Merczyński sterowiec, 1874- 1899

Projekt sterowca pionierskiego. Polska / Rosja.
Schemat sterowca, urządzeń napędu i stabilizacji według projektu Arkadiusza Merczyńskiego z 1893 r. (Źródło: Januszewski S. ”Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917”).
Arkadiusz Merczyński był autorem projektu aerostatu, który prezentował już w 1874 r. publikując na łamach Revue des Deux Mondes artykuł pt. Solution de la question des aerostats. Pismo L'Aéronaute komentowało, że był to projekt fantastyczny zakładający wytwarzanie turbulencji wokół balonu przez wiatr. Aerostat Merczyńskiego przed­stawił w 1879 r. Russkij Mir, w nr. 4, w artykule pt. Aerostat A.F. Merczinskogo. Sam Merczyński wy­dał też w 1881 r. w Moskwie broszurę pt. Ob aerstatie. S 5 czertież. W 1881 r. przed VII Oddziałem (Żeglugi Powietrznej) IRTO wystąpił z wykładem O aerostatach, wprawianych w ruch z pomocą silnika parowego, działającego na śmigło. W 1882 r. wystąpił z kolejnym wykładem Budowa aerostatów, który spowodował krytyczną recenzję I.S. Kołybina, publikowaną na łamach Zapisek Ce­sarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Technicznego (IRTO).

9.03.1893 r. przedstawił władzom wojskowym memoriał odnośnie horyzontalnego przemieszczania aerostatu w każdych warunkach atmosferycznych. Trafił on do Głównego Urzędu Inżynierii (GIU). Na jego marginesie znalazła się dyspozycja płk. Nila Lwowicza Kirpiczewa z 29.05.1893 r., aby przedstawiony mu projekt kierowania lotem balonu we wszystkich kierunkach przesłać Komitetowi Elektro­technicznemu GIU. Rozkaz wykonano 31.05.1893 r.

Merczyński pisał, że problem kierowania lotem aerostatu nurtował go od wielu lat. Podjął własne studia nad działaniem powietrza na płaszczyzny w nim się poruszające. Ich wyniki doprowadziły go do koncepcji sterowca, którego wydłużony, cylin­dryczny zbiornik gazu opatrzono z przodu wielołopatowym wirnikiem wentylatorowym, którego łopaty zmniejszają swoją rozpiętość do przodu, tylne zaś mają średnicę równą średnicy zbiornika gazu. Łopaty wirnika są osadzone na osi i przykryte stożkowym kołpakiem, stanowiącym w istocie strukturę płasz­czyzn uchylających się pod działaniem wiatru w trakcie ruchu sterowca do przodu. Działanie wiatru na płaszczyzny usytuowane w górnej półkuli kołpaka ma być równoważone jego działaniem na płaszczyzny dolnej półkuli kołpaka, a przydając temu ruch obro­towy wirnika wentylatora wzmacniać się będzie sta­bilność statku powietrznego w osiach: pionowej, po­dłużnej i poprzecznej. Statek powietrzny będzie bo­wiem, według Merczyńskiego, dzięki działaniu wen­tylatora stawiał mocny opór bocznym porywom wia­tru. Do przodu poruszać się zaś będzie dzięki działa­niu śmigieł pchających usytuowanych za zbiornikiem gazu sterowca i w osi gondoli. Analogiczne urządze­nie stabilizacyjne, mniejszych rozmiarów, Merczyński instaluje również z przodu gondoli. Liczba silników umieszczonych w gondoli i łączna ich moc, a napę­dzają one zarówno wentylatory, jak i śmigła pchające, zależna jest od wielkości aerostatu i pożądanych prędkości lotu.

Merczyński proponował też inny sposób napę­dzania aerostatu. Podwieszał pod zbiornik gazu basen z wodą i umieszczał w nim koło wodne, takie jak na parostatku, związane z aerostatem. Zupełnie bezpod­stawnie wierzył, że ruch koła w basenie będzie prze­mieszczał cały układ do przodu.

Komitet Elektrotechniczny GIU oceniał jego szczególny statek powietrzny na posiedzeniu 10.06.1893 r. Z udziałem gen. ltn. Michaiła M. Boreskowa, gen. mjr. Michała J. Lisowskiego, gen. mjr. Wasilija W. Afanasjewa, szt. -kpt. Aleksandra Kowanki i innych. Przez chwilę zatrzymano się przy jego wydalaczu wiatru- wirniku wentylatorowym, propozycji napędu wodnego z koła pracującego w basenie i oddalono prośbę o wsparcie realizacji projektu nie wytrzymującego krytyki.

Merczyński nie ustawał w działaniach propagują­cych projekt. Informacje o jego aerostacie publikowa­ły również S. Peterburskije wiedomosti i Priroda. Kolejną broszurę wydał 17.03.1899 r. w Moskwie pt. Aerostat A.F. Merczinskogo.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.
blog comments powered by Disqus