Zawadzki-Szyszkiewicz "Aerolokomotywa", 1901

Projekt aparatu poruszającego się w środowisku stawiającym opór (latającego). Polska / Rosja.

Na przełomie XIX i XX wieku Norbert Zawadzki i M. Szyszkiewicz opracowali "Aerolokomotywę"- aparat poruszający się w środowisku stawiającym opór. 6.03.1901 r. projekt ten zgłosił w Rosji do opatentowania. Świadectwo Ochrony nr 13.546 nie zyskało jednak potwierdzenia ochroną praw wynalazczych, twórcom projektu od­mówiono patentu wynalazczego.

Według relacji Przeglądu Technicznego z 1901 r. zasada przyrządu polega na tym, że na drągu tłoka motoru wybuchowego umocowywa się rodzaj paraso­la, drugi taki parasol znajduje się na cylindrze moto­ru. Jeżeli cylinder ustawimy pionowo, to tłok, podno­sząc się do góry, oddala parasole od siebie, przy od­wrotnym ruchu tłoka parasol wierzchni winienby się przybliżyć do dolnego, lecz ponieważ jego płaszczy­zna wklęsła przedstawia większy opór, aniżeli wypu­kła parasola dolnego, przeto on właściwie pociąga ku sobie parasol dolny, a więc cylinder i cały przyrząd.

31.05.1901 r. N. Zawadzki prezentował projekt swego statku powietrznego warszawskiemu Stowarzyszeniu Techników wykładając równocześnie teore­tyczne zasady jego układu. Wychodził tutaj z ortopterycznej teorii lotu, podobnie jak i Szyszkiewicz, który wspólnie z nim opracował teorię lotu tego aparatu. Przyjęli oni nader optymistyczne założenia co do wielkości siły nośnej. Nie uwzględnili m.in. strat wynikających z wielkich oporów płaszczyzn nośnych. Stąd optymistycznymi pozostawały też ich ustalenia dotyczące wielkości sił niezbędnych do realizacji lotu. W kontekście bilansu energetycznego ich projekt nie był optymalnym i został krytycznie przyjęty przez współczesnych.

Wcześniej, prawdopodobnie w 1899 lub 1900 r. auto­rzy propozycji prezentowali ją VII Oddziałowi IRTO. Wyrażono wówczas opinię odmawiającą propozycji cech oryginalności, zwrócono uwagę, że jest ona opracowana bardzo schematycznie, zaś uzasadnienie teoretyczne i obliczenia wykonano w sposób bardzo ogólny.

Już po śmierci Szyszkiewicza Zawadzki przedsta­wił projekt Ministrowi Wojny prosząc równocześnie o subwencję w wysokości 15 000 rubli. Odmówiono mu jej w oparciu o ekspertyzę opracowaną przez Główny Urząd Inżynierii (GIU). Zawadzki zaintere­sował sprawą prasę, o jego pomyśle pisały Birżewyje wiedomosti, gdy ponownie interweniował w 1909 r. u Ministra Wojny prezentując kolejną wersję aparatu i prosząc o subwencję w wysokości 40 000 rubli, która pozwoliłaby mu przeprowadzić badania w zak­resie aerodynamiki i mechaniki lotu oraz inną w wy­sokości 35 000 rubli na wykonanie modelu aparatu i przeprowadzenie odpowiednich prób. Sam nie do­magał się wynagrodzenia przekonany, że w przy­padku udanych eksperymentów Ministerstwo Wojny nie zostawi wynalazcy bez wynagrodzenia jego tru­dów.

Władze wojskowe jednoznacznie jednak akcento­wały brak zainteresowania propozycjami Zawadzkiego. W końcu projekt porzucił i sam wynalazca, który przez wiele lat samodzielnie rozwijał pomysł "Aerolokomotywy", jak nazywał swój aparat. W nazwie tej kryło się pragnienie przeciwstawienia go "aeromobilowi" konstrukcji W. W. Tatarinowa, o którym było głośno w prasie rosyjskiej w 1908 r. Krytycy podkreślali, że podobnych pomysłów narodziło się w Rosji i Europie wiele i żaden z nich nie potwierdził swej praktycznej uży­teczności. Co zaś do projektu to zwracając uwagę na niedostatki opracowania teoretycznego podkreślano, że nie można go uznać za rozwiązanie techniczne aparatu latającego, raczej za luźno sformułowaną koncepcję.

Wg [2]- ok. 1909 r. Zawadzki podjął raz jeszcze wysiłki, by uzyskać subwencje, które pozwoliłyby mu przeprowadzić badania w zakresie aerodynami­ki i mechaniki lotu oraz wykonanie modelu aparatu i przeprowadzenie odpowiednich prób. Jego wysiłki skazane jednak były na niepowo­dzenie.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Aerolokomotywy". Lotnictwo Aviation International nr 4/1991.
[2] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[3] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.

blog comments powered by Disqus