Stolzman Karol Bogumił
Lata 1840-ste cechował wzrost wrzenia rewolucyjno- wyzwoleńczego w całej Europie. Z prądami tymi wiązali swe nadzieje również i Polacy, przygotowując się do narodowego wyzwolenia kraju. Jednym z działających w owym czasie przywódców polonii zagranicznej był Karol Bogumił Stolzman, (1793- 1854), warszawiak, były kapitan artylerii w armii Królestwa Polskiego. Działacz demokratyczny, członek Towarzystwa Patriotycznego. Był oficerem artylerii w powstaniu listopadowym, za co został w 1834 r. skazany przez władze rosyjskie na śmierć przez powieszenie.
Podczas swej emigracji we Francji związany z Joachimem Lelewelem. Należał do związku karbonariuszy. W 1833 r. był szefem sztabu Hufca Świętego, złożonego z polskich emigrantów, próbujących przez Szwajcarię bezskutecznie nieść pomoc powstaniu we Frankfurcie. Był również współzałożycielem organizacji Młoda Polska. W latach 1844-1845 członek Zjednoczenia Emigracji Polskiej. W roku 1846 wstąpił do stronnictwa emigracyjnego Towarzystwo Demokratyczne Polskie.
W 1844 r. wydał we Francji książką poświęconą sztuce wojennej, z myślą o przyszłym powstaniu, o czym świadczy najlepiej zamieszczona dedykacja: Rodakowi, który pierwszy da hasło do powstania narodowego. Książka ta pt. Partyzantka czyli wojna dla ludów powstających najwłaściwsza. Paryż i Lipsk 1844, Brockhaus i Avenarius. Str. 239, tablic- 2, mapa- 1, stanowiła praktyczny podręcznik dla przyszłych dowódców oddziałów partyzanckich, służący im radą w sprawnym prowadzeniu działań wojennych. Część trzecia tej książki poświęcona była technice wojennej, w której zakres wchodzi także nauka o artylerii. Zagadnienia związane z tym działem techniki wojennej omówione zostały w rozdziale 1, zaś w paragrafie 8 znalazł się fragment odnoszący się do techniki rakietowej.
Z techniką rakietową zetknął się Stolzman służąc w korpusie artyleryjskim armii Królestwa Polskiego, gdzie od 1819 r pracuje w Dyrekcji Materiału Artyleryjskiego, pozostając pod dowództwem Józefa Bema (patrz Rakiety polskie z okresu Królestwa Polskiego (1822-1831)). Wówczas to prawdopodobnie tworząca się nowa broń artyleryjska zwróciła uwagę młodego oficera, w przyszłości dając swój wyraz w projekcie artylerii rakietowej. Wspomniany powyżej projekt jest również interesujący z tego powodu, że pozwala on uważać Karola Bogumiła Stolzmana za kontynuatora prac w dziedzinie rozwoju techniki rakietowej w Polsce.
Książka K. B. Stolzmana „Partyzantka...” została wydana ponownie w 1959 r. w ramach Prac b. Komisji Wojskowo- Historycznej. Seria B. nr 5. przez M. Anusiewicza.
Konstrukcje:
Stolzman artyleria rakietowa, 1844, projekt artylerii rakietowej.
Źródło:
[1] Gomółka B. "Artyleria rakietowa pomysłu K. B. Stolzmana". Skrzydlata Polska nr 11/1965.[2] Tygodnik Petersburski nr 89/1834.