North American P-51"Mustang" - zastosowanie, 1940
Samoloty North American P-51 "Mustang" używane były podczas II wojny światowej na wszystkich teatrach działań wojennych. Na europejskim i śródziemnomorskim TDW stosowane były w roli myśliwców eskortujących, samolotów myśliwsko- bombowych. szturmowych, bombowców nurkujących i myśliwców rozpoznawczych. Odegrały też wybitną rolą jako myśliwce przechwytujące broniące terytorium Anglii przed nalotami latających bomb V-1. W konflikcie koreańskim w latach 1950- 1953, pomimo masowego użycia myśliwców odrzutowych, były nadal używane jako samoloty bezpośredniego wsparcia wojsk. Samoloty "Mustang" zamknęły swoją karierę bojową na kontynencie południowoamerykańskim używane w wojnach i konfliktach lokalnych lub w działaniach przeciwpartyzanckich.
- Wielka Brytania- pierwsze myśliwce "Mustang" Mk.I dostarczono do ośrodka doświadczalnego RAF A&AEE w Boscombe Down jesienią 1941 r. Po przeprowadzeniu prób w locie okazało się, że jest najlepszym myśliwcem produkcji amerykańskiej ze wszystkich typów dostarczonych na Wyspy. Okazało się jednak, że osiągi silnika Allison V-1710-39 gwałtownie pogarszają się powyżej pułapu 13 000 stóp (3965 m). Dlatego samoloty zostały skierowane do dywizjonów lotnictwa taktycznego podległych dowództwu RAF Army Co-operation Command (ACC), dotychczas wyposażonych w samoloty Curtiss P-40 "Tomahawk" i Westland "Lysander". Pierwszym dywizjonem RAF przezbrojonym w samoloty "Mustang" był 26 Squadron. Samoloty otrzymał on w lutym 1942 r.. a pierwsze zadanie bojowe wykonano 5.05.1942 r. Pierwsze zwycięstwo powietrzne na myśliwcu "Mustang" odniósł 19.08.1942 r. F/O H. H. Hills z 414. Dywizjon RCAF, zestrzeliwując w walce powietrznej jeden myśliwiec Focke-Wulf Fw-190. Ostatecznie samoloty "Mustang" w wersjach Mk.I i Mk.IA otrzymało 14 dywizjonów lotnictwa współpracy bazujących na Wyspach Brytyjskich. Były to: 2., 4., 16., 26., 63., 169., 239., 241., 268. i 613. Dywizjon RAF, 309. Dywizjon Polskich Sił Powietrznych oraz 400., 414. i 430. Dywizjon RCAF (Royal Canadian Air Force). W szczytowym momencie 21 dywizjonów RAF używało tej wersji myśliwca. W latach następnych ich ilość spadała na skutek pojawienia się innych typów samolotów. W związku z planowaną inwazją na kontynent europejski powołano 29.11.1943 r. 2. Taktyczne Siły Powietrzne (2nd TAF- 2nd Tactical Air Force). W ich skład weszły wszystkie dywizjony wyposażone w samoloty "Mustang" podległe dotychczas ACC. W dniu lądowania w Normandii 6.06.1944 r. nadal dwa dywizjony miały na wyposażeniu samoloty "Mustang" Mk. IA. a trzy- "Mustang" Mk.I. Wersje te pod koniec 1943 r. uzupełniono 50 myśliwcami P-51A oznaczonymi w RAF jako "Mustang" Mk.II. Dywizjon 268. używał operacyjnie myśliwców "Mustang" Mk.II aż do maja 1945 r. Samoloty "Mustang" z silnikami Allison wykonywały w składzie 2nd TAF głównie regularne uderzenia na cele naziemne w ramach operacji o kryptonimach Ranger, Rhubarb i Popular, przeprowadzane na niskich pułapach i w małych formacjach, często pojedynczą parą myśliwców.
Pomimo braku zainteresowania Brytyjczyków samolotami A-36A "Apache", maszyny te wykorzystywała 1437. Eskadra Rozpoznania Strategicznego RAF, stacjonująca najpierw w Tunezji, a następnie na Malcie. W okresie od czerwca do października 1943 r. wypożyczono od Amerykanów 6 samolotów. Pozbawiono je kadłubowych karabinów maszynowych, a w kadłubach zamontowano wyposażenie fotograficzne.
RAF otrzymał pierwsze samoloty P-51B/C "Mustang"("Mustang" Mk.III) w końcu 1943 r. W ramach Lend- Lease dostarczono 308 egz. P-51B i 636 egz. P-51C. W lutym 1944 r. jako pierwszy przezbrojono 65. Dywizjon. W samoloty "Mustang" Mk.III uzbrojono następujące dywizjony: 19., 26., 64., 112., 118., 122., 126., 129., 154., 165., 213., 234 i 611 RAF oraz 303., 306., 309., 315. i 316 Polskich Sil Powietrznych, a także 441 I 442. RCAF. Podobnie jak w przypadku dywizjonów amerykańskich do końca wojny wymieniano je sukcesywnie na wersję P-51D, tj. "Mustang" Mk.IV. Brytyjskie samoloty coraz częściej wykonywały zadania osłony własnych bombowców w związku z podjęciem przez RAF dziennych nalotów bombowych na cele na terytorium III Rzeszy. Dywizjony walczące w składzie 2. TAF nadal wykonywały głównie zadania Rhubarb i Ranger -wsparcia własnych wojsk. Po inwazji niektóre dywizjony 2. TAF przebazowano na lotniska polowe we Francji. Po rozpoczęciu ostrzału Wysp Brytyjskich pociskami V-1, dywizjony "Mustangów" włączono w skład lotnictwa myśliwskiego obrony Wielkiej Brytanii (Air Defence of Great Britain- ADGB).
We Włoszech walczyła brytyjska 1. Taktyczna Armia Lotnicza (1. TAF) W jej składzie były następujące dywizjony wyposażone w myśliwce "Mustang" Mk.III: 213., 249. i 260. RAF; 3. RAAF oraz 5. Południowoafrykańskich Sił Powietrznych (SAAF). Jako pierwszy otrzymał je 260. Dywizjon (marzec 1944 r.). Brały one udział w działaniach bojowych we Włoszech i na Bałkanach. Do zakończenia działań wojennych jednostki te otrzymały nieliczne egzemplarze samolotów w wersji "Mustang" Mk.IV. Myśliwców "Mustang" Mk.III używał również 541. Dywizjon Obrony Wybrzeża podległy Coastal Command. Samoloty tego dywizjonu wykonywały operacje rozpoznania strategicznego na potrzeby dowództwa lotnictwa obrony wybrzeża.
W okresie od sierpnia 1946 r. do stycznia roku następnego Wielka Brytania zwróciła USAAF otrzymane w ramach Lend- Lease "Mustangi", zatrzymując kilkadziesiąt sztuk wersji Mk. IV i Mk. IVA do maja 1947 r.
- USA- samoloty myśliwsko- rozpoznawcze F-6A rozpoczęty działalność operacyjną jako pierwsze z amerykańskich samolotów "Mustang". Zostały one przydzielone do 111. Dywizjonu Rozpoznania Fotograficznego (PRS- Photo Reconnaissance Squadron) i 154. Dywizjonu Obserwacyjnego (OS- Observation Squadron) odpowiednio w maju i kwietniu 1943 r., należących do 68. Grupy Obserwacyjnej (OG- Observation Group) wchodzącej w skład 12. Armii Lotniczej (12th AF- Twelfth Air Force) stacjonującej na zdobycznych terytoriach Francuskiej Afryki Północnej. Pierwsze zadanie operacyjne- rozpoznanie bojowe- zostało wykonane 9.04.1943 r. Samoloty F-6A używane były na terenie Afryki Północnej w roli klasycznych myśliwców taktycznych. Ich główne zadania to patrolowanie akwenów Morza Śródziemnego oraz atakowanie środków transportu, zgrupowań czołgów i artylerii nieprzyjaciela. W czasie kampanii w Tunezji używane były one również do bezpośredniego wsparcia własnych oddziałów. W końcu 1943 r. w dywizjonach 68. Grupy wymieniono samoloty F-6A na inne typy.
W październiku 1942 r. samoloty szturmowe A-36A otrzymały 27th Bombardment Group (Light)- 27. Grupa Lekkich Bombowców oraz 86th Bombardment Group (Dive)- 86. Grupa Bombowców Nurkujących wchodzących w skład 12. Armii Lotniczej (12th AF- Twelfth Air Force) w Algierii. Do działań bojowych samoloty A-36A weszły 6.06.1943 r. biorąc udział w atakach lotniczych na włoskie wysepki Pantelleria i Lampedusa. W drugiej połowie czerwca atakowano cele na Sycylii, w ramach operacji Husky- lądowania aliantów na tej wyspie. Bombardowania przeprowadzano zarówno w ramach bezpośredniego wsparcia własnych wojsk, jak i izolacji pola walki (bombardowanie szlaków kolejowych, skrzyżowań drogowych, mostów, wiaduktów itp.). Prowadzono także rozpoznanie fotograficzne. W sierpniu 1943 roku obie grupy przemianowano na FBG- Fighter Bomber Group, czyli grupy myśliwsko- bombowe. A-36A pozbawiony uzbrojenia bombowego był niezłej klasy myśliwcem niskiego pułapu, a jednocześnie miał zasięg większy niż inne myśliwce frontowe. Zadecydowało to o wykorzystaniu dywizjonów A 36A w roli myśliwców eskortujących. W dniach 22 i 23.08.1943 r. samoloty A-36A eskortowały wyprawy bombowe dwusilnikowych bombowców North American B-25 "Mitchell". Bombowce atakowały cele naziemne w okolicach Salerno. Samoloty A-36A wychodziły również zwycięsko ze starć powietrznych, Lt. Michael J. Russo z 27th FBG zestrzelił 5 samolotów nieprzyjaciela, uzyskując tytuł asa. Samoloty A-36A znalazły się również na wyposażeniu 311 th Bombardment Group (Dive). Grupę przemianowano na 31 th Fighter Bomber Group i na 311 th FG (Fighter Group - 311. Grupę Myśliwską). Działała ona na Dalekim Wschodzie. Była wyposażona jednocześnie w myśliwce P-51A "Mustang". Kariera samolotów A-36A zakończyła się ostatecznie w czerwcu 1944 r., kiedy to wycofano je z jednostek bojowych. Ostatecznie trzy grupy myśliwsko- bombowe wyposażone w A-36A wykonały na tych samolotach 23 373 zadania bojowe i zrzuciły 8014 ton bomb. Zestrzelono łącznie 84 samoloty przeciwnika, a 17 zniszczono na ziemi. Straty własne wyniosły 177 maszyn utraconych w większości od ognia plot. nieprzyjaciela.
Wersję P-51A "Mustang" dostarczono głównie do jednostek wchodzących w skład 10 th Air Force, która działała na Dalekowschodnim TDW (Chiny- Birma- Indie). 311 th FBG rozpoczęła karierę bojową nad Indiami we wrześniu 1943 r. Pierwsze zadanie bojowe wykonano 16.10.1943 r. W listopadzie 1943 r. P-51A z 23 rd FG rozpoczęły działalność operacyjną na terenie Chin. Kolejną jednostką wyposażoną w P-51A i A-36A była samodzielna grupa 1st Air Commando Force, która została przeznaczona była do specjalnych operacji na froncie birmańskim. Działania bojowe rozpoczęła ona w marcu 1944 r. Myśliwce "Mustang" wykonywały szereg zadań bojowych: bezpośrednie wsparcie własnych wojsk, eskorta wypraw własnych bombowców, loty na wymiatanie. Zapewniano też osłonę myśliwską mostu powietrznego nad Himalajami, jak również wykonywano klasyczne zadania rozpoznania na korzyść sił lądowych.
Samoloty F-6B, rozpoznawcze wersje P-51A, wprowadzono do linii w końcu 1943 r. Otrzymały je 107th TRS (107. Dywizjon Rozpoznania Taktycznego) ze składu 67th TRG (67. Grupy Rozpoznania Taktycznego) oraz 101 th Photographic Group (Rcconnaissance), w której skład wchodziły dywizjony wyposażone w samoloty F-6. Jednostki te operowały w składzie 9th AF USAAF (9. Armii Powietrznej) w Wielkiej Brytanii. Obie grupy prowadziły bardzo intensywne loty w ramach przygotowań do inwazji. Samoloty F-6 podczas zadań bajowych przenosiły pełne uzbrojenie strzeleckie, mogły więc wdawać się w walkę manewrową z myśliwcami niemieckimi czy włoskimi.
Samoloty P-51B/C "Mustang" z silnikami "Merlin" pojawiły się w Europie w październiku 1943 r., gdy do Wielkiej Brytanii została przeniesiona 354th Fighter Group i przydzielona do 9. Armii Powietrznej. Grupa weszła do akcji bojowych w grudniu 1943 r. Do końca 1943 roku jeszcze 363rd RG ze składu 9. Armii Lotniczej została przezbrojona w Mustangi. Do końca 1943 r. jeszcze 363rd RG ze składu 9. Armii Powietrznej została przezbrojona w samoloty "Mustang". Mimo, że była to grupa rozpoznawcza, z uwagi na potrzebę chwili weszła ona do akcji jako eskorta bombowców i myśliwców bombardujących. Pierwsze zadanie eskorty dalekiego zasięgu 354. Grupa wykonała jeszcze w grudniu 1943 r. Była to eskorta wyprawy bombowej na Kilonię, Bremę oraz Hamburg. 16.12.1943 r. piloci 354th FG odnieśli pierwsze zwycięstwo powietrzne- w okolicach Bremy zestrzelono niemiecki myśliwiec Messerschmitt Bf-109. Jednocześnie okazało się, że samoloty "Mustang" są myśliwcami zupełnie nowej jakości. Ich cechy predestynowały je do roli dziennego myśliwca przewagi powietrznej lub myśliwca eskortowego dalekiego zasięgu. W styczniu 1944 r. dowództwo lotnictwa amerykańskiego podjęło decyzję o wyposażeniu siedmiu grup myśliwskich 8. Armii i co najmniej dwóch 9. Armii w samoloty "Mustang" z silnikami "Merlin". W dniu 11.02.1944 r. 357th FG rozpoczęła działania bojowe samolotów "Mustang" w składzie 8. Armii Powietrznej. Do zakończenia działań bojowych wszystkie grupy myśliwskie (z jednym wyjątkiem- piloci 56th FG) przezbrojono w samoloty "Mustang". W tym okresie 8. Armia Powietrzna prowadziła ofensywę na zapleczu przyszłego lądowania na kontynencie, bombardowała przede wszystkim niemiecki przemysł lotniczy. 3.03.1944 r. samoloty "Mustang" po raz pierwszy brały udział w eskorcie samolotów bombowych podczas dziennego nalotu na Berlin. W tym samym czasie przystąpiono również do atakowania na terenach północnej Francji i krajów Beneluxu wyrzutni pocisków V-1. W marcu kontynuowano naloty na Berlin i inne cele położone w głębi terytorium Trzeciej Rzeszy oraz przystąpiono do atakowania lotnisk nieprzyjaciela. W kwietniu 1944 r. podjęto decyzje o nalotach na zakłady produkcji paliw syntetycznych. Przeprowadziła je 15. Air Force stacjonująca w tym czasie na terenie Wioch. Cele tej armii znajdowały się w południowej Francji, Niemczech, północnych Włoszech. Polsce, Czechosłowacji, Austrii, Węgrzech i na Bałkanach. Samoloty "Mustang" przydzielono do 15th AF w kwietniu (31 st FG) i maju(52nd FG, 325th FG i 332nd FG) 1944 r. W dniu 2.06.1944 r. samoloty z 15th AF przeprowadziły pierwszy tzw. nalot wahadłowy, z wykorzystaniem baz lotniczych: Połtawa, Mirgorod oraz Pirjatin, położonych na terenach wyzwolonej Ukrainy. 21.06.1944 r. 8. Armia po raz pierwszy dokonała nalotu wahadłowego z lądowaniem na Ukrainie. Naloty wahadłowe były one kontynuowane ze wzglądu na możliwość atakowania w ten sposób celów położonych w głębi terytorium nieprzyjaciela lub celów w państwach sprzymierzonych z Niemcami. Chodziło zwłaszcza o ataki na ośrodki wydobycia ropy naftowej w rejonie Ploeszti.
W czerwcu 1944 r. 357th FG odbyła lot bojowy na nowej wersji P-51D "Mustang". Charakteryzowała się ona zwiększonym uzbrojeniem, kabiną pilota umożliwiającą obserwację okrężną i szeregiem innych ulepszeń. Bardzo ważnym elementem nowego wyposażenia był celownik żyroskopowy K-14A, który pozwalał na automatyczne odłożenie poprawki przy strzelaniu. Umożliwiało to pilotom o mniejszym lub znikomym doświadczeniu bojowym prowadzenie skutecznego ognia. Druga, stosowaną w tamtym okresie innowacją były ubiory przeciążeniowe. Dawały one pilotom przewagę w walce manewrowej, ponieważ nie ulegali oni tzw. zaciemnieniu podczas gwałtownych manewrów bojowych w momentach, gdy piloci nie wyposażeni w ten sposób musieli ulec chwilowej utracie przytomności. Ponieważ samoloty "Mustang" były najszybszymi myśliwcami będącymi w linii, od lipca 1944 r. kierowano je do zadań przechwytywania bomb V-1 w locie. W dniu 29.07.1944 r. pilot 479th FG Arthur Jeffrey stoczył walkę powietrzną z niemieckim myśliwcem rakietowym Messerschmitt Me-163. Później musiały stawić czoła również doskonałym odrzutowym samolotom myśliwskim Messerschmitt Me-262 "Schwalbe". W walkach powietrznych również dochodziło do zestrzeliwania niemieckich samolotów odrzutowych.
Ustalone przez aliantów założenia strategiczne w prowadzeniu wojny zakładały skierowanie całego wysiłku na pokonanie III Rzeszy. Tak więc wojska alianckie walczące z Japonią na Dalekim Wschodzie stosunkowo późno otrzymały samoloty "Mustang" napędzane silnikami "Merlin". Słynna 23. Grupa Myśliwska dopiero w 1944 r. została wyposażona w nowe wersje P-51B i P-51C, a przed końcem wojny w nieliczne egzemplarze P-51D i P-51K. W marcu 1944 r. starsze wersje zostały zastąpione w dywizjonach 51. Grupy walczącej w rejonie Indii i Birmy. Inna grupa tej armii 311 FG została przezbrojona dopiero w połowie 1944 r., po przesunięciu jej do 14. Armii Lotniczej walczącej w Chinach. Na obszarze Południowo- Zachodniego Pacyfiku pierwszą jednostką wyposażoną w nowe wersje samolotu "Mustang" była samodzielna jednostka 3. Air Commando, przezbrojona pod koniec 1944 r. (5. Armia Lotnicza). Inne grupy myśliwskie 5. Armii Lotniczej: 35 i 348.- przezbrojono dopiero w 1945 r. Na obszarze Centralnego Pacyfiku, gdzie działały 15., 21. i 506. grupy myśliwskie w ramach 7. i 20. Armii Lotniczych, przezbrojenie w P-51D i P-51K rozpoczęto na początku 1945 r.
Grupy myśliwskie 15. i 21. wsławiły się udziałem w operacjach polegających na eskortowaniu bombowców Boeing B-29 "Superfortress" atakujących cele na wyspach japońskich. Były to akcje eskortowe o największym zasięgu, jakie przeprowadzono podczas II wojny światowej. Grupy te stacjonowały na wyspie Iwo Jima. Lot w osłonie bombowców trwał 7- 8 h i samoloty pokonywały dystans ok. 2400 km.
Pierwsze zadanie określone jako VRL- Very Long Rangę (escort)- miało miejsce w dniu 7.04.1945 r. Wzięto w nim udział 108 samolotów ze składu 15. i 21. Grupy Myśliwskiej. Celem nalotu była fabryka lotnicza zakładów Nakajima w pobliżu Tokio. Uzyskano zaskoczenie taktyczne, myśliwcy japońscy nie spodziewali się osłony myśliwskiej. Zestrzelono łącznie 21 maszyn nieprzyjaciela kosztem dwóch własnych P-51. Przez następne dwa miesiące kontynuowano zadania typu VLR. Pomiędzy 12.04. a 30.05.1945 r. w walkach powietrznych zniszczono 82 samoloty japońskie, niszcząc jednocześnie na ziemi dodatkowe 38 maszyn. Do składu VII FC dołączyła 506th FG, odniosła ona swoje pierwsze zwycięstwo 28.05.1945 r. Ostatnia misja tego typu- nalot na Osakę odbyła się 14.08.1945 r. Trwający 7 h i 15 min lot zakończył operacyjną karierę myśliwców P-51 w II wojnie światowej.
Samoloty "Mustang" używała również 5th AF działająca na Filipinach. Były to: dwie grupy myśliwskie, 35th FG i 348th FG, grupa mieszana 3rd ACG oraz grupa rozpoznawcza 71 st TRG. W składzie 71 st TRG znajdował się między innymi 82nd TRS wyposażony w myśliwce rozpoznawcze F-6D. Pilotem 82. Dywizjonu był William A. Shomo- drugi pilot samolotów "Mustang" nagrodzony Medalem Honoru. Swoje pierwsze zwycięstwo odniósł on 10.01.1945 r., zestrzeliwując podczas lotu na rozpoznanie fotograficzne japoński bombowiec typu Aichi D3A "Val". Następnego dnia, również podczas lotu na rozpoznanie fotograficzne, doszło do spotkania pary F-51D prowadzonej przez kpt. Shomo (prowadzony por Paul Lipscomb) z formacją samolotów nieprzyjaciela. Był to bombowiec typu Mitsubishi G4M "Betty" w eskorcie 11 myśliwców typu Kawasaki Ki-61 "Hien" ("Tony") i jednego typu Nakajima Ki-44 "Shoki" ("Tojo"). W czasie zażartej walki powietrznej Shomo zestrzelił bombowiec "Betty" i sześć myśliwców "Tony", zaś Lipscomb trzy myśliwce. Za swój niezwykły wyczyn Shomo otrzymał Medal Honoru.
Pod koniec wojny USAAF dysponowały około 5500 egz. P-51 i F-6. Po zakończeniu wojny "Mustangi" USAAF wróciły na kontynent amerykański. Pomimo szybkiej redukcji liczby jednostek bojowych i wymiany myśliwców z silnikami tłokowymi na myśliwce odrzutowe, P-51 stanowiły w USAAF znaczącą siłę jeszcze przez wiele lat. W 1947 r. USAAF przekształcono w Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych (United States Air Force- USAF). W 1948 r. samoloty P-51 przemianowano na F-51. Inne zmiany oznaczeń były następujące: F-6D na FP-51D, TP-51D na TF-51D, a dwumiejscowa konwersja F-6D stała się TRF-51D. Przy szybkiej redukcji liczby F-51D / P-51K w USAF, niemalże wszystkie nowe egzemplarze seryjne F-51H wprowadzono do służby i okazały się one bardzo udane. Jednostki myśliwskie Narodowej Gwardii Powietrznej (Air National Guard- ANG) otrzymały w zasadzie wszystkie F-51D / P-51K wycofane z regularnych jednostek USAF. W grudniu 1948 r. liczba tych samolotów przekraczała 700 egz. w 28 dywizjonach ANG. Siły te rosły, włączając wkrótce dywizjony wyposażone w RF-51D.
W latach 1950- 1953 samoloty "Mustang" wzięły aktywny udział w czasie wojny w Korei. Jako pierwsze weszły do akcji samoloty F-51 (30 egz.), które stacjonowały w Japonii i były używane do szkolenia południowokoreańskich pilotów. 30.06.1950 r. zostały przebazowane do Korei i przystąpiły do ataków na cele lądowe. Następnie przywrócono do służby kolejne F-51, które zakonserwowane znajdowały się na terenie Japonii. Weszły one na uzbrojenie 51st Provisional Fighter Squadron (nazwa zmieniona później na 12th Fighter Bomber Squadron) oraz 40th Fighter Bomber Squadron (dywizjon należał do 35th FBG). W lipcu 1950 r. 145 samolotów F-51 z jednostek Gwardii Narodowej zostało, na pokładzie lotniskowca USS Boxer, przetransportowanych do Japonii. Część z nich wysłano do Korei w celu przezbrojenia walczących tam jednostek. Pozostałe maszyny przeznaczono na przezbrojenie 18th Fighter Bomber Group. Grupa ta najdłużej z jednostek amerykańskich używała F-51 w wojnie koreańskiej- aż do stycznia 1953 r. Kolejne jednostki, przezbrojone na samoloty "Mustang" to 39th FBS (ze składu 35th FBG) oraz dwa dywizjony 35th FBS i 36th FBS ze składu 8th FBG. Dzięki dużemu wysiłkowi organizacyjnemu i logistycznemu udało się przezbroić sześć dywizjonów myśliwsko- bombowych w F-51 i wprowadzić je do walki. Wykonując zadania myśliwsko- bombowe samoloty F-51 prowadziły też walki powietrzne. Trzynastu pilotów posiada 19 potwierdzonych zwycięstw. Ostatnie z nich odniesiono w dniu 20.06.1951 r. Był to już okres, w którym prymat w walkach powietrznych przejęły samoloty odrzutowe. Piloci F-51 byli pierwszymi zaatakowanymi w powietrzu przez chińskie Mikojan MiG-15. Miało to miejsce 1.11.1950 r. Po włączeniu się do wojny chińskich ochotników nastąpiły wzmożone walki, które spowodowały ciężkie straty wśród dywizjonów "Mustangów". Ostatni lot bojowy na F-51 został wykonany 23.01.1953 r. Rolę maszyn myśliwsko- bombowych przejęły samoloty odrzutowe. 3.09.1950 r. utworzono 45th TRS (w składzie 67th Tactical Reconnaissance Wing) wyposażony w samoloty F-51 i RF-51. Dywizjon przeprowadzał dalekie loty na rozpoznanie fotograficzne i wzrokowe w głąb terytorium wroga.
USAF rozpoczęły w czasie konfliktu koreańskiego wycofywanie swoich F-51H. Do 1952 r. samoloty, głównie F-51D / F-51H, służyły w co najmniej 68 dywizjonach ANG (z ogólnej liczby 98). Były stopniowo zastępowane samolotami odrzutowymi.
Inne państwa, które użytkowały samoloty myśliwskie North American P-51 "Mustang":
- Australia- w listopadzie 1944 r. 3. Squadron RAAF stał się pierwszą jednostką Royal Australian Air Force, który otrzymał samoloty "Mustang" Mk.III. Dywizjon walczył w składzie 1. Tactical Air Force nad Włochami i Jugosławią. Do zakończenia działań wojennych jednostka otrzymała nieliczne egzemplarze samolotów w wersji "Mustang" Mk.IV. W 1944 r. australijska firma Commonwealth Aircraft Corporation uzyskała licencje na produkcję P-51D. Powstało wówczas 80 egz. CA-17 "Mustang" Mk. XX, a następnie 146 egz. CA-18 "Mustang" Mk. 21, 14 lub 28 egz. CA-18 "Mustang" Mk. 22 i 66 egz. CA-18 "Mustang" Mk. 23. Poza tym RAAF otrzymał 214 sztuk P-51D i 84 P-51K z USA. Jednak żadna z tych maszyn nie wzięła udziału w II wojnie światowej. Samoloty zostały wprowadzone na wyposażenie dywizjonów 76., 77., 82., 83, 84. i 86. Z trzech dywizjonów: 76., 77. i 82. utworzono 81 Fighter Wing, które weszło w składzie British Commonwealth Air Force (BCAIR), będące częścią wojsk okupacyjnych British Commonwealth Occupation Force (BCOF) stacjonujących w Japonii od lutego 1946 r. 77. Squadron RAAF wyposażony w samoloty "Mustang" i stacjonujący w Iwakuni w Japonii, włączono do 35th FBG i przebazowano do Korei. Działał on w składzie 35. Grupy do 30.07.1951 r., intensywnie atakując cele naziemne. Następnie dywizjon został przezbrojony w samoloty odrzutowe Gloster "Meteor". Samoloty "Mustang" znalazły się na uzbrojeniu pięciu jednostek rezerwowych, należących do Citizen Air Force (CAF. Były to: 21. City of Melbourne Squadron, 22 City of Sydney Squadron, 23 City of Brisbane Squadron, 24 City of Adelaide Squadron i 25 City of Perth Squadron. Ostatnie samoloty zostały wycofane z tych jednostek w 1960 r.
- Boliwia- w 1960 r. zakupiła w Urugwaju 6 samolotów P-51. Samoloty pozostawały w służbie w latach do 1977 r. W końcu lat 1960- tych, w ramach programu o nazwie Peace Condor, dostarczono z USA 8 jednomiejscowych samolotów Cavalier F-51D "Mustang" oraz 2 dwumiejscowe Cavalier TF-51D "Mustang" (wg innych źródeł- dostarczono łącznie 9 samolotów w obu wersjach),
- Chińska Republika Ludowa- w czasie odwrotu wojsk Rządu Narodowego Czang Kaj-szeka na Tajwan, komunistyczna Chińska Armia Ludowo- Wyzwoleńcza zdobyła ok. 39 samolotów P-51.
- Dominikana- była największym użytkownikiem samolotów "Mustang" w Ameryce Łacińskiej. Pierwsze 6 egz. P-51D zostało dostarczonych w 1948 r. W tym samym roku zakupiono w Szwecji 44 (wg innych źródeł- 42) samoloty F-51D. Kolejne samoloty "Mustang" zostały uzyskane z nieznanego źródła. Niektóre samoloty pozostawały w użyciu w 1984 r., do czasu zastąpienia ich przez odrzutowe samoloty COIN typu Cessna A-37B "Dragonfly". Bojowo używano ich zwłaszcza w wojnie domowej w kwietniu 1965 r. Dziewięć z ostatnich 10 samolotów zostało wystawionych na sprzedaż dla amerykańskich kolekcjonerów w 1988 r.
- Filipiny- po II wojnie światowej zakupiły 103 samoloty P-51D. Stały się one podstawowym wyposażeniem lotnictwa armii (Philippine Army Air Corps) oraz sił powietrznych (Philippine Air Force). Samoloty były szeroko wykorzystywane w walkach w czasie powstania chłopskiego zorganizowanego przez komunistycznych partyzantów Hukbong. Pod koniec lat 1950- tych zostały zastąpione przez samoloty North American F-86 "Sabre". Niektóre P-51D były używane w roli samolotów przeciwpartyzanckich (COIN) aż do 1980 r.
- Francja- francuska Groupe de Reconnaissance GR 11/33 „Savoie" była pierwszą jednostką lotniczą Francji, która otrzymała samoloty "Mustang". Było to 13 samolotów F-6C (wg innych źródeł- w wersji P-51D), używane do zadań rozpoznawczych. Pod koniec wojny lotnictwo Wolnych Francuzów posiadało ok. 100 samolotów "Mustang". Pozostawały w służbie do początku lat 1950- tych.
- Gwatemala- Fuerza Aérea Guatemalteca (FAG) użytkowała 30 samolotów P-51D "Mustang" od 1954 r. do początku lat 1970- tych.
- Haiti- lotnictwo wojskowe użytkowało 4 egz. (wg innych źródeł- 2 egz.) P-51D od 1950 r. Ostatnie zostały wycofane ze służby w latach 1973-74 i sprzedane na części zamienne do Republiki Dominikany.
- Holandia- po II wojnie światowej siły powietrzne Holenderskich Indii Wschodnich- Royal Netherlands East Indies Army Air Force- otrzymały 40 samolotów P-51D. Były wykorzystywane bojowo podczas walk niepodległościowych w Indonezji. Szczególne nasilenie walk było podczas holenderskiej ofensywy (Operacja Product) w 1947 r. oraz podczas walk holendersko- indonezyjskich (Operacja Kraai) w latach 1948- 1949. Po uznaniu przez Holandię niepodległości Indonezji w 1949 r., część samolotów P-51D został przejętych przez lotnictwo indonezyjskie.
- Honduras,
- Indonezja- w latach 1949- 1950, po uzyskaniu niepodległości, przejęła pewną liczbę samolotów P-51D należących poprzednio do Netherlands East Indies Air Force (Sił Powietrznych Holenderskich Indii Wschodnich). Samoloty używane były w latach 1962- 1966 podczas konfrontacji indonezyjsko- malezyjskiej. Walczyły wówczas z przeciwko siłom lotniczym Commonwealth (RAF, RAAF i RNZAF). W latach 1972- 1973 Indonezja otrzymała z USA 5 jednomiejscowych Cavalier "Mustang II" i 1 dwumiejscowy TF-51D. Używane były do 1976 r.
- Izrael- w 1948 r. zakupił nielegalnie 4 samoloty P-51 "Mustang" w stanie rozmontowanym. Najprawdopodobniej pochodziły one z rezerw amerykańskich w Europie. Zostały one wcielone do sławnego 101. Dywizjonu. Przed końcem 1948 r. na jednej z tych maszyn zestrzelono samolot typu De Havilland "Mosquito" należący do RAF. Na początku 1949 r. "Mustang" 101. Dywizjonu zniszczył myśliwiec Fiat G.55 Egipskich Sił Powietrznych. Po zakończeniu tzw. wojny o niepodległość Izraela, używane były do zaawansowanego treningu pilotów myśliwskich oraz latały w składzie zespołu akrobacyjnego. W latach 1952- 1953 r. zakupiono w Szwecji 25 egz. P-51. Samoloty stanowiły wyposażenie jednego dywizjonu Izraelskich Sił Powietrznych (IAF), pozostałe przydzielono do jednostek treningu operacyjnego. Zostały użyte w Operacja Kadesz podczas kampanii na półwyspie Synaj w okresie październik- listopad 1956 r. Głównym zadaniem dywizjonu było bezpośrednie wsparcie z powietrza własnych oddziałów. Straty poniesione podczas nalotów, spowodowały po zakończeniu kampanii wycofanie P-51 z jednostek pierwszej linii. Pozostały one na stanie jednostek zaawansowanego treningu do 1958 r.
- Japonia- w dniu 16.01.1945 r. jeden samolot P-51C-11-NT należący do 26th FS, 51st FG lądował awaryjnie na brzuchu na chińskim lotnisku Suchon, zajętym przez Japończyków. Samolot został naprawiony i przeleciał do jednostki doświadczalnej w Fussa (obecnie Yokota Air Base) w Japonii.
- Kanada- w czasie II wojny światowej pięć dywizjonów RCAF było uzbrojonych w samoloty "Mustang". W latach 1942- 1944 samoloty "Mustang" Mk.I otrzymały 400., 414. i 430. Squadron. Natomiast 441. i 442. Squadron otrzymały samoloty w wersjach "Mustang" Mk.III i Mk.IV. Dywizjony te walczyły w Europie w ramach brytyjskiego Royal Air Force. Po zakończeniu wojny zostało zakupionych 150 egz. P-51D. Weszły na uzbrojenie dwóch regularnych (416. Lynx i 417. City of Windsor) i sześciu rezerwowych dywizjonów myśliwskich (402. City of Winnipeg, 403. City of Calgary, 420. City of London, 424. City of Hamilton, 442. City of Vancouver i 443. City of New Westminster). W 1956 r. zostały uznane za samoloty przestarzałe, jednak do celów pomocniczych używane były jeszcze na początku lat 1960- tych.
- Korea Południowa- dużą liczbę F-51D, z zapasów USAF i południowoafrykańskich, w miarę eskalacji wojny koreańskiej, przekazano pospiesznie Siłom Powietrznym Republiki Korei (ROKAF). Używano ich do ataków na cele naziemne.
- Kostaryka- lotnictwo użytkowało 4 samoloty P-51D w latach 1955- 1964.
- Kuba- we wrześniu 1947 r. Kuba otrzymała niewielką liczbę samolotów P-51. Używano ich przez następne dziesięć lat. Nie wiadomo, czy weszły one w skład sił powietrznych reżimu Castro (Fuerza Aérea Rebelde). W listopadzie 1958 r. sprowadzono z USA 3 cywilne P-51D-10 "Mustang. Zostały nielegalnie dostarczone na Kubę dla sił rebelianckich Ruch 26 Lipca, kierowanego przez Fidela Castro. Jeden z nich został uszkodzony podczas dostawy, a żaden z nich nie został wykorzystany operacyjnie podczas rewolucji kubańskiej. Po sukcesie rewolucji w styczniu 1959 r., zostały one włączone do Defensa Aérea Revolucionaria. Ze względu na amerykańskie embargo, brak części zamiennych i doświadczenia technicznego, nigdy nie osiągnęły statusu operacyjnego.
- Niemcy- w czasie II wojny światowej kilka zdobycznych samolotów P-51 było używanych przez Luftwaffe do prób. Były to m.in. P-51B (m.in. T9+HK, T9+CK) oraz P-51D (prawdopodobnie 3 egz.). jeden samolot P-51D został wcielony do niemieckiej jednostki KG 200. W KG 200 oprócz P-51 latały też inne zdobyczne samoloty, np. Republic P-47 "Thunderbolt", Boeing B-17 "Flying Fortress" czy Consolidted-Vultee "Liberator". Niemieccy piloci po przeprowadzonych własnych testach zgodnie osądzili, że P-51 "Mustang" to najlepszy amerykański samolot myśliwski w II wojnie światowej.
- Nikaragua- Fuerza Aerea de Nicaragua zakupiła 26 egz. P-51D ze Szwecji w 1954 r., później otrzymały 30 P-51D z USA wraz z dwoma TF-51 w ramach Wojskowego Programu Pomocowego (Military Assistance Program- MAP) po 1954 r. Wszystkie samoloty tego typu zostały wycofane ze służby po 1964 r.
- Nowa Zelandia- pod koniec II wojny światowej zamówiła 370 egz. P-51 "Mustang", które miały zastąpić samoloty Chance Vought F4U "Corsair" w jednostkach myśliwskich wałczących z Japończykami. Pierwsza partia 30 egz. P-51D została dostarczona w sierpniu- wrześniu 1945 r., już po zakończeniu wojny. Następne dostawy miały obejmować 137 egz. P-51D i 203 egz. P-51M. Dostarczone samoloty nie zostały nawet wypakowane ze skrzyń, anulowano też zamówienie na pozostałe P-51D i P-51M. Dopiero w 1951 r. przechowywane P-51D weszły do służby w 1 (Auckland), 2 (Wellington), 3 (Canterbury) i 4 (Otago) Squadron z Territorial Air Force (TAF). Zostały wycofane z eksploatacji w 1955 r. Ostatnie cztery samoloty służyły w TAF jako holowniki celów powietrznych do 1957 r.
- Republika Chińska (Tajwan), - zimą 1943- 1944 siły zbrojne Rządu Narodowego Czang Kaj-szeka przejęły ok. 100 samolotów P-51B / P-51C i F-6C. Wzięły one udział w walkach przeciw Japonii. Po II wojnie światowej do Chin trafiły kolejne samoloty, głównie P-51D / P-51K. Po wojnie były używane w walkach z chińskimi siłami komunistycznymi. Po wycofani się wojsk Czang Kaj-szeka na Tajwan, większość samolotów "Mustang" trafiła na ta wyspę. Część samolotów została zdobyta przez Chińską Armię Ludowo- Wyzwoleńczą.
- Salwador- posiadał 7 samolotów P-51D. W 1968 r. dostarczono 5 egz. Cavalier "Mustang II", w tym 1 dwumiejscowy TF-51D (wg innych źródeł były to 4 jednomiejscowe F-51D i 1 dwumiejscowy TF-51D). Używane bojowo w czasie wojny futbolowej w 1969 r. z Hondurasem. Były to ostanie walki samolotów P-51 w historii. Jeden z samolotów Cavalier F-51D (nr FAS-404) został zestrzelony w dniu 17.07.1969 r. przez F4U-5 "Corsair" pilotowany przez kpt. Fernando Soto Henriquez. Prawdopodobnie była to ostatnia walka z powietrzna między samolotami myśliwskimi z silnikami tłokowymi w historii.
- Somalia- po zakończeniu II wojny światowej Somalian Air Force użytkowały 8 samolotów P-51D,
- Szwajcaria- w czasie II wojny światowej Swiss Air Force przejęły kilka samolotów P-51 należących do USAAF. Zostały one zatrzymane przez władze szwajcarskie po tym jak ich piloci zostali zmuszeni do lądowania w neutralnej Szwajcarii. Po wojnie, Szwajcaria nabyła również 130 egz. P-51. Były używane do 1958 r.
- Szwecja- Szwedzkie Siły Powietrzne (Svenska Flygvapnet) uzyskała pierwsze 4 egz. (po dwa P-51B i P-51D) jeszcze w czasie II wojny światowej. Były to samoloty należące do USAAF, a zmuszone do przymusowego lądowania w Szwecji. W lutym 1945 r. Szwecja zakupiła 50 egz. P-51D. Zostały dostarczone przez amerykańskich pilotów w kwietniu i pod oznaczeniem J-26 wprowadzone na uzbrojenie skrzydła F 16 jako samoloty przechwytujące. Na początku 1946 r. została dostarczona druga partia 90 egz. P-51D, które zostały skierowane na uzbrojenie Skrzydła F 4. Ostatnia partia 21 egz. P-51D została zakupiona w 1948 r. Łącznie do Szwecji dostarczono 161 samolotów J-26. Ok. 12 samolotów zostało przystosowanych do prowadzenia rozpoznania fotograficznego i otrzymało oznaczenie S-26. Niektóre z tych samolotów uczestniczyły w tajnych szwedzkich misjach przeprowadzanych w latach 1946- 1947, polegających na wykonaniu zdjęć nowych radzieckich obiektów wojskowych na wybrzeżu Bałtyku (Operacja Falun). Wiele z tych lotów wiązało się z zamierzonym naruszeniem radzieckiej przestrzeni powietrznej. Ponieważ "Mustang" był szybszy od wszystkich ówczesnych radzieckich samolotów myśliwskich, nie utracono ani jednego S-26 w czasie tych niebezpiecznych misji. W 1948 r. 42 (lub 44 samoloty) "Mustang" zostały sprzedane dla Dominikany. Myśliwskie J-26 zostały zastąpione w 1950 r. przez odrzutowe De Havilland "Vampire", natomiast rozpoznawcze S-26 na początku lat 1950- tych ustąpiły miejsca samolotom rodzimej konstrukcji SAAB S-29 "Tunnan".
- Urugwaj- w 1947 r. zakupił 25 samolotów P-51. Były użytkowane w ramach Grupo-2-Caza do 1958 r. Największe działania bojowe prowadziły one w latach 1966- 1967, biorąc udział w zwalczaniu partyzantki komunistycznej kierowanej osobiście przez Che Guevarę w ramach eksportu rewolucji kubańskiej. Wspieranie z powietrza wojsk walczących z partyzantami zaowocowało pojawieniem się nowej taktyki zwanej COIN (COunter INsurgency). Powstała również nowa klasa samolotów bojowych, także oznaczana akronimem COIN, popularna zwłaszcza ze względu na niskie koszty budowy w krajach Trzeciego Świata, które cierpiały z powodu ciągłych zamachów stanu i działań partyzanckie.
- Węgry- w czasie II wojny światowej, na zdobytym przez Luftwaffe samolocie P-51B (T9+HK) loty próbne wykonywali również piloci węgierscy latający na co dzień na samolotach Focke-Wulf Fw-190.
- Włochy- po II wojnie światowej były użytkownikiem dużej ilości samolotów P-51 "Mustang". Ich dostawy zostały spowolnione przez wybuch wojny koreańskiej. Jednak w okresie od września 1947 r. do stycznia 1951 r. dostarczono aż 173 egz. Były one używane przez jednostki myśliwski Aeronautica Militare Italiana (AMI): 2, 3, 4, 5, 6, i 51 Stormo oraz jednostki szkolne i doświadczalne. Kilka samolotów służyło jako maszyny dyspozycyjne dla wyższych dowódców. Wycofywanie samolotów P-51 z eksploatacji rozpoczęło się w 1958 r.
- ZSRR- Brytyjczycy przekazali do ZSRR 4 samoloty "Mustang" Mk.I . Po przeprowadzeniu prób zostały one prawdopodobnie użyte na froncie fińskim. Wg innych źródeł ZSRR posiadał niewielką liczbę samolotów "Mustang", które nigdy nie były używane na froncie.
- Związek Południowej Afryki- w wrześniu 1944 r. 5. Squadron South African Air Force (Południowoafrykańskie Siły Powietrzne), walczący we Włoszech, otrzymał pierwsze samoloty "Mustang" Mk.III. Zastąpiły one samoloty P-40 "Kittyhawk". W marcu 1945 r. jednostka ta otrzymała również samoloty w wersjach "Mustang" Mk.IV i Mk.IVA. Po zakończeniu II wojny światowej 95 egz. P-51D dostarczono SAAF. Te samoloty brały czynny udział w walkach podczas wojny koreańskiej. W walkach uczestniczył 2. Dywizjonu SAAF, który wszedł do walki w listopadzie 1950 r. W latach 1952- 1953 zostały zastąpione przez odrzutowe myśliwce F-86 "Sabre".
Inne wersje:
North American (NA-73) P-51 ”Mustang" Mk.I
North American P-51B/C ”Mustang” Mk.III
North American P-51D ”Mustang” Mk.IV
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.[2] Zuk B. "Janusz Zurakowski. Legend in the skies.", St. Catharines 2004 via "Niepolskie Statki Powietrzne Polskich Lotników".
[3] Żurek Jacek B. "North American P-51 Mustang". Część I. Seria Monografie Lotnicze nr 55. Wydawnictwo AJ-Press. Gdańsk 1999.
[4] Kolacha Zbigniew, Żurek Jacek B. "North American P-51 Mustang, P-82 Twin Mustang". Część II. Seria Monografie Lotnicze nr 56. Wydawnictwo AJ-Press. Gdańsk 1999.
[5] Wiśniewski Piotr, Żurek Jacek B. "North American P-51 Mustang, P-82 Twin Mustang". Część III. Seria Monografie Lotnicze nr 57. Wydawnictwo AJ-Press. Gdańsk 2003.
[6] Gunston Bill "North American P-51 Mustang". Seria Słynne Samoloty. Polska Oficyna Wydawnicza "BGW". Warszawa 1993.
[7] Żurek Jacek B. "North American P-51 Mustang". Aero Technika lotnicza nr 2/1993.
[8] Mietelski Michał M. "Samolot myśliwski Mustang Mk.I-III". Seria Typy Broni i Uzbrojenia nr 69. Wydawnictwo MON. Warszawa 1981.