Phönix, 1893

Balon wolny. Niemcy.
Pierwsze w historii użycie rozrywacza w balonie Phönix po nieudanym lądowaniu w pobliżu Kościerzyny, 25.07.1893 r. (Źródło: Rys Hans Gross via Richard Assmann und Arthur Berson ”Wissenschaftliche Luftfahrten”, Tom 2).
Balon Humboldt, stanowiący własność Niemieckiego Stowarzyszenia na Rzecz Promowania Żeglugi Powietrznej (Deutschen Vereins zur Förderung der Luftschifffahrt), uległ zniszczeniu w swoim szóstym locie (26.04.1893 r.). Cesarz Wilhelm II polecił więc zbudować nowy balon. Na jego budowę i eksploatację przeznaczył 32 000 marek z własnego funduszu.

Projekt balonu, który otrzymał nazwę Phoenix, został opracowany przez porucznika Hansa Grossa z Berliner Luftschifferabteilung (Berliński Oddział Sterowców). Aby móc szybko opróżnić powłokę balonu podczas lądowania, a tym samym zapobiec ponownemu wzlotowi lub niebezpiecznemu ciągnięciu kosza po ziemi, Gross zastosował nowatorski pomysł- rozrywacz powłoki balonu, który do dnia dzisiejszego jest stosowany w balonach gazowych.

Powłoka balonu składała się z dwóch warstw cienkiej bawełnianej tkaniny dostarczonej przez berlińską firmę Rudolph Hertzog. Wewnętrzna warstwa została poddana gumowaniu i wulkanizacji po obu stronach przez firmy Continental-Caoutchouc i Gutta-Percha w Hanowerze. Na tak przygotowanej tkaninie była walcowana pod wysokim ciśnieniem (ukośnie) druga warstwa. Warstwa zewnętrzna została zaimpregnowana specjalną farbą, która chroniła tkaninę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Jeden metr kwadratowy tkaniny ważył 330 g.

Kosz balonu został wykonany z trzciny hiszpańskiej. Jego podstawa miała rozmiary 1,6 m na 1,20 m i wysokość- 1,25 m. Był tak przestronny, że trzy osoby mogły w nim stać wygodnie, a dwie mogły jednocześnie siedzieć. Aby zabezpieczyć przed zimnem, podłogę kosza wyłożono materacem, a ściany filcem od wewnątrz. Skrzynka wykonana z rattanu służyła zarówno jako miejsce do siedzenia, jak i schowek na artykuły spożywcze, mapy, ubrania i tym podobne. Inne przybory mogły być umieszczone w płóciennej torbie. W przypadku lotów na dużą wysokość zastosowano mniejszy kosz (1,2 m × 1,0 m × 1,2 m) dla maksymalnie dwóch osób. Worki z balastem były mocowane na zewnątrz kosza. Obok kotwicy zabierano ze sobą hol o długości 150 m. Pomiary temperatury i wilgotności wykonano poza koszem. W tym celu przymocowano psychrometr aspiracyjny na wysięgniku, który dla odczytu można było przyciągnąć za pomocą linki do kosza. Pojemność powłoki balonu wynosiła 2630 m³. Masa balonu z dużym koszem (przed napełnieniem gazem) wynosiła 775 kg, a małym koszem- 713 kg.

Za pomocą balonu Phoenix przeprowadzono 23 załogowe loty badawcze. Balon przebywał w powietrzu ok. 180 h i pokonał dystans 6290 km. W czasie drugiego lotu 25.07.1893 r. po raz pierwszy został użyty rozrywacz, po tym jak po lądowaniu w pobliżu Kościerzyny kotwica nie była w stanie utrzymać balonu przy prędkości wiatru 20 m/s. 4.12.1894 r. meteorolog Joseph Arthur Berson ustanowił światowy rekord wysokości lotu balonem- 9155 m. Następnie balon został sprzedany wojsku. Podczas lotu 2.05.1896 r. doszło do awarii rozrywacza i podczas lądowania balon został tak poważnie uszkodzony, że jego naprawa była nieopłacalna.

W Polsce.

W lotach balonem Phoenix uczestniczył Joseph Artur Stanisław Berson (1859-1943)- aerolog i fizyk niemiecki, żydowsko- polskiego pochodzenia, urodzony w Nowym Sączu w Galicji. Od 1890 r. działał w Kró­lewskim Instytucie Meteorolo­gicznym w Berlinie. Począwszy od 1888 r. odbył wiele lotów balo­nowych (do 1910 r. ponad 100), prowadząc badania atmosfery i ustanawiając szereg rekordów.

Galeria

  • Kosz balonu Phoenix z Hansem Grosesem i Arthurem Bersonem podczas lotu badawczego w 1894 r. (Źródło: Rys Hans Gross via Richard Assmann und Arthur Berson ”Wissenschaftliche Luftfahrten”, Tom 1).

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Phönix (Ballon) – Wikipedia.
blog comments powered by Disqus