Kotowski Franciszek
Franciszek Kotowski urodził się 29.11.1901 r. w Brzezinach k. Ropczyc, syn rolnika Ludwika i Zofii z d. Święch. Ukończył gimnazjum klasyczne w Rzeszowie. W listopadzie 1918 r. uczestniczył jako ochotnik w obronie Lwowa, po czym w 5 Pułku Piechoty Legionów brał udział w walkach nad Zbruczem, gdzie został ranny. Podczas wojny polsko- bolszewickiej walczył w 17 Pułku Piechoty.
W 1922 r. zapisał się na Wydział Mechaniczny Politechniki Lwowskiej. Egzamin dyplomowy złożył dopiero we wrześniu 1939, już po wybuchu wojny, ponieważ poświęcał swój czas całkowicie szybownictwu. Ukończył kurs pilotażu motorowego i szybowcowego w Aeroklubie Lwowskim. W latach 1929- 1933 kierował Warsztatami Szybowcowymi ZASPL.
Brał udział w opracowywaniu warsztatowym szybowców projektu inż. Wacława Czerwińskiego: CW-II, ITS-III, oraz ITS-II. W latach 1930- 1933 był inspektorem technicznym Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, nadzorując budowę i remonty szybowców (Lwów, Bezmiechowa, Jarosław). Od 1934 r. był instruktorem szybowcowym w Szkole Szybowcowej Aeroklubu Lwowskiego w Bezmiechowej.
W latach 1934- 1937 pełnił funkcje kierownika technicznego i pilota doświadczalnego Instytutu Techniki Szybownictwa (ITS) Politechniki Lwowskiej. Związany był także jako konstruktor z opracowaniem nowych typów szybowców, m.in. ITS-III (projekt wstępny), dwumiejscowy doświadczalny szybowiec ITS-IVb przeznaczony do pomiarów w locie- jako pilot doświadczalny oblatał go 30.07.1935 r. Uczestniczył też w projektowaniu szybowca akrobacyjnego ITS-V. Uczestniczył w pracach nad projektem motoszybowca ITS-8 i jego wersji wyczynowej ITS-8W. W latach 1936- 1937 opracował projekt samolotu słabosilnikowego ITS "Jaskółka".
W VII 1937 r. został kierownikiem technicznym Biura Konstrukcyjnego Lwowskich Warsztatów Lotniczych (filia Podlaskiej Wytwórni Samolotów), uczestnicząc w projektowaniu szybowca PWS-102 Rekin. Prowadził nadzór nad budową prototypów: PWS-102 ”Rekin”, PWS-103, B-38, ITS-8W oraz nad seryjną produkcją PWS-101. W październiku 1938 r. został młodszym asystentem prof. Gustawa Mokrzyckiego w Katedrze Budowy Płatowców i Mechaniki Lotu Politechniki Warszawskiej.
Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną, powierzono mu uchwałą Rady Naukowej Lwowskiego Instytutu Politechnicznego w listopadzie 1939 r. kierownictwo nowo utworzonej Katedry Budowy Płatowców i prowadzenie tam wykładów z konstrukcji lotniczych oraz miernictwa warsztatowego. W pierwszych pięciu miesiącach 1941 r. opracował dokumentację obliczeniową szybowca radzieckiego Antonow "Rot-Front 7", na podstawie dostarczonego egzemplarza szybowca. W 1941 r. brał udział w zawodach na Krymie, gdzie szybowiec PWS-102 "Rekin" pobił szereg rekordów ZSRR.
Po wkroczeniu do Lwowa Niemców, w obawie przed przymusowym skierowaniem do przemysłu lotniczego w Niemczech, schronił się u rodziny w okolicy Ropczyc i przebywał tu do końca wojny. Po zakończeniu wojny wraz z byłymi pracownikami Instytutu Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa zgłosił wniosek o powołanie w Bielsku- Białej Instytutu Szybownictwa (IS), co zrealizowano 25.01.1946 r. Został kierownikiem Wydziału Technicznego IS. Pod jego kierownictwem opracowano rekonstrukcję szybowców IS-A "Salamandra" oraz IS-B "Komar-48". Wraz z inż. Ireną Kaniewską w 1948 r. opracował projekt treningowo- wyczynowego szybowca IS-2 "Mucha", produkowanego seryjnie.
Pracując w IS Bielsku-Białej, równocześnie podjął od 1946 r. działalność dydaktyczną w Krakowie, gdzie przeniósł się na stałe w 1948 r. Na Wydziale Komunikacji Wydziałów Politechnicznych AG, z których później powstała Politechnika Krakowska, zorganizował Katedrę Budowy Płatowców, pełniąc w niej funkcję adiunkta. Po zlikwidowaniu na Politechnice Krakowskiej kierunku lotniczego przeniesiono go 1.09.1954 r. w randze zastępcy prof. do Katedry Części Maszyn. W 1957 r. został mianowany docentem. W 1960 r. objął kierownictwo Katedry Części Maszyn, przemianowanej na Katedrę Podstaw Konstrukcji Maszyn, sprawując je do śmierci.
W latach 1958- 1960 był dziekanem Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej i opiekował się punktem konsultacyjnym Politechniki Krakowskiej w Mielcu. Był promotorem dwóch rozpraw doktorskich. Był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie. Odznaczony Medalem X-lecia PRL oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 5.02.1970 r. Został pochowany na cmentarzu w Brzezinach.
Konstrukcje:
ITS-III, ok. 1932, projekt szybowca wyczynowego.
ITS-IVb, 1935, szybowiec przeznaczony do lotów pomiarowych.
ITS ”Jaskółka”, 1939, projekt samolotu słabosilnikowego.
IS-2 ”Mucha” (”Mucha bis”, ”Mucha ter”, IS-ter 50), 1948, szybowiec treningowo-wyczynowy.
Źródło:
[1] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.