Bukaty Appareil volant, 1870

Projekt balonu kierowanego. Polska / Francja.
Schemat aerostatu wg patentu Antoniego Bukaty (B - powłoka gazowa; P - śmigła; C - płat ru¬chomy; A - ramię śmigła; N - gondola; G - usterzenie kierunku. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).
W 1862 r. Antoni Bukaty podjął studia nad żeglugą powietrzną, rozwijając wcześniejsze idee formułowane przez Józefa Marię Hoene- Wrońskiego. Efektem był patentowany 18.12.1869 r. w Belgii (pa­tent nr 25.043, wydany 27.02.1869), wspólnie z Panią Augustine Leroy, projekt aparatu latającego (Appareil volant).

Był to balon zaopatrzony w śmigło (jego łopaty ukształtowane są z dwu małych ba­lonów) oraz parę skrzydeł, których ruch okresowo- zmienny dostarczać ma odpowiedniej siły nośnej i napędowej aerostatu (w oparciu o silnik parowy) oraz umożliwiać także sterowanie lotem. Statek powietrzny posiada też trój­kątny, płytowy ster kierunku. Aerostat, którego siła wyporu równoważy cię­żary, porusza się w atmosferze wyłącznie dzięki akcji zespołu napędowo- śmigłowego, płaszczyzn nośno- napędowych i sterowych zarazem.

W okresie wojny francusko- pruskiej realizacją próbowano zainteresować władze wojskowe Republiki Francuskiej. Oferta skierowana pod adresem Ministerstwa Oświecenia Publicznego, przy którym funkcjonował Komitet powołany do oceny wynalazków mogących słu­żyć obronie kraju, nie znalazła odpowiedzi, na co wynalazca skarżył się w liście skierowanym 13.10.1870 r. do prasy paryskiej. Kolejną złożył 21.10.1870 r. Dyrektorowi Generalnemu Poczt. Opatrzył ją obszer­nym memoriałem prezentującym istotę projektu, a na prośbę adresata uzupeł­nił planem balonu i Notą objaśniającą zawierającą zestawienie rozmiarów i cię­żarów części składowych aerostatu: średnica balonu- 15,62 m, śmigła- małe balony o pojemności 6 m3 każdy, pracujące na ramieniu długości 4 m, para skrzydeł o wymiarach 16 x 6 m każde, o łącznej powierzchni 192 m2 oraz cię­żarze ok. 55 kg, ster kierunku o rozmiarach 4 x 4 x 5,69 m przy powierzchni 8 m2; prędkość lotu określił na 72 km/h. Jest możliwym- pisał w memoriale- zbudowanie balonów o udźwigu 5000 kg. 20 podobnych mogłoby nieść milion racji żyw­nościowych nie licząc, że można by ciskać takiż sam tonaż bomb na głowy oblegających . Komisja Aeronautyczna stwierdziła jednak, że nie może ocenić projektu z uwa­gi na brak obliczeń przemawiających za jego wartością techniczną. Gdy Bukaty zaproponował weryfikację koncepcji w drodze eksperymentu, to Dyrektor Poczt w piśmie z 11.11.1870 r. stwierdził: ...moja administracja nie ma ani czasu, ani niezbędnych funduszy, by realizować próby, zawsze długie i kosztowne .

Wynalazca odwołał się do opinii publicznej, m.in. w odezwie skierowanej do Klubu Szkoły Medycznej. Wreszcie, w końcu 1870 r., jego projekt trafił do Komisji Studiów Środków Obrony Ministerstwa Robót Publicznych. Oceniała go Komisja pod przewodnictwem inż. A. Carnot- wybitnego specjalisty w zakresie aeronautyki. Zwróciła uwagę, że z uwagi na opory, wy­dajność śmigieł uformowanych z balonów będzie minimalna.

Odrzucając praktyczną użyteczność propozycji, rzetelnie ją analizowała, próbując wydo­być z memoriału Bukatego wszystkie idee godne zainteresowania i to nawet mimo ich niejasności. Oceniając pomysł skrzydeł, Carnot podkreślał, że ...ubycie płaszczyzny pochylonej do poziomu i związanej z balonem, tworzy bez wątpienia prosty i efektowny środek zmiany ruchu prostopadłego w postępowy wzdłuż linii mniej lub bardziej pochylonej do horyzontu, jednym słowem pozwalający aerostatowi lawirować w pionie i zba­czać na boki w szerokich granicach generalnego kierunku wiejącego wiatru .

Określano ideę mianem czarującej, ale też nie nowej (analogiczne próby podejmował ok. 1850 r. Pétin a później Mennier nie osiągając użytecznych praktycznie wy­ników). Komisja zwróciła w końcu uwagę, że Bukaty pominął milczeniem za­gadnienie materiałów konstrukcyjnych, ich wytrzymałości i ciężarów. To, jak i oparte na błędnych założeniach wartości oporów płaszczyzn poruszających się w powietrzu, układu śmigieł, prędkości lotu etc. sprawiło, że w ocenie Ko­misji przedstawiony jej projekt nie rokował nadziei praktycznego rozwiązania problemu żeglugi powietrznej.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.

blog comments powered by Disqus