Korotkiewicz samolot, 1911
W dniu 15.02.1911 r. Jan Korotkiewicz zgłosił w Rosji do opatentowania dwupłat z automatyczną stabilizacją. Patent wynalazczy nr 24 637 wydano mu 24.08.1913 r.
Ochroną praw wynalazczych objęto samolot charakterystyczny:
- układem dwupłata, którego powierzchnie nośne i usterzenie oparto na konstrukcji wielodźwigarowej z żebrami poprzecznymi formującymi cienki, wklęsło- wypukły profil, o dużej wartości siły nośnej, obustronnie kryty płótnem,
- podwoziem głównym złożonym z dwu dwukołowych wózków amortyzowanych resorami i zaopatrzonym w płozy przeciwkapotażowe, które nie tylko wzmacniają jego połączenie z kadłubem, ale w swej przedniej części stanowią oparcie dla jednopłatowego statecznika poziomego, mocowanego obrotowo na osi,
- statecznikiem poziomym i zawiasowym sterem kierunku w części ogonowej kadłuba (wspartej na dwu płozach mocowanych obrotowo),
- śmigłem ciągnącym o napędzie bezpośrednim z silnika spalinowego, pracującym w przestrzeni międzypłatowej,
- płatami nośnymi usztywnionymi między sobą słupkami i rozporkami oraz wykrzyżowanymi drutami. Płat dolny jest mocowany nieruchomo, górny zaś, opierając się na słupku przy krawędzi natarcia, może być wychylany przez wyginanie elastycznego ściągu przy listwie spływu,
- stabilizacją poprzeczną samolotu przez niskie umieszczenie środka ciężkości układu, przez wznios końcówek płatów ku górze, przez skręcanie płata górnego na linii listwy spływu,
- automatycznym stabilizatorem równowagi podłużnej działającym na zasadzie wahadła. Połączono je ze sprzęgłem ciernym ślizgającym się na wale śmigła pomiędzy dwoma przekładniami zębatymi.
Sprzęgło to, stykając się z jednym lub drugim kołem zębatym, przekazuje ich obroty (za pośrednictwem wału pośredniego) na inną przekładnię, dźwigienkę i powiązany z nią ster wysokości, wychylając go w jedną lub drugą stronę, zależnie od kierunku wychylenia wahadła i obrotu przekładni powiązanej z dźwignią steru. W celu zmniejszenia rozkołysania wahadła w trakcie przechyłów samolotu do przodu i tyłu połączone jest ono z naftowym kompensatorem, dzięki któremu przemieszczać się może jedynie z określoną prędkością. W celu ograniczenia inercji wahadła w trakcie zmian prędkości lotu, zastosowano przeciwciężar. Przy przechodzeniu na sterowanie ręczne mechanizm pilota automatycznego odłączał się w chwili nacisku ręki pilota na dźwignię steru.
Intencją autora patentu było opracowanie mechanizmu sterującego wychyleniem steru wysokości za pośrednictwem wahadła połączonego ze sprzęgłem ciernym przemieszczanym na osi śmigła. Sprzęgło to stykając się z jednym lub drugim kołem zębatym przekazuje ich obroty za pośrednictwem wału pośredniego na inną przekładnię, dźwigienkę i powiązany z nią ster wysokości, wychylając go w jedną lub drugą stronę, zależnie od kierunku wychylenia wahadła i obrotu przekładni powiązanej z dźwignią steru. Problem stateczności poprzecznej rozwiązywał w istocie w sposób konwencjonalny. Prasa lotnicza pozytywnie oceniała projekt, podkreślając oryginalną konstrukcję, możliwość zmian kąta natarcia płatów, rozwiązania stabilizatora automatycznego.
8.04.1911 r. Korotkiewicz proponował Zarządowi Aeroklubu Wszechrosyjskiego kupno swego samolotu za cenę 12 000 rubli. Prosił też, jeśli zamówienie takie okaże się niemożliwe, o rekomendację projektu Oddziałowi Floty Powietrznej lub innej instytucji, do której mógłby wystąpić z ofertą sprzedaży samolotu. Do prośby tej dołączył pozytywną opinię Komitetu Naukowo- Technicznego Aeroklubu, który oceniał projekt, opiniując go nader pozytywnie.
Zarząd uznał jednak, że zamówienie samolotu u Korotkiewicza jest niemożliwe ze względów finansowych, Aeroklub bowiem wcześniej zamówił już trzy aparaty. W tej sytuacji postanowiono skierować wynalazcę do Oddziału Floty Powietrznej. Próby realizacji projektu nie przyniosły jednak efektów.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.