Pasternak Blériot-XI "La Manche", ok. 2014

Replika samolotu pionierskiego. Polska.
Samolot Pasternak Blériot-XI ”La Manche” w trakcie budowy. (Źródło: ”POVOLI.pl - Życie w rytmie slow”).

Pomysł budowy repliki samolotu pionierskiego Blériot-XI "La Manche" powstał w 2005 r. Emerytowany pilot agrolotniczy Stanisław Pasternak, podczas wizyty u zięcia mieszkającego w Stanach Zjednoczonych zwiedzał Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Waszyngtonie, gdzie zobaczył oryginalny samolot tego typu.

Pierwszą rzeczą od jakiej się zaczęła było skopiowanie dokumentacji ze zbiorów Biblioteki Kongresu, dodatkowo zięć wykonał dokumentację fotograficzną wystawionego samolotu Blériot: zdjęcia rozwiązań konstrukcyjnych, detali, podwozia, mocowań linek, silnika itp. Po powrocie do kraju pomysł nabierał kształtów. Trzeba było wybrać drewno, które musiało być odpowiednio sezonowane, listwy musiały mieć odpowiednie ułożenie słojów i nie mogły mieć sęków i przebarwień. Wcześniejsze doświadczenie modelarskie okazało się bardzo przydatne w budowie samolotu. Wtedy ujawniły się nieścisłości w dokumentacji, okazało się iż zwymiarowane elementy po złożeniu dają inny wymiar niż powinny dać. Nieścisłości wynikły z błędnie opisanych rysunków. Do rozwiązanie było więcej problemów. Do budowy samolotu nie ma dokumentacji montażowej w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, wiele szczegółów należało rozrysować i właściwie zaprojektować do początku, choćby okucia linek w dolnym węźle mocowań. Metalowe detale w konstrukcji podwozia, mocowanie silnika wszystko należało najpierw rozrysować a dopiero później wykonać. Przy opracowaniu dokumentacji pomagała Magdalena Dziedzio. Dużą pomocą w wykonaniu elementów metalowych był miejscowy warsztat produkcyjny którego właścicielem jest pan Semeniuk.

Do napędu samolotu przystosowano samochodowy silnik Volkswagen typu bokser chłodzony powietrzem używany miedzy innymi w samochodach Volkswagen Garbus. Skorzystano z doświadczenia warsztatu prowadzonego przez Marka Żmudzińskiego z miejscowości Warka,  wykonującego takie przeróbki. W silniku wstawiono miedzy innymi nowy gaźnik, sporo innych nowych elementów, wszystko po to by zwiększyć niezawodność i moc. W taki sposób silnik o pojemności 1,6 l po przebudowie stał się silnikiem lotniczym do tego należało przeliczyć i wykonać przekładnie. Samo śmigło to kolejny problem nie było rysunków do wykonania tego elementu. Wykonanie zaczęło się od wyliczenia osiągów i wykreślenie profili, tutaj z pomącą przyszedł Stanisław Pacyk.

Budowa jednomiejscowego samolotu Blériot XI trwała ok. czterech lat. W budowie uczestniczył również syn Marcin Pasternak oraz Jarosław Szpaczek, Sławomir Grześkowiak I Kazimierz Barczewski a przy opłótnianiu Wojtek Górczyk. W okresie gdy samolot był w trakcie budowy i za późno było na gruntowne zmiany wyłapano rozbieżności między posiadaną dokumentacją a zdjęciami historycznymi z latającymi samolotami. Różnic było sporo bo powstawały kolejne wersje i odmiany ale też modyfikacje poprawiające samolot. Najważniejszą różnicą było umiejscowienie skrzydła. Analizując fotografie wyraźnie widać że późniejsze samoloty miały skrzydło cofnięte około 15 cm w stosunku do samolotu z dokumentacji. Różnica zmieniała położenie środka ciężkości i wpływała na sposób pilotowania a ostatecznie też na osiągi ponieważ latanie samolotem ze stale wychylonym sterem wysokości działa jak hamulec aerodynamiczny.

Stanisław Pasternak planował, że przeleci swoim samolotem nad kanałem La Manche w setną rocznicę po Louisie Blériocie. W lipcu 2009 r. samolot miał wykonać pierwszy lot. Na przeszkodzie stanęły jednak przepisy, samolot nie mógł być oblatany bez przedstawienia do ULC-u stosownych dokumentów. Sam oblot może wykonać tylko uprawniony pilot doświadczalny. Obchody setnej rocznicy przelotu Blériota nad kanałem La Manche odbyły się niestety bez samolotu pana Pasternaka. W tworzeniu odpowiedniej dokumentacji pomogły kolejne osoby dobrej woli: Tymczasowa Instrukcja Użytkowania w Locie została napisana przy pomocy Edwarda Margańskiego. Kolejny dokument Program Prób w Locie po zatwierdzeniu przez ULC umożliwiał przystąpienia do prób w locie. Oblot samolotu był planowany na wiosnę 2010 r. Samolot zarejestrowano w kategorii „Specjalny” i otrzymał znaki SP-YHE. Zarejestrowany został w kategorii S-5, co nakłada to na niego kilka obostrzeń, między innymi nie może być używane do wożenia pasażerów, nauki latania, działalności przewozowej, wykonywania akrobacji itp. Jednak do październiku 2014 r. samolot nie został oficjalnie odlatany. Wykonał tylko przelot po kręgu nad lotniskiem. W dniu 10.10.2014 r. samolot był prezentowany na Placu Solnym we Wrocławiu. Okazją do prezentacji samolotu był jubileusz 40-lecia sformowania 3. Wrocławskiej Brygady Radiotechnicznej.

Doświadczenie zdobyte przy budowie samolotu zostały wykorzystane przy budowie drugiego, dwumiejscowego egzemplarza. Samolot budowany był w hangarze Aeroklubu Zagłębia Miedziowego. Początkowo jego oblot planowany był również w 2010 r. Jednak w październiku 2014 r. samolot nie był jeszcze gotowy i nie było wiadomo. Ostatecznie budowa samolotu została przerwana.

Konstrukcja.
Jedno- lub dwumiejscowy średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Kadłub i rozpórki drewniane. Podłużnice jesionu, a skrzydła z topoli. Wszystko naciągnięte jest stalowymi linkami.

Silnik- samochodowy Volkswagen typu bokser o pojemności 1,6 l. Moment obrotowy przeniesiony na śmigło za pośrednictwem przekładni zmniejszającej obroty. Śmigło wykonane z jesionu.

Dane techniczne Pasternak Blériot-XI, jednomiejscowy (wg [3]):
Masa własna- 350 kg.

Galeria

  • Marcin Pasternak podczas pracy przy replice samolotu Blériot-XI ”La Manche”. (Źródło: POVOLI.pl - Życie w rytmie slow).
  • Marcin Pasternak podczas budowy drugiego egzemplarza, dwumiejscowego samolotu Blériot-XI ”La Manche”. (Źródło: archiwum Marcin Pasternak).

Źródło:

[1] Dziubek Joanna „O samolotach z drewna i pilotach z żelaza”. POVOLI.pl.
[2] Waszczuk Jacek „Budowa Bleriota XI”. PORTAL LOTNICZY - SPOTTER.PL.
[3] Ratajczak Jarek „Legendarny samolot Bleriot z Wrocławia”. Wroclaw.pl.
[4] Jacek Antczak „Pełen odlot po 100 latach”. Gazeta Krakowska - Wiadomości Kraków, Informacje Kraków.
[5] Marcin Pasternak - informacje.
blog comments powered by Disqus