Kongsberg NSM, 2000
(JSM)

Przeciwokrętowy kierowany pocisk rakietowy. Norwegia.
Makieta przeciwokrętowego kierowanego pocisku rakietowego Kongsberg NSM prezentowana w Polsce. (Źródło: Copyright Tomasz Hens).

Na przełomie lat 1980-tych i 1990-tych Królewskia Marynarka Wojenna Norwegii zdefiniowała wymagania dla kolejnej wersji przeciwokrętowego pocisku rakietowego ”Penguin”. Planowano wykorzystać tradycyjne platformy, czyli morską, lotniczą oraz mobilną brzegową. Pocisk otrzymał oznaczenie NSM- Nytt Sjoalsmissil (Nowy Pocisk [do zwalczania] Celów Morskich, określany również eksportowo jako Naval Strike Missile). Wymagania taktyczno-techniczne, o numerze SMP 6026, zdefiniowały podstawowe wymagania konstrukcyjne: zastosowanie systemu samonaprowadzania z głowicą optoelektroniczną, większy zasięg, niż w dotychczasowych rakietach (na poziomie 100 km) oraz nadanie cech stealth, zarówno w kwestii kształtu, jak i zastosowanych materiałów konstrukcyjnych.

Firma Kongsberg Defence & Aerospace A/S, w skrócie KDA (do 1995 r. Norsk Forsvars-Teknologi) rozpoczęła w 1989 r. badania nad możliwością budowy nowej rakiety. We wrześniu 1991 r. firma otrzymała wstępną definicję kontraktu państwowego, który określał wydatki fazy projektowej. Jako że ustalenia były dość rygorystyczne, Kongsberg poszukiwał kooperanta zagranicznego. Do stycznia 1997 r. wydawało się, że bliskie jest osiągnięcie porozumienia z brytyjską Matra BAE Dynamics (obecnie MBDA-UK). Ostatecznie w sierpniu 1997 r. do współpracy została wybrana firma francuska Aérospatiale Missiles (obecnie MBDA-France). Firma francuska miała być odpowiedzialna za napęd i zewnętrzne elementy konstrukcyjne o zmniejszonej powierzchni odbicia radiolokacyjnego. 3.05.2000 r. Kongsberg, Daimler Chrysler Aerospace (DASA) i TDW GmbH podpisały umowę na opracowanie głowicy bojowej dla pocisku NSM, a także promowanie konstrukcji na rynku niemieckim.

23.12.1996 r. Kongsberg otrzymał kontrakt na opracowanie NSM. Pierwsze próby balistyczne rozpoczęto w październiku 2000 r. Próby trwały do początków lata 2001 r. i zakończone zostały sukcesem. Równolegle opracowana została głowica samonaprowadzania oraz zamknięte negocjacje kontraktowe dotyczące głowicy bojowej. Następnie przystąpiono do prób w locie mających posłużyć ocenie zespołu napędowego i systemu kierowania pociskiem. Próby prowadzono do końca 2002 r. Kolejną fazę testów, z coraz bardziej zaawansowanymi scenariuszami, prowadzono od jesieni 2003 r. do jesieni 2004 r. Do kwietnia 2008 r. przeprowadzane były również próbne odpalenia pocisków NSM na poligonie w Point Mugu w Kalifornii (USA). Dzięki tym testom firma KDA była w stanie przeprowadzić loty doświadczalne nad morzem i lądem, sprawdzić tryby lotu pocisku określone w założeniach projektowych. W styczniu 2005 r., Kongsberg podpisał kontrakt na przygotowanie linii produkcyjnej pocisków NSM Block 1. W czerwcu 2007 r., Ministerstwo Obrony Norwegii zawarło z KDA kontrakt produkcyjny na uzbrojenie w pociski NSM pięciu nowych fregat rakietowych typu Fridtjof Nansen i sześciu okrętów rakietowych typu Skjold. Każdy z tych okrętów będzie przenosić osiem pocisków.

Wersja rozwojowa NSM Block 2 ma być ulepszona w oparciu o zdobycze technologiczne prowadzonych jednocześnie dwóch programów rozwojowych. Pierwszy z nich to wykorzystanie głowicy optronicznej do klasyfikacji celów lądowych. Drugi dotyczy transmisji danych do i z pocisku, a wraz z nimi przekazywania algorytmów ataku celu i obrazów z lecącej rakiety. W kwestii głowicy bojowej brane jest pod uwagę wykorzystanie innych ładunków, takich jak głowice penetrujące do zwalczania celów umocnionych, zasobniki rozpoznawcze, czy nawet walki elektronicznej.

W połowie 2000 r. firmy Kongsberg i MBDA-France rozpoczęły badania nad konstrukcją pocisku o większym zasięgu- do 300 km (160 Mm), określanego jako Block 2. Pocisk ma mieć możliwość zwalczania celów lądowych. Kontrakt na badania technologiczne zawarty z KDA zakłada budowę pocisku wielozadaniowego, zdolnego do zwalczania celów morskich i lądowych, przeznaczonego do przenoszenia przez platformy nawodne, podwodne, brzegowe oraz lotnicze.

Umowę o wspólnym marketingu NSM w wersji lotniczej podpisały KDA i amerykański Lockheed Martin. Pocisk otrzymał wstępne oznaczenie JSM (Joint Strike Missile). Ma znaleźć się w uzbrojeniu samolotu wielozadaniowego Lockheed Martin F-35 ”Lightning II”. F-35A jest rozpatrywany obok samolotów SAAB JAS-39 ”Gripen” i Eurofighter ”Typhoon”, jako samolot mający zastąpić samoloty Lockheed Martin F-16A/B ”Fighting Falcon” w Królewskich Siłach Powietrznych Norwegii.

W Polsce.

Pod koniec 2007 r. rozpoczęło się postępowanie przetargowe, które miało wyłonić dostawcę na kompletnie wyposażony i uzbrojony Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy. Przewidywano wówczas, że Marynarka Wojenna otrzyma go do końca 2012 r. Natomiast do 2015 r. miano pozyskać dodatkowe 12-24 rakiety. Wpłynęły dwie oferty: polsko-szwedzkie konsorcjum zaproponowało pociski RBS-15 Mk 3, a norweski Kongsberg pociski NSM. Kongsberg wycenił swoją propozycję na ok. 450 mln zł, a konsorcjum SAAB oszacowało własną na ok. 900 mln zł. Z powodu nadzwyczaj wysokiej ceny oferty z pociskami RBS-15, w połowie listopada 2008 r. podjęto negocjacje z firmą Kongsberg. Wprowadziło to duże zamieszanie w Polskiej Marynarce Wojennej, która posiadała już na uzbrojeniu pociski RBS-15 Mk 3 i nie chciała kolejnego typu rakiet w swoim uzbrojeniu.

Konstrukcja:

Pocisk NSM Block 1 charakteryzuje się konstrukcją stealth, dzięki zastosowaniu kompozytów oraz materiałów absorbujących fale elektromagnetyczne.
W połowie długości kadłuba, w części dolnej, znajduje się wlot powietrza do silnika. Również w połowie długości kadłuba umieszczone są dwa rozkładane skrzydła, a w części ogonowej znajdują się cztery płaszczyzny sterowe w układzie X.
Naprowadzanie pocisku odbywa się wyłącznie pasywnie na całym torze lotu. W pierwszej fazie lotu działa system nawigacji bezwładnościowej z korekcją za pomocą systemu GPS (przy strzelaniu do celu morskiego) i/lub wykorzystuje się wysokościomierz laserowy do odwzorowania rzeźby terenu i cyfrowe mapy trasy lotu, także sprzężone z modułem GPS (przy strzelaniu do celu na lądzie). W końcowej fazie lotu naprowadzanie odbywa się przy pomocy pasywnej, dwuzakresowej głowicy samonaprowadzania w podczerwieni, umieszczonej w stabilizowanym przedziale w nosie pocisku. System kontroli przedstartowej i planowania misji umożliwiać ma strzelanie salwą rakiet, wskazanie dla każdej z rakiet salwy kolejnych punktów trasy, umożliwiających zaatakowanie celu z kierunku innego, niż spodziewany.

Głowica bojowa pojedyncza, o masie 120 kg, przystosowana jest do penetracji konstrukcji okrętu i ma zdetonować w jego wnętrzu. Wielofunkcyjny programowalny zapalnik opracowany został przez DASA/TDW GmbH (TDW należy obecnie do EADS). Głowica nie jest częścią pocisku, ale może być łatwo wyjmowana z odpowiednio przygotowanego przedziału rakiety i zastępowana innym ładunkiem bojowym lub blokiem telemetrycznym, zgodnie z postawionym zadaniem.

Napęd- silnik turboodrzutowy Microturbo TR-40 (TRI 40-4). Silnik zachowuje swoje parametry na wysokościach w zakresie od 0 do 6000 m. Przy zastosowaniu w wersji lotniczej pocisku, start może być przeprowadzony ze statku powietrznego operującego na wysokości do 5000 m, poruszającego się z prędkością od 0,5 do 0,9 Ma. Oprócz turboodrzutowego, pocisk napędzany jest przez silnik startowy o masie 65 kg na paliwo stałe. Po zakończeniu fazy startowej, wyjściu pocisku na odpowiednią wysokość i uzyskaniu odpowiedniej prędkości, jest on odrzucany, a pracę rozpoczyna silnik marszowy.

NSM jest przechowywany i transportowany w specjalnym pojemniku startowym o masie 846 kg (wraz z pociskiem), długości 4,08 m, wysokości 0,89 m i szerokości 0,80 m.

Dane techniczne NSM (wg [1]):
Długość- 3,96 m, średnica kadłuba- 0,69 m, rozpiętość skrzydeł- 1,36 m.
Masa startowa bez przyspieszacza- 344 kg, masa startowa z przyśpieszaczem- 407 kg.
Prędkość lotu- 0,95 Ma, zasięg minimalny- 2,8 km, zasięg operacyjny- 185 km, zasięg max deklarowany- 200 km.

Dane techniczne NSM (wg [2]):
Długość- 3,7 m, średnica kadłuba- 0,69 m, rozpiętość skrzydeł- 1,36 m.
Masa startowa- 375 kg.
Prędkość lotu- 0,95 Ma, zasięg minimalny- 2,8 km (1,5 Mm), zasięg- 370 km.

Galeria

  • Pełnowymiarowa makieta pocisku NSM wystawiona na XVIII MSPiO w Kielcach w 2010 r. (Źródło: Copyright  Tomasz Hens - reportaże).

Źródło:

[1] Mil A. ”Rakiety na brzegu- pod flagą Marynarki czy Wojsk Lądowych?” Nowa Technika Wojskowa nr 12/2008.
[2] Nałęcz M. ”NSM- godny następca Penguina” Nowa Technika Wojskowa nr 9/2008.
blog comments powered by Disqus