Rans S-12 "Airaile", 1990

Ultralekki samolot sportowy. USA.
Ultralekki samolot sportowy Rans S-12 ”Airaile” w locie. (Źródło: Huhu Uet via ”Wikimedia Commons”).

Dwumiejscowy samolot ultralekki Rans S-12 „Airaile” został zaprojektowany przez Randy'ego Schlittera w firmie Rans Designs i wprowadzony do produkcji w marcu 1990 r. Zaprojektowany został w układzie jednosilnikowego, zastrzałowego górnopłata ze śmigłem pchającym. Według złożeń miał to być prosty i tani samolot z wygodną kabiną, który miał posiadać jak najlepsze osiągi. Dał on początek rodzinie jedno- i dwumiejscowych samolotów ultralekkich przeznaczonych do lotów rekreacyjnych i szkolenia (samolot otrzymał podwójny układ sterowania). Samoloty były dostarczane w formie zestawu do budowy amatorskiej, co znacznie obniżało koszt zakupu. Jednak przyszły właściciel musiał poświecić (w zależności od wersji) ok. 175- 350 roboczogodzin na montaż samolotu.

Wersje:
- S-12 „Airaile”- wersja pierwotna, samolot dwumiejscowy,
- S-12S „Super Airaile”- dwumiejscowa wersja podobna do S-12XL, ale z pokryciem wykonanym z lakierowanej tkaniny lotniczej,
- S-12XL „Airaile”- wersja dwumiejscowa. Pokrycie z Dacronu. W wyniku optymalizacji konstrukcji, czas budowy samolotu został obniżony do 175 roboczogodzin. Opcjonalnie samolot mógł być wykończony z pełną obudową kabiny, co jednak wydłużało czas budowy do ok. 300 roboczogodzin. Do napędu mogły być stosowane silniki w zakresie mocy od 37 kW (50 KM) do 75 kW (100 KM). Samolot mógł być wyposażony w pływaki. Zbudowano ponad 1000 samolotów w wersjach S-12, które zostały dostarczone do nabywców w ponad 40 krajach,
- S-14 „Airaile”- wersja jednomiejscowa, wprowadzona do produkcji w 1991 r. Pokrycie z Dacronu. Do napędu mogły być stosowane silniki w zakresie mocy od 30 kW (40 KM) do 48 kW (64 KM). Czas budowy szacowany był na 200 roboczogodzin (w wariancie z całkowicie zabudowaną kabiną). Samolot posiadał masę własną 177 kg, dlatego nie mógł być zaliczany do kategorii konstrukcji ultralekkich wg przepisów FAR 103 Ultralight Vehicles. Zbudowano 125 egz.,
- S-17 „Stinger”- jednomiejscowa wersja, w której zachowano skrzydła, usterzenia oraz belkę kadłuba z wersji S-14. Od nowa została opracowana odkryta kabina, wykonana z rur stalowych 4130. Zastosowano również nowe podwozie, w układzie konwencjonalnym. Masa własna została obniżona do 113 kg, dzięki temu spełniała warunki kategorii ultralekkiej wg przepisów FAR 103 Ultralight Vehicles. Do napędu mogły być stosowane silniki w zakresie mocy od 30 kW (40 KM) do 37 kW (50 KM). Zbudowano 38 egz.,
- „S-18 Stinger II”- dwumiejscowa wersja przeznaczona do szkolenia, w której zachowano skrzydła, usterzenia oraz belkę kadłuba z wersji S-12XL. Zaprojektowano nową, odkrytą kabinę z miejscami obok siebie. Zastosowano również nowe podwozie, w układzie konwencjonalnym. Do napędu mogły być stosowane silniki w zakresie mocy od 37 kW (50 KM) do 75 kW (100 KM). Zbudowano 30 egz.

Produkcja S-12S „Airaile”, S-14 „Airaile”, S-17 „Stinger” i S-18 „Stinger II” została zakończona w ramach szeroko zakrojonej reorganizacji linii produkcyjnej firmy Rans w dniu 1.06.2006 r. Produkcja wersji S-12XL „Airaile” pierwotnie miała być zakończona w tym samym czasie. Jednak zainteresowanie klientów spowodowało, że firma pozostawiła tą wersję w swojej ofercie. W 2015 r. była nadal dostępna na specjalne zamówienie. Samoloty rodziny Rans S-12 zdobyły dużą popularność na całym świecie. W latach 1990- 2011 wyprodukowano ponad 1100 egz. wszystkich wersji.

W Polsce.

W II połowie lat 1990- tych inż. Brunon Komarek, na bazie konstrukcji Rans S-12 "Airaile", opracował projekt taniego i prostego samolotu ultralekkiego BK-1 "Łątka", kwalifikującego się do po­wielania, co miało spowodować rozłożenie kosz­tów na dużą ilość użytkowników- akcjo­nariuszy programu.

W 2013 r. zarejestrowany został w Polsce samolot Rans S-12 "Airaile", który otrzymał znaki rejestracyjne SP-SPKT. W 2019 r. samolot Rans S-12 użytkowany był na lotnisku Konopiska. Samolot był własnością, powstałego w 2010 r., Klubu Sportów Lotniczych "Orzeł".

Konstrukcja.
Jedno- lub dwumiejscowy zastrzałowy górnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła o konstrukcji metalowej. Składają się z dźwigara wykonanego  z aluminiowej rury oraz żeber. Wyposażone w klapy. Pokrycie z Dacronu, a w niektórych wersjach z tkaniny lotniczej. Dla ułatwienia transportu lub hangarowania skrzydła są składane lub zdejmowane.
Przednia część kadłuba o konstrukcji kratownicowej, spawanej z rur stalowych 4130. Pokrycie z Dacronu, a w niektórych wersjach z tkaniny lotniczej. Tylna część kadłuba w postaci rury aluminiowej, na końcu której zamocowane są usterzenia pionowe i poziome. Stateczniki i stery również pokryte Dacronem lub tkaniną lotniczą. W zależności od wersji: kabina odkryta lub zakryta częściowo lub całkowicie. W wersjach dwumiejscowych- fotele umieszczone obok siebie.
Podwozie- w zależności od wersji- w układzie konwencjonalnym lub trójpodporowym z kółkiem przednim.

Silnik:
- S-12XL- Rotax 503 o mocy 37 kW (50 KM), Rotax 582 o mocy 48 kW (64 KM), Rotax 912UL o mocy 60 kW (80 KM) lub Rotax 912UL o mocy 75 kW (100 KM),
- S-14- Rotax 447 o mocy 30 kW (40 KM), Rotax 503 o mocy 37 kW (50 KM), Rotax 582 o mocy 48 kW (64 KM), Rotax 912UL o mocy 60 kW (80 KM),
- S-18- Rotax 503 o mocy 37 kW (50 KM), Rotax 582 o mocy 48 kW (64 KM), Rotax 912UL o mocy 60 kW (80 KM) lub Rotax 912UL o mocy 75 kW (100 KM).

Dane techniczne S-12XL, silnik Rotax 503 (wg [2]):
Rozpiętość- 9,45 m, długość- 6,6 m, wysokość- 2,24 m, powierzchnia nośna- 14,1 m 2.
Masa własna- 195 kg, masa użyteczna- 222 kg, masa startowa- 417 kg.
Prędkość dopuszczalna- 161 km/h, prędkość przelotowa- 105 km/h, prędkość przeciągnięcia- 61 km/h, prędkość przeciągnięcia na klapach- 51 km/h, wznoszenie- 152 m/min., pułap praktyczny- 3800 m, czas lotu- 4,5 h, zasięg- 470 km.

Dane techniczne
S-12XL, silnik Rotax 582 (wg [2]):
Rozpiętość- 9,45 m, długość- 6,6 m, wysokość- 2,24 m, powierzchnia nośna- 14,1 m 2.
Masa własna- 215 kg, masa użyteczna- 227 kg, masa startowa- 442 kg.
Prędkość dopuszczalna- 161 km/h, prędkość przelotowa- 120 km/h, prędkość przeciągnięcia- 64 km/h, prędkość przeciągnięcia na klapach- 53 km/h, wznoszenie- 274 m/min., pułap praktyczny- 4250 m, czas lotu- 3,1 h, zasięg- 370 km.

Dane techniczne S-12XL, silnik Rotax 912UL / 912ULS (wg [2]):
Rozpiętość- 9,45 m, długość- 6,6 m, wysokość- 2,24 m, powierzchnia nośna- 14,1 m 2.
Masa własna- 215 kg, masa użyteczna- 227 kg, masa startowa- 442 kg.
Prędkość dopuszczalna- 161 km/h, prędkość przelotowa- 137 / 145 km/h, prędkość przeciągnięcia- 68 km/h, prędkość przeciągnięcia na klapach- 56 km/h, wznoszenie- 274 / 366 m/min., pułap praktyczny- 4250 / 4420 m, czas lotu- 4,4 / 4 h, zasięg- 600 / 580 km.

Galeria

  • Użytkowany w Polsce ultralekki samolot sportowy Rans S-12 ”Airaile” (SP-SPKT). (Źródło: archiwum).
  • Wersja Rans S-12XL ”Airaile”. (Źródło: Ahunt via ”Wikimedia Commons”).
  • Rans S-12XL ”Airaile”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Rans S-18 ”Stinger II”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: www.rans.com).).
  • Wersja jednomiejscowa Rans S-14 ”Airaile”. (Źródło: Robert Frola via ”Wikimedia Commons”).
  • Wersja jednomiejscowa Rans S-17 ”Stinger”, zaprojektowana wg przepisów FAR 103 Ultralight Vehicles. (Źródło: http://nzcivair.blogspot.com/).
  • Wersja dwumiejscowa Rans S-18 ”Stinger II”, zaprojektowana wg przepisów FAR 103 Ultralight Vehicles. (Źródło: www.rans.com).
  • Rans S-18 ”Stinger II”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: www.rans.com).
  • Samolot ultralekki Rans S-12 ”Airaile”, lotnisko Konopiska, 10.08.2019 r. (Źródło: Copyright Mikołaj Lech- www.jetphotos.com).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2014”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2014.
[3] Rans.
[3] Avia.pro - портал по авиации №1.
[4] Komarek B. "Program Łątka". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/1997.
[5] Mikołaj Lech - informacje.
[6] Klub Sportów Lotniczych "Orzeł" w Konopiskach.

blog comments powered by Disqus