Kocjan "Komar", 1933
("Sinilind")

- 28.05.1933 r. B Baranowski ustalił krajowy rekord przelotu- 27,3 km,
- 3.06.1933 r. K. Czarkowski-Golejewski pobił ten rekord przelatując 44,8 km,
- F. Kotowski wykonał lot trwający 5 h 7 min.
W lipcu 1933 r "Komar" wziął udział w kursie lotów holowanych za samolotem zorganizowanym we Lwowie. P. Mynarski uzyskał 11.1933 r. czas lotu 5 h 52 min, wysokość absolutną 1600 m i przewyższenie 1000 m, co było w skali światowej rekordowym wynikiem lotu termicznego w terenie płaskim. Szybowiec zyskał doskonałą opinię. Warsztaty Szybowcowe zbudowały dwa następne egz., jeden do prób statycznych i jeden do lotów, który ukończono w 1933 r. W 1933 r. w Warsztatach rozpoczęto produkcję seryjną, pierwszy egzemplarz był gotowy wczesną wiosną 1934 r. W roku tym "Komary" znalazły zastosowanie w aeroklubach i szkołach szybowcowych. W latach 1934-1937 na "Komarach" pobito wiele rekordów krajowych:
- W Modlibowska 19.06.1934 r. ustaliła kobiecy rekord długotrwałości lotu-5 h 57 min,
- M Blaicher 22.07.1934 r. uzyskał rekordową wysokość- 3035 m (niezarejestrowaną jako rekord),
- A. Włodarkiewicz 4.11.1935 r. ustalił rekord wysokości- 2630 m,
- Z. Oleński 30.10.1935 r. ustalił na nim krajowy rekord długotrwałości lotu- 20 h 13 mm,
- R. Dyrgałła 28-29.07.1936 r. pobił ten rekord uzyskując- 22 h 15 min,
- W Modlibowska 13-14.05.1937 r. wykonała lot trwający- 24 h 14 min, był to zarazem międzynarodowy rekord kobiecy, pobity dopiero w 1948 r.
Na "Komarach" brano udział w zawodach W III Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej w 1935 r. W IV Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej w 1936 r udział brało 7 "Komarów", a w V KZS w Inowrocławiu startowało osiem. W sierpniu 1933 r., polscy harcerze prezentowali "Komara" na Międzynarodowym Zlocie Skautowym na Węgrzech. Na Międzynarodowych Wysokogórskich Zawodach Szybowcowych na szczycie w Szwajcarii we wrześniu 1935 r. jugosłowiański pilot Stonejović zajął 2. miejsce w lotach na długotrwałość (na "Komarze" zbudowanym na licencji w Jugosławii). W 1937 r. w zawodach w Rhön brały udział dwa jugosłowiańskie "Komary". Jugosłowiański pilot Lemesić 21.05.1939 r. ustalił na licencyjnym "Komarze" dwa rekordy krajowe wysokości- 3600 m i przelotu- 362 km.
W wyniku stwierdzenia małej sztywności i wytrzymałości "Komara" inż. A. Kocjan zaprojektował w 1936 r. wersję "Komar-bis" o wzmocnionej konstrukcji. Pierwszy egzemplarz oblatano na wiosnę 1937 r. Pod względem własności pilotażowych "Komar-bis" prawie nie różnił się od "Komara", lecz osiągi miał trochę gorsze. Od 1937 r. "Komary-bis" były produkowane seryjnie. Jego konkurentem był WWS-3 ”Delfin”, przewyższający go osiągami. W latach 1938-1939 zastępował on stopniowo "Komary". W 1938 r. harcerska grupa szybowcowa wyjechała z "Komarem-bis" do USA, gdzie zorganizowano w Ośrodek Szybowcowy Polonii amerykańskiej. Szybowiec pozostał w USA. "Komar" był najpopularniejszym polskim szybowcem treningowo-wyczynowym. Łącznie zbudowano w Polsce ponad 80 egz. obu wersji, z czego 60 w Warsztatach Szybowcowych i 20 w Śląskich Warsztatach Szybowcowych.
W 1939 r. w powstał, nie zrealizowany, projekt rozwojowy "Komar 2".
"Komary" uległy zniszczeniu we wrześniu 1939 r. W nocy 25/26.09.1939 r. z lotniska mokotowskiego wystartowały dwa "Komary" na holu za samolotami RWD-8. Szybowce wylądowały w nocy koło Grójca, piloci poprzez Węgry przedostali się do Francji. Niewielka liczba "Komarów" została zdobyta przez Niemców. W czasie II wojny światowej kilka ex- jugosłowiańskich szybowców "Komar bis" używanych było w lotnictwie chorwackim.
Oko 20 "Komarów" i "Komarów-bis" zbudowano z licencji w Estonii, Finlandii, Francji, Bułgarii, Jugosławii i Palestynie. Szybowce "Komar" budowane były na licencji na Łotwie pod nazwą "Sinilind". W Finlandii znalazły się trzy "Komary": jeden zbudowany w 1936 r. w zakładach Viipurin Ilmapuolustusyhdistys w Viipuri (Wyborg, obecnie w Rosji), w 1937 r. po jednym zmontowano w zakładach Helsingin Ilmapuolustusyhdistyt w Helsinkach i w zakładach w Tampere. Jeden został prawdopodobnie zdobyty przez Rosjan, ostatni został rozbity w Finlandii w 1958 r. (wg [5]- 1956 r.). Na fińskich i łotewskich "Sinilindach" próbowano także pobijać rekordy, np. 21.09.1934 r. Volmar Wunnin (wg [5]- V. Vunn) przeleciał nad Zatoką Fińską z Estonii do Finlandii pokonując dystans 80 (wg [5]- 60) km. (Wg [5]- 1934 r. w Estonii zostały zbudowane z licencji dwa "Komary"). W 1939 r. jeden szybowiec "Komar-bis" został zamówiony jako okazowy dla Egiptu. Nie został dostarczony z powodu wybuchu wojny.
Dokumentacja techniczna szybowca "Komar" została przechowana przez cały okres II wojny światowej. Projekt "Komara" został w 1948 r. zmodyfikowany w Instytucie Szybownictwa i skierowany do produkcji jako IS-B ”Komar 48”.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy zastrzałowy górnopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat o obrysie prostokątno-trapezowym, dwudzielny, zastrzałowy, jednodźwigarowy ze skośnym dźwigarkiem pomocniczym. Dźwigar główny skrzynkowy, pomocniczy ceowy. Keson sklejkowy do dźwigara. Część zadźwigarowa kryta płótnem. Lotki wychylane różnicowe, krzyżulcowe, kryte płótnem. Zastrzał z rury stalowej oprofilowanej sklejką.
Kadłub półskorupowy o przekroju sześciokątnym, kryty sklejką. Kołpak nosa kadłuba z blachy aluminiowej. Z przodu kadłuba hak do startu z lin gumowych i zaczep do holu. Kabina odkryta.
Statecznik pionowy integralny z kadłubem. Statecznik kryty sklejką. Usterzenie poziome płytowe, dwudzielne. Część przeddźwigarową tworzył sklejkowy keson, cześć zadźwigarowa kryta płótnem.
podwozie płozowe.
Dane techniczne "Komar" (wg [5]):
Rozpiętość- 15,82 m, długość- 6,77 m, wysokość- 1,85 m, powierzchnia nośna- 17,4 m2.
Masa własna- 118 kg, masa użyteczna- 82 kg, masa całkowita- 200 kg.
Dopuszczalna prędkość nurkowania- 120 km/h, prędkość minimalna- 37 km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 49 km/h- 20,2, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 46 km/h- 0,64 m/s.
Dane techniczne "Komar-bis" (wg [5]):
Rozpiętość- 15,82 m, długość- 6,87 m, wysokość- 1,8 m, powierzchnia nośna- 17,4 m2.
Masa własna- 130 kg, masa użyteczna- 80 kg, masa całkowita- 210 kg.
Dopuszczalna prędkość nurkowania- 140 km/h, prędkość minimalna- 40 km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 50 km/h- 20,2, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 50 km/h- 0,68 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Marszałkiewicz J. ”Z Polski dla Finlandii”. Lotnictwo z szachownicą nr 10.
[3] Mazur W. ”Niepotrzebna broń (cz. II)”. Lotnictwo nr 2/2006.
[4] Morgała A. ”Nie tylko z szachownicą. Pierwsze szybowce w Polsce po roku 1945”. Lotnictwo z szachownicą nr 25.
[5] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[6] Kowalski T. J., Malinowski T. ”Mała encyklopedia lotników polskich”. Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[7] Likso Tihomir, Čanak Danko "Hrvatsko Ratno Zrakoplovstvo u Drugome Svjetskom Ratu". Zagreb, 1998.