Czajkowski- Koch Appareil volant, 1908- 1909
W latach 1877- 1778, podczas pobytu w Turcji, Leon Władysław Czajkowski opracował projekt aparatu latającego, mającego wiernie odtwarzać lot ptaka. Dalsze prace nad swoim projektem prowadził we Francji. Jego współpracownikiem został tutaj Stanisław Koch. Wspólnie też opatentowali pomysł Czajkowskiego, oparty- jak zapewniał wynalazca- na nieznanych dotąd zasadach.
Według Czajkowskiego istota lotu ptaka polega na tym, że skrzydła szukając oparcia sprężają pewną ilość powietrza. Mięśnie naciągają się do tego stopnia, że spłaszczony korpus, wykorzystując chwilowe podparcie, wzlatuje w górę, bowiem sprężone przez skrzydła powietrze stawia większy opór aniżeli sam korpus. Ten ostatni nie mógłby utrzymać się w powietrzu do powtórnego uderzenia skrzydeł gdyby nie nastąpiło rozprężenie mięśni. Jego efektem jest rozrzucenie skrzydeł. Są one znacznie lżejsze od korpusu i podczas ruchu w przód, i w górę jeszcze raz unoszą spłaszczony korpus, po czym cykl się powtarza.
Wszystkie te ruchy wiernie odtwarzać miał aparat stanowiący przedmiot ochrony praw wynalazczych, określonych patentem nr 395.771 zgłoszonym we Francji 14 sierpnia 1908 r., a wydanym 7.01.1909 r. na aparat latający (Appareil volant). Rozwiązanie wynalazcze dotyczyło statku powietrznego typu ornitoptera, w którym mechanizm ruchu skrzydeł nadawać miał im odpowiednią oscylację, połączoną ze zmianą kątów nastawienia, umożliwiając zarazem sterowanie lotem.
Był to aparat latający typu ornitoptera, w którym mechanizm ruchu skrzydeł złożony jest z dwu ram, posadowionych równolegle, jedna nad drugą. Ta umieszczona wyżej może przemieszczać się w stosunku do niższej (osadzonej w kadłubie) po linii pionowej i poziomej równocześnie. Połączenia ram stanowią dwie pary skośnych łączników ślizgających się w tulejach połączonych z ramą dolną. Napęd od silnika, umieszczonego centralnie pomiędzy podłużnicami ramy dolnej, za pośrednictwem przekładni łańcuchowej, przekazywany jest na koła przekładni, których osie oparte są na podłużnicach ramy dolnej. Przekładnie te łączą się mechanizmem korbowym z podłużnicami ramy górnej. Obrót korby powoduje oddalanie się i przybliżanie ram. Wspomniane łączniki, ślizgające się w skośnie ustawionych względem ram tulejach, powodują, że ruch ten odbywa się po linii skośnej: w górę do przodu i w dół do tyłu. Dwa skrzydła złączone są z sobą przegubowo w osi kadłuba do słupka przemieszczającego się tak jak rama górna. Stanowi on dźwignię odpowiednio wychylającą płaty w trakcie wzajemnego złożonego ruchu dwu ram bowiem dźwigary obu skrzydeł osadzone są równocześnie ślizgowo na podłużnicach ramy dolnej. Końcówki dźwigarów skrzydeł połączone są elastycznym usztywnieniem z pionowym słupkiem, biegnącym w kierunku przeciwnym od wspomnianego wyżej. Takie połączenie skrzydeł z mechanizmem ruchu nadaje im odpowiednią oscylację, połączoną ze zmianą kątów nastawienia. W trakcie ruchu roboczego skrzydeł (z góry w dół do tyłu) napinane są równocześnie sprężyny umocowane w skośnych łącznikach, pomiędzy dwoma ramami. Pod ich wpływem wykonywany jest ruch jałowy (z dołu w górę do przodu), który trwa krócej od roboczego, co daje w efekcie pożądaną dla wzlotu różnicę ciśnień na płacie. Skośne łączniki mogą być obracane swymi tulejami mocowanymi przegubowo do ramy dolnej w taki sposób, by w razie potrzeby można było nadać skrzydłom tylko ruch okresowo-zmienny skierowany w dół i do góry (w linii pionowej). Mechanizm zmiany położenia łączników umożliwia w ten sposób ustalenie zakresu oscylacji skrzydeł i sterowanie lotem. Aparat latający dysponować może dwoma lub większą liczbą par ruchomych skrzydeł, których mechanizm ruchu skryty jest całkowicie w opływowej obudowie kadłuba.
Konstruktorzy nie zrealizowali swego projektu, brak informacji, czy takie prace podjęli.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.