Koolhoven FK-58, 1938

Samolot myśliwski. Holandia.
Samolot myśliwski Koolhoven FK-58 (nr 5811) z Eskadry Koolhoven. (Źródło: Letectví + Kosmonautika nr 11/2004).

Wiosną 1938 r. konstruktor lotniczy Erich Schatzki, dotychczasowy bliski współpracownik Anthony Fokkera, odszedł do firmy Koolhoven Vliegtuigen, gdzie przystąpił do prac przy nowym samolocie myśliwskim Koolhoven FK-58. W tym samym czasie Francja zaczęła poszukiwać możliwości zakupu 300 amerykańskich myśliwców Curtiss ”Hawk 75A”. Koolhoven błyskawicznie postanowił zaproponować w to miejsce FK-58, samolot o osiągach porównywalnych lecz dwukrotnie tańszy.

W założeniach do FK-58 przyjęto zastosowanie maksymalnie uproszczonej konstrukcji mieszanej w nowoczesnym układzie wolnonośnego dolnopłata z zakrytą kabiną, chowanym podwoziem i z zespołem napędowym o dużej mocy. Prototyp FK-58 został ukończony w rekordowo krótkim czasie, w ciągu dwóch miesięcy, licząc od chwili przekazania rysunków do warsztatu. Oblot prototypu FK-58 (nieuzbrojony) odbył się 19.07.1938 r., wg [2] i [5]- 22.09.1938 r. W dniu 10.10.1938 r. zaprezentowano go Francuzom. Ostatecznie Francja dla Armee de L'Air wybrała samoloty Curtiss ”Hawk 75A”, ale równolegle w listopadzie francuskie Ministerstwo Kolonii podpisało umowę na dostawę 50 FK-58 w dwóch wersjach różniących się silnikiem: FK-58 z Hispano Suiza HS14Aa10 i FK-58A z Gnôme-Rhône GR14N39 (wg [5]- GR14N16). Do końca 1939 r. trzy eskadry FK-58/FK-58A miały być rozmieszczone w Indochinach.

4.01.1940 r. prototyp FK-58 uległ rozbiciu. Drugi prototyp, będący wzorcem do produkcji seryjnej, oblatano 14.02.1939 r. Holandia, po okresie obojętności, zdecydowała się ona na zakup 36 FK-58 dla Lotnictwa Wojskowego Królewskiej Armii Indii Holenderskich. Miano je tam eksploatować obok równolegle zakupionych myśliwców amerykańskich. Samoloty holenderskie miały być napędzane silnikiem gwiazdowym: rozpatrywano warianty napędzane silnikiem gwiazdowym Bristol ”Mercury XV” o mocy max 676 kW (920 KM) lub Bristol ”Taurus III” (801 kW/1090 KM) oraz rzędowym Daimler-Benz DB600H (699 kW/950 KM). Do 10.05.1940 r. zdążono oblatać jednak tylko jeden egzemplarz samolotu, który wraz z drugim prototypem, został zniszczony podczas nalotu tego dnia.

Pierwsze 4 FK-58 dla Francji powstały w maju 1939 r. (wg [5]- dostawy rozpoczęto 17.06.1939 r.), ponieważ miały jednak zaniżone osiągi i liczne braki zeskładowano je w bazie Etampes. Kolejne 14 FK-58 dostarczono w okresie czerwiec-grudzień 1939 r. Spośród dostarczonych do Francji samolotów 11 było w wersji FK-58A i 7 FK-58. Były to samoloty jeszcze niewykończone, a ich końcowy montaż mieli realizować Francuzi wraz z Holendrami. Niestety tempo realizacji było bardzo wolne. W tym czasie postanowiono, że FK-58 nie trafią do Indochin lecz zostaną wykorzystane w systemie obrony powietrznej Francji. By nadążyć dotrzymać terminów, Koolhoven rozpoczął kooperację z belgijskimi zakładami SABCA. Zawiedli jednak Francuzi, niedostarczając na czas silników i niektórych elementów wyposażenia pokładowego do Belgii. Ostatecznie w zakładach SABCA nie powstał ani jeden kompletny FK-58, w maju 1940 r. w ręce niemieckie wpadło 8-10 nieukończonych kadłubów.

Z chwilą uderzenia niemieckiego na Francję myśliwce FK-58 nadal nie były wdrożone do eksploatacji. Ostatecznie zdecydowano uzbroić w nie dwie siedmiosamolotowe polskie eskadry obrony powietrznej. Ponieważ nie dysponowano odpowiednią liczbą samolotów gotowych do lotu, na przełomie maja i czerwca z dostępnych FK-58 utworzono tzw. Eskadrę Koolhoven. Po kapitulacji Francji 10 zachowanych FK-58 wdrożono do lotnictwa Vichy, gdzie były one eksploatowane do 1943 r., kiedy to ostatecznie je zezłomowano.

W Polsce.

Kilka tygodni przed wybuchem wojny piloci polskiej misji wojskowej, dokonującej oceny samolotów myśliwskich oferowanych w zachodniej Europie, wykonali w loty próbne na nowym holenderskim myśliwcu Koolhoven FK-58. Loty wykonywali mjr pil. Jerzy Bajan z Dowództwa Lotnictwa oraz Bolesław Orliński z PZL, wydali oni opinie pozytywne. Wyżej jednak oceniono myśliwce brytyjskie: Supermarine ”Spitfire” i Hawker ”Hurricane” oraz francuski Morane-Saulnier MS-406, które wówczas zostały zakupione dla polskiego lotnictwa wojskowego.

W 1940 r. na samolotach Koolhoven FK-58 latali również Polacy, piloci Polskich Sił Powietrznych we Francji. Z chwilą uderzenia niemieckiego na Francję myśliwce FK-58 nadal nie były wdrożone do eksploatacji. Ostatecznie zdecydowano uzbroić w nie dwie siedmiosamolotowe polskie eskadry obrony powietrznej. Ponieważ nie dysponowano odpowiednią liczbą samolotów gotowych do lotu, na przełomie maja i czerwca z dostępnych FK-58 kompromisowo utworzono tzw. Eskadrę Koolhoven kpt. Jasionowskiego (wg [5]- nosiła nazwę 2 eskadra Koolhovenów- 2e Escadrille de Koolhoven de Salon), działającą luźnymi kluczami alarmowymi. Schyłkowy okres walk spowodował, że nie uzyska no żadnego zwycięstwa powietrznego, natomiast w trakcie przebazowania utracono z nieznanych przyczyn jeden samolot, a kolejne dwa zostały uszkodzone w trakcie przeszkolenia.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji mieszanej.
Skrzydło drewniane, dwudźwigarowe, pokrycie ze sklejki.
Kadłub wykonany jako kratownica przestrzenna, spawana z rur stalowych, pokryta częściowo blachą, a częściowo płótnem. Kabina zakryta.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie- 4 stałe karabiny maszynowe FN-Browning Mle38 kal. 7,5 mm w dwóch opływowych zasobnikach podskrzydłowych.

Silnik- typu podwójna gwiazda:
-FK-58- Hispano Suiza HS14 Aa10 o mocy max 794 kW (1080 KM),
-FK-58A- Gnôme-Rhône GR14N39 (wg [5]- GR14N16) o mocy max 794 kW (1080 KM).

Dane techniczne (wg [3]):
Rozpiętość- 10,97 (wg [5]- 11,0) m, długość- 8,68 (wg [5]- 8,69) m, wysokość- 2,99 (wg [5]- 3,0) m, powierzchnia nośna- 17,23 m2.
Masa własna- 1800 kg, masa startowa- 2750 (wg [5]- 2560) kg.
Prędkość max- 480 (wg [5]- 504) km/h, czas wznoszenia na 4500 m- 5', pułap- 10350 (wg [5]- 10400) m, zasięg- 780 (wg [5]- 750-950) km.

Galeria

  • Koolhoven FK-58, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Lotnictwo Aviation International nr 7/1991).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Zalewski K. ”Samolot myśliwski Fokker D-XXI”. Technika Wojskowa nr 6/1992.
[3] JBG, MF ”Koolhoven FK-58”. Lotnictwo nr 9/2005.
[4] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
blog comments powered by Disqus