technologii znacznie wyróżniał się spośród ówczesnych samolotów amatorskich. O ile większość takich konstrukcji wykonana była ze sklejki, rurek stalowych czy duralowych i kryta płótnem lub dakronem, tak ”Moskito” wykonano z kevlaru.
Poważnym problemem od samego początku był dobór właściwego śmigła. Pierwsze śmigło- dwułopatowe, duralowe, wyciskane- przy pewnej prędkości obrotowej wpadało we flatter. Zostało zastąpione na trójłopatowe śmigło produkcji niemieckiej, jak się niestety okazało- złej jakości. Po dość znacznej liczbie lotów, w dniu 11.11.1984 r. nastąpiło urwanie łopaty w locie, w wyniku czego doszło do katastrofy, w której zginął pilot. Komisja badająca ten wypadek wykazała, że urwanie łopaty nastąpiło w wyniku przekroczenia przez pilota ograniczeń użytkowania.
Po tym wypadku konstruktorzy zaprojektowali śmigło sami- drewniane, dwułopatowe o oznaczeniu FK 82/130, które spisywało się dobrze. Podczas certyfikacji w RFN okazało się jednak, że nie może ono spełnić obowiązujących tam norm hałasowych. Wybrano więc doraźnie śmigło niemieckie firmy Hinze, czterołopatowe, zbudowane z kompozytu węglowego, które przeszło próby z wynikiem pozytywnym. Jednak podczas eksploatacji na jednym z "Moskitów" w czasie lotu urwały się u nasady dwie łopaty powodując uszkodzenie belki kadłubowej. Na szczęście jednak niemiecki pilot zdołał bezpiecznie wylądować. Oględziny śmigła wykazały, że było ono zrobione po amatorsku. Konstruktorzy zaprojektowali i zbudowali więc nowe własne śmigło- czterołopatowe KG 3-130/153 L autorstwa inż. Gębali. Zostało zbudowane przy zastosowaniu kompozytów szklanych, węglowych i aramidowych. Śmigło okazało się wreszcie być tym długo poszukiwanym rozwiązaniem docelowym.
Drugi prototyp został zbudowany w hali firmy Konsuprod w Bielsku- Białej i oblatany w 1986 r. W 1987 r. otrzymał certyfikat wydany na podstawie Tymczasowych zasad sprawdzania zdatności statków powietrznych budowanych w pojedynczych egzemplarzach. Ponieważ samolot trafił na rynek niemiecki, konieczne było również przeprowadzenie certyfikacji wg wymogów nadzoru lotniczego RFN (Betriebstüchtigkeit Forderungen für Ultraleichtflugzeuge, 1984). Wymagania te zostały spełnione.
Produkcję seryjną samolotu, na rynek niemiecki, podjęła w 1988 r. firma Konsuprod. Do 1993 r. sprzedano 21 ULM-1B. ”Moskito” cieszył się tam bardzo dobrą opinią. Samolot jest udaną konstrukcją w swojej klasie, łatwą w pilotażu i w obsłudze.
Od 1993 r. rozwojem ”Moskito” zajmował się Zakład Produkcji Konstrukcji Lekkich w Bielsku. Firma oferowała na polski rynek dostawę gotowych samolotów lub dokumentację i zestaw do samodzielnego montażu (obejmujący: keson skrzydła, żebra, lotki, kadłub, ster kierunku i usterzenia wysokości) albo udostępnienie dokumentacji i foremników.
Opracowana została również wersja dwumiejscowa ULM-2 ”Moskito 2”.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji kompozytowej.
Płat z kompozytu szklano-epoksydowego, nie dzielony, prostokątny z trapezowymi zakończeniami. Pokrycie kesonu skorupowe, całość pokryta tkaniną.
Kadłub konstrukcji kompozytowej, skorupowej. Belka ogonowa umieszczona na grzbiecie kadłuba. Kabina odkryta.
Usterzenie klasyczne w układzie odwróconym, umieszczone na końcu belki kadłubowej. Usterzenie pionowe zwisające od belki w dół, usterzenie poziome umieszczone na belce.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, stałe. Koła główne hamowane. Kółko przednie sterowane, sprzężone z pedałami steru kierunku.
Wyposażenie- zestaw podstawowych przyrządów pilotażowych VFR.
Instalacje: paliwowa- pojemność zbiornika paliwa wynosi 20 l + 1,3 I w zbiorniku rezerwowym. Zbiorniki znajdują sią w pionowej części kadłuba za oparciem pilota. Istnieje możliwość wyposażenia samolotu w dodatkowe zbiorniki paliwa 2 x 8 l.
Silnik:
- w pierwszym prototypie- KFM 104,
- w samolotach seryjnych- dwusuwowy 3- cylindrowy, gwiazdowy König SC 430 o mocy 17 kW (23 KM). Śmigło pchające.
Dane techniczne ULM-1 ”Moskito” (wg [3]):
Rozpiętość- 10,4 m, długość- 5,85 m, wysokość- 1,8 m, powierzchnia nośna- 12,9 m2.
Masa własna- 123 kg, masa startowa max- 270 kg.
Prędkość dopuszczalna- 119- 120 km/h, prędkość manewrowa- 88- 90 km/h, prędkość przelotowa- 62 km/h, prędkość minimalna- 45 km/h, wznoszenie- 1,5 m/s, doskonałość z silnikiem na biegu jałowym- 12,75, doskonałość z wyłączonym silnikiem- 10,5, pułap praktyczny- 4000 m, zasięg- 225 km, czas lotu- 3 h 36'.
Galeria
Źródło:
[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.[2] ”Problemy rozwoju samolotów rodziny EOL”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 19 (2/2006).
[3] (kk) "ULM-1 Moskito". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/1993.