Poczobut-Odlanicki Marcin

Marcin Poczobut-Odlanicki herbu Pogonia urodził się w 30.10.1728 r. w Słomiance (pow. grodzieński), jako syn Kazimierza, krajczego grodzieńskiego, i Heleny z Hlebowiczów. Polski matematyk, astronom, poeta, jezuita, dziekan kapituły smoleńskiej w 1789 r.
Nauki pobierał w Polsce (od 1738 r. w kolegium jezuitów w Grodnie, tam też wstąpił do ich nowicjatu w 1745 r.), Pradze (lata 1754- 1756: greka, matematyka i astronomia), Berlinie (1760 r.), Marsylii (lata 1761- 1762, gdzie współpracował z astronomem E. Pezenas), Awinionie (1763 r.) i we Włoszech (prawdopodobnie Rzym). W latach 1751- 1753 nauczał w szkołach zakonnych w Połocku i Wilnie. W 1756 r. powrócił do Wilna, gdzie nauczał greckiego i matematyki, studiując równocześnie teologię. W 1760 r. wyjechał ponownie za granicę, aby kontynuować swą edukację. W 1764 r. przez Florencję, Wenecję i Wiedeń powrócił do Polski. Wkrótce otrzymał tytuł profesora matematyki i astronomii, a w latach 1780- 1799 był rektorem Szkoły Głównej Litewskiej.
W latach 1770- 1772 przebudował obserwatorium astronomiczne w Wilnie. Pod jego kierownictwem (od 1764 r.) obserwatorium stało się znane w Europie. Prowadził regularne obserwacje astronomiczne, z których najważniejsze (m.in. 60 wyznaczeń pozycji Merkurego) wykorzystał francuski astronom Jérôme Lefrançais de Lalande do obliczenia orbit i stworzenia tablic ruchu planet. Na zlecenie Komisji Edukacji Narodowej reformator Szkoły Głównej Litewskiej i systemu szkolnego na Litwie. Współredaktor Gazety Wileńskiej.
W roku 1777 w wydanym przez siebie dziele Cahiers des observations astronomiques faites à l’observatoire royal de Vilna en 1773... ogłosił o odkryciu nowej konstelacji, którą nazwał na cześć króla Stanisława Augusta Poniatowskiego- Ciołkiem Poniatowskiego. Poczobutt-Odlanicki zajmował się także pomiarem szerokości i długości geograficznej miast na podstawie zaćmień Słońca i Księżyca.
Starsza historiografia lotnicza Polski przypisywała mu projekt balonu, który w świetle nowszych ustaleń opracowany został jednak w 1795 r. przez Stanisława Trembeckiego.
Przed powrotem do jezuitów białoruskich przekazał (1807 r.) kierownictwo obserwatorium Janowi Śniadeckiemu. Następnie wyjechał do Dyneburga, gdzie odnowił śluby zakonne. Tam też zmarł 20.02.1810 r.
Był kawalerem Orderu Orła Białego (1793 r.) i Orderu Świętego Stanisława (1785 r.), został odznaczony złotym medalem "Merentibus" w 1775 r. Tytuł astronoma królewskiego otrzymał w 1766 r. Członek Królewskiej Akademii Nauk w Londynie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, korespondent Francuskiej Akademii Królewskiej.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Urania - Polski Portal Astronomiczny.