Merczyński sterowiec, 1874- 1899

9.03.1893 r. przedstawił władzom wojskowym memoriał odnośnie horyzontalnego przemieszczania aerostatu w każdych warunkach atmosferycznych. Trafił on do Głównego Urzędu Inżynierii (GIU). Na jego marginesie znalazła się dyspozycja płk. Nila Lwowicza Kirpiczewa z 29.05.1893 r., aby przedstawiony mu projekt kierowania lotem balonu we wszystkich kierunkach przesłać Komitetowi Elektrotechnicznemu GIU. Rozkaz wykonano 31.05.1893 r.
Merczyński pisał, że problem kierowania lotem aerostatu nurtował go od wielu lat. Podjął własne studia nad działaniem powietrza na płaszczyzny w nim się poruszające. Ich wyniki doprowadziły go do koncepcji sterowca, którego wydłużony, cylindryczny zbiornik gazu opatrzono z przodu wielołopatowym wirnikiem wentylatorowym, którego łopaty zmniejszają swoją rozpiętość do przodu, tylne zaś mają średnicę równą średnicy zbiornika gazu. Łopaty wirnika są osadzone na osi i przykryte stożkowym kołpakiem, stanowiącym w istocie strukturę płaszczyzn uchylających się pod działaniem wiatru w trakcie ruchu sterowca do przodu. Działanie wiatru na płaszczyzny usytuowane w górnej półkuli kołpaka ma być równoważone jego działaniem na płaszczyzny dolnej półkuli kołpaka, a przydając temu ruch obrotowy wirnika wentylatora wzmacniać się będzie stabilność statku powietrznego w osiach: pionowej, podłużnej i poprzecznej. Statek powietrzny będzie bowiem, według Merczyńskiego, dzięki działaniu wentylatora stawiał mocny opór bocznym porywom wiatru. Do przodu poruszać się zaś będzie dzięki działaniu śmigieł pchających usytuowanych za zbiornikiem gazu sterowca i w osi gondoli. Analogiczne urządzenie stabilizacyjne, mniejszych rozmiarów, Merczyński instaluje również z przodu gondoli. Liczba silników umieszczonych w gondoli i łączna ich moc, a napędzają one zarówno wentylatory, jak i śmigła pchające, zależna jest od wielkości aerostatu i pożądanych prędkości lotu.
Merczyński proponował też inny sposób napędzania aerostatu. Podwieszał pod zbiornik gazu basen z wodą i umieszczał w nim koło wodne, takie jak na parostatku, związane z aerostatem. Zupełnie bezpodstawnie wierzył, że ruch koła w basenie będzie przemieszczał cały układ do przodu.
Komitet Elektrotechniczny GIU oceniał jego szczególny statek powietrzny na posiedzeniu 10.06.1893 r. Z udziałem gen. ltn. Michaiła M. Boreskowa, gen. mjr. Michała J. Lisowskiego, gen. mjr. Wasilija W. Afanasjewa, szt. -kpt. Aleksandra Kowanki i innych. Przez chwilę zatrzymano się przy jego wydalaczu wiatru- wirniku wentylatorowym, propozycji napędu wodnego z koła pracującego w basenie i oddalono prośbę o wsparcie realizacji projektu nie wytrzymującego krytyki.
Merczyński nie ustawał w działaniach propagujących projekt. Informacje o jego aerostacie publikowały również S. Peterburskije wiedomosti i Priroda. Kolejną broszurę wydał 17.03.1899 r. w Moskwie pt. Aerostat A.F. Merczinskogo.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.