WBS balon archeo- aerofoto Biskupin, 1935

Bezzałogowy balon kulisty na uwięzi przeznaczony do wykonywania zdjęć powietrznych. Polska.
Balon archeo- aerofoto Biskupin zbudowany w WBS wykorzystywany do wykonywania zdjęć w nad stanowiskami archeologicznymi w Biskupinie w 1935. (Źródło: archiwum).
Od 1934 r. prowadzone były prace wykopaliskowe w północnej części Wielkopolski zwanej Pałukami, szczególnie w Prasłowiańskich Pompejach czyli w re­zerwacie archeologicznym Biskupin, pilnie wymagały inwentaryzacji wykonanej z lotu ptaka. Początkowe próby zdjęć z 10 metrowej drabiny nie dały zadowalających wyników obejmując obszar o powierzchni zaledwie 40 m2. Prace prowadzone przez Instytut Prehistorii Uniwersytetu Poznańskiego, a ści­ślej przez Ekspedycję Wykopaliskową UP kierowaną przez prof. dr Józefa Kostrzewskiego i dr Zdzisława Rajewskiego zostały wkrótce wzbogacone o sprzęt latający. Były to zarówno balony jak samoloty. Wykony­wano z nich zdjęcia pionowe i ukośne. Sprzętem specjalistycznym zaprojektowa­nym dla potrzeb archeologów był niewiel­ki kulisty balon na uwięzi. Projekt koncep­cyjny opracowali: archeolog dr Zdzisław Rajewski i Wojciech Koćka - pracownik techniczny i fotograf ekspedycji.

Korzystając z poparcia ówczesnego wiceministra Spraw Wojskowych gen. Kazimierza Fabrycego zlecenie ulokowano w Wytwórni Balonów i Spadochronów w Legionowie, gdzie projekt techniczny opracował inż. Józef Paczosa, a koszt budowy pokry­ło wojsko. Balon został wykonany w 1935 r. i w tym samym roku wykorzystano go do wykonywania zdjęć lotniczych nad stano­wiskami archeologicznymi na półwyspie wcinającym się w Jezioro Biskupińskie. Fotografie były wysokiej klasy o dużej ostrości obra­zu. Ukazywały szczegóły wykopalisk nie­widoczne na powierzchni ziemi. Balon ten wykorzystywano również na wykopaliskach archeologicznych w Kłecku i w Gnieźnie. W Biskupinie był w użytku do końca sierp­nia 1939. Zamierzano przenieść go później na stanowiska archeologiczne w Grodach Czerwieńskich nad Bugiem.

Zdjęcia lotnicze wykopalisk w Bi­skupinie wykonane przez fotografa ekspe­dycji Władysława Koćkę odznaczały się wysoką jakością. Przyczyniły się walnie do lepszego poznania i rekonstrukcji grodu prasłowiańskiego w Biskupinie. Znaczna część tego materiału szczęśliwie przetrwa­ła wojnę i znajduje się w zasobach muzeal­nych w Biskupinie, Warszawie i Poznaniu.

Konstrukcja.
Balon kulisty, miał konstrukcję bezsieciową i był wypuszczany na trzech linach uwięzi wycho­dzących z bębnów kozłowych wyciągarek ręcznych. Powłoka miała objętość 23 m3. Wypełniano ją wodorem o jednostkowej sile nośnej 1,1 kg/m3.
Aparat kliszowy podwieszony pod balonem robił zdjęcia pionowe. Uru­chomienie następowało wyzwalaczem elek­trycznym zasilanym przez przewody pod­łączone do baterii na ziemi. Po wykonaniu każdego zdjęcia balon z aparatem ściąga­no na ziemię celem wymiany kliszy. Eks­pedycja dysponowała sześcioma aparatami robiącymi zdjęcia na płytach szklanych formatu: 6x9, 9x12, 9,5x12,5, 10x15, 13x18 i 18x24 cm. Najczęściej wykonywano zdję­cia aparatami: 9x12 i 13x18 cm.

Dane techniczne WBS balon archeo- aerofoto Biskupin (wg [1]):
Średnica- 3,55 (wg [2]- 3,6) m, wysokość- 5,3 m, objętość nominalna- 23,0 (wg [2]- 25,0) m3 objętość rzeczywista- 23,4 m3.
Masa własna- 22,24 kg. masa użyteczna- 3,5 kg. masa całkowita- 25,74 kg.
Pułap operacyjny- 150 m.

Galeria

  • Balon  archeo-aerofoto WBS wyprowadzany z hangaru, Biskupin 1935 r. (Źródło: arch. Państwowe Muzeum Archeologiczne »v Warszawie via Lotnictwo z Szachownicą nr 35).
  • Przygotowanie do wzlotu balonu dla wykonania zdjęcia pionowego nad wykopaliskami w Biskupinie, 1935 r. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Morgała A. "Balony specjalnego przeznaczenia". Lotnictwo z Szachownicą nr 35.
[2] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
blog comments powered by Disqus