Lebied L-7, 1914

Samolot rozpoznawczy, szkolny. Rosja.
Jednomiejscowy samolot rozpoznawczy Lebied L-7. (Źródło: archiwum).

Na początku 1914 r.  Witold Jarkowski rozpoczął w firmie Towarzystwo Akcyjne Żeglugi Powietrznej W. A. Lebiediew prace projektowe nad kopią bardzo udanego samolotu brytyjskiego Sopwith "Tabloid". Budowę „Rosyjskich Sopwith’ów” (tak początkowo nazywano ten samolot) rozpoczęto w maju 1914 r. Jarkowski rozpoczął prace od budowy trzech samo­lotów doświadczalnych. Oznaczono je później jako Lebied L-7. Niestety, brak informacji, kto współpracował z Jarkowskim przy opracowaniu tego samolo­tu.

Samoloty budowano bardzo szybko i w lipcu 1914 r., czyli w chwili mobilizacji armii rosyjskiej, dwie maszyny były już niemal gotowe. Na jednej zainstalowano silnik Gnôme, na drugiej Clerget- rotacyjne, o mocy 59 kW (80 KM). Niestety, Clerget okazał się niesprawny i pełny cykl fabrycznych prób w locie prowadzono na samolocie z silnikiem Gnôme. We wrześniu 1914 r. ukończono montaż trzeciego L-7. Nie udało się pozyskać dla niego silnika. W. A. Lebiediew zaproponował władzom wojskowym zakup trzech L-7, jako szybkie samoloty rozpoznawcze.

Samoloty zostały zakupione przez armię. Ich montaż zakończono 11.10.1914 r. Pierw­sze wojskowe próby L-7 w locie przeprowadzono 18.10.1914 r. Samolot został oceniony bardzo wysoko. Prędkość lotu przekroczyła zakładane 140 km/h i przewyższała prędkość wszystkich innych samolotów pozostają­cych na wyposażeniu armii rosyjskiej. W końcu miesiąca dostarczono samoloty zamawiającemu. Dwa L-7 otrzymały silniki rotacyjne Gnôme, trzeci- Clerget, wszystkie o mocy 59 kW. Dwa samoloty wysłano na front, jeden do 21 oddziału korpuśnego, drugi do oddziału lotniczego twierdzy grodzieńskiej. Szczególnie udaną była eks­ploatacja L-7 z silnikiem Gnôme w 21 oddziale. W porównaniu z używanymi w Oddziale samolotami typu Morane-Saulnier L był szybszy i zwrotniejszy.

Niestety, udany samolot L-7 na przełomie lat 1914/1915 podzielił los innych jednomiejscowych samolotów rosyjskich, w tym i nader perspektywicznych konstrukcji Igora Sikorskiego: Sikorski S-12 i RBWZ S-16. Nie bacząc na ich znakomite charakterystyki lotno- techniczne, zrezygnowało z zakupu L-7. Dowództwo sił lotniczych Rosji zrezygnowało z przyjmowania na uzbrojenie samolotów jednomiejscowych. Uważano, że zadania bojowe można reali­zować wyłącznie na samolotach dwumiejscowych. Lotnictwo rosyjskie straciło w ten sposób szansę użycia w walce pełnowartościowych samolotów myśliwskich. Wkrótce samoloty L-7 zupełnie wycofano z eksploatacji.

Witold Jarkowski wcześniej już założył możliwość budowy dwumiejscowego wa­riantu „Rosyjskiego Sopwitha” i późną jesienią 1914 r. przystąpił do opracowa­nia jego projektu. Utrzymał układ samolotu L-7, ale przedłużył kadłub, a pośrodku skrzyni płatów wprowadził dodatkowe stójki. Odpowiednio wzrosły wymiary samolotu i jego masa. Otrzymał nazwę Lebied L-7bis (wg [2]- posiadał nazwę Lebied L-8). Zbudowano 2 egzemplarze, do których silniki Gnôme „Monosoupape” o mocy 74 kW (100 KM) miało dostarczyć Ministerstwo Wojny.

Jednak dostawa silników opóźniała się. Francuzi długo odmawiali przysłania do Rosji silników Gnôme „Monosoupape”- nie starczało ich po prostu im samym. W ich miejsce dostarczyli słabe i kapryśne silniki Clerget. Jarkowski odmówił ich montażu na L-7bis. Wymagane Gnôme „Monosoupape” udało się zdobyć dopiero w marcu 1915 r. Zainstalowano je na samolotach. Jeden z tych samolotów przekazało do Sewastopolskiej Szkoły Lotniczej, gdzie długo służył jako samolot szkolny. Drugi egzemplarz eksploatowano w oddziale lotniczym twierdzy gro­dzieńskiej. W trakcie eksploatacji okazało się, że silniki Gnôme „Monosoupape” są jednak za słabe.

Wiosną 1915 r. Witold Jarkowski opracował kolejną wersję samolotu o rozpiętości 11 m. Proponował i inne zmiany w konstrukcji, ale projekt ten nie zyskał wsparcia. Samolot Sopwith nie był w tym czasie konstrukcją szerzej znaną i ani piloci, ani dowództwo lotnictwa ro­syjskiego nie byli zainteresowani wprowadzaniem tego właśnie samolo­tu na wyposażenie sił lotniczych. We wrześniu 1915 r. Jarkowski przedstawił koncepcję adaptacji dalszych samolotów firmy Sopwith do rosyj­skich warunków technicznych, technologicznych, eksploatacyjnych i podjęcia ich produkcji w Rosji. Również i ona nie spotkała się z zainteresowaniem. Dowództwo lotnictwa rosyjskiego postawiło w tym czasie na kopiowanie niemieckich samolotów Albatros (Lebied "Rosyjski Albatros") i konstrukcji francuskich. Z chwilą odejścia Jarkowskiego od Lebiediewa wszystkie prace nad Sopwith'ami w Rosji upadły.

W Polsce.

Projekt rosyjskiej kopii samolotu „Tabloid”- Lebied L-7 został opracowany przez Polaka Witolda Jarkowskiego. Był on początkowo kierownik biura konstrukcyjnego Towarzystwa Akcyjnego Żeglugi Powietrznej W. A. Lebiediewa, a później jego dyrektorem.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty drewniane. Konstruk­cja dźwigarów drewniana (jesion, sosna), wzmacniana rozporami stalowymi (rury) i cięgnami stalowymi. Pokrycie z lakierowanego płótna.
Kadłub o konstrukcji drewnianej, pod­stawowe elementy konstrukcyjne części przedniej wykonano z jesionu, części zaś ogonowej z sosny. Pokrycie z lakierowanego płótna. Kabina odkryta.
Podwozie klasyczne stałe. Wyposażony w dwie płozy przeciwkapotażowe.
Usterzenie w układzie klasycznym. Pokrycie z lakierowanego płótna.

Sinik:
- L-7- rotacyjny Gnôme o mocy 59 kW (80 KM) lub Clerget o mocy 59 kW (80 KM),
- L-7bis- rotacyjny Gnôme „Monosoupape” o mocy 74 kW (100 KM).

Dane techniczne L-7 (wg [1]):
Rozpiętość- 7,75 (wg [2]- 7,65) m, długość- 6,4 (wg [2]- 6,95) m, wy­sokość- 2,5 (wg [2]- 3,15) m, powierzchnia nośna- 20,0 (wg [2]- 16,8) m2.
Masa własna- 380 (wg [2]- 450) kg, udźwig- 175 kg, masa całkowita- (wg [2]- 710) kg.
Prędkość max- 120- 140 (wg [2]- 135) km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 105) km/h, wznoszenie- (wg [2]- 109) m/min., czas wznoszenia na 3000 m- 5’, pułap- (wg [2]- 3200) m, czas lotu- 3 h (wg [2]- 1 h 30’).

Dane techniczne L-7bis (wg [1]):
Rozpiętość- 9,42 m, długość- 7,1 m, wy­sokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 27,8 m2.
Masa własna- 420 kg, udźwig- 250 kg.
Prędkość max- 110 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 5’, czas lotu- 3 h.

Galeria

  • Samolot rozpoznawczy Lebied L-7 w służbie lotnictwa rosyjskiego. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Lebied L-7 na lotnisku polowym. (Źródło: archiwum).
  • Samoloty Lebied L-7 i Farman HF-20 na lotnisku 21 Oddziału Lotniczego, Lida 1914. (Źródło: archiwum).
  • Dwumiejscowy samolot rozpoznawczy Lebied L-8. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Januszewski S. ”Witold Jarkowski. Inżynier aeronauta- pionier lotnictwa”. Politechnika Wrocławska. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2006.
[2] Уголок неба - Большая авиационная энциклопедия.
blog comments powered by Disqus