Boeing F-15 "Eagle" - zastosowanie, 1972

Samolot myśliwski przewagi powietrznej, myśliwski wielozadaniowy. USA.
Dwa samoloty myśliwskie Mc Donnell Douglas F-15J ”Eagle” należące do Japońskich Sił Samoobrony. (Źródło: U. S. Air Force).

Część I- Historia rozwoju konstrukcji.

ZASTOSOWANIE

Stany Zjednoczone

Pod koniec 1974 r. pierwsze samoloty F-15A i F-15B trafiły do 58 Taktycznego Szkolnego Skrzydła Myśliwskiego (58 Tactical Training Fighter Wing, 58 TTFW), które odpowiadało za szkolenie pilotów dla bojowych formacji wypo­sażonych w te samoloty. Skrzydło to składało się z 461, 550 i 555 Taktycznych Szkolnych Dywizjonów My­śliwskich, jako pierwszy przezbrojenie zaczął 555 TTFS.

Pierwszą jednostką bojową, jaka została wyposażona w nowe samoloty było 1 Taktycz­ne Skrzydło Myśliwskie, które składało się z dywizjonów 27, 71 i 94. Przezbrojenie 1 Skrzydła, wyposażonego w samoloty F-4 "Phantom" rozpoczęło się w styczniu 1976 r. Łącznie skrzydło otrzymało 72 F-15A i F-15B. Pełną gotowość operacyjną skrzydło uzyskało na początku 1977 r.

W styczniu 1977 r. samoloty F-15 zaczęły wchodzić na uzbrojenie 36 Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego stacjonującego na stałe w Europie (w Bittburgu, RFN). 36 TFW składało się trzech dywizjonów: 22, 53 i 525 TFS. 27.04.1977 r. 20 F-15A i 3 F-15B włączone w skład 525 Dywizjonu wykonały grupowy przelot z Langley (USA) do Bittburga. Do końca 1977 r. całe skrzydło zostało wyposażo­ne w F-15 i od razu zgłoszono goto­wość bojową. W walce o panowanie w powietrzu 36 Skrzydło miało współdziałać z 50 Skrzydłem na samolotach General Dynamics F-16A/B "Fighting Falcon", z siłami myśliwskimi europejskich państw NATO oraz z NATO Airborne Early Warning & Control (NAEW&C), jednostką wyposażoną w 18 sa­molotów AWACS Boeing E-3 "Sentry". Te ostatnie poważnie zwiększały możliwości bojowe sił myśliwskich. Tandem F-15 / E-3A był niezwykle groźnym przeciwnikiem, gdyż dzięki samoloto­wi AWACS myśliwce, przede wszystkim często działające nad wrogim terytorium F-15, by­ły w stanie nie tylko uniknąć zaskoczenia przez przeciwnika, ale także same zająć dogodną po­zycję do walki i zaskoczyć przeciwnika.

Od końca 1977 r. na F-15A i F-15B przezbrojono kolejne skrzydło w Stanach Zjednoczo­nych- 49 TFW (baza Holloman w stanie Nowy Meksyk), składające się z dywizjonów 7, 8 i 9 TFS. W lipcu 1978 r. skrzydło osiągnęło gotowość bojową. W 1978 r. przyszła kolej na czwartą jedno­stkę bojową, ostatnie skrzydło wyposażone w samoloty wersji F-15A i F-15B. Było to 33 Tak­tyczne Skrzydło Myśliwskie bazujące w Eglin na Florydzie i składające się z trzech dywizjonów: 58, 59 i 60 TFS.

Poza wymienionymi czterema skrzydłami bojowymi i jednym szkolnym na F-15A i F-15B latało kilka samodzielnych dywizjonów oraz 422 Tactical Evaluation Squadron należący do 57 Fighter Weapon Wing z bazy Nellis (Newada). 422 Dywizjon otrzymał F-15A i F-15B w czerwcu 1977 r. Zadaniem tej jednostki by­ło wypracowanie najlepszej taktyki użycia samo­lotów F-15, oraz zabezpieczenie taktycznego szkolenia pilotów innych jednostek. Spośród samodzielnych dywizjonów- 32 Taktyczny Dywizjon Myśliwski na­leżał do USAFE. Był to dywizjon uzupełniający system obrony powietrznej Holandii. Głównym zadaniem tej jednostki była osłona z powietrza holenderskich baz lotniczych i morskich, uży­wanych przez Amerykanów do przerzutu wła­snych wojsk do Europy na wypadek wojny lub w sytuacji kryzysowej. Cztery samodzielne dywizjony USAF wyposażone w F-15A i F-15B należały do 1 Armii Lotniczej Dowództwa Obrony Powietrznokosmicznej Tactical Air Command. Były to 5 Dywizjon Myśliwców Przechwytujących (Fighter Interceptor Squadron - FIS) z bazy Mi­not w Północnej Dakocie należący do 25 Dy­wizji Lotniczej, 48 FIS z Langley w Wirginii ze składu 23 Dywizji Lotniczej, 57 FIS z Keflavik na Islandii należący do Air Force Iceland oraz 318 FIS z McChord w stanie Waszyngton wcho­dzący w skład 25 Dywizji Lotniczej. Wymie­nione dywizjony używały F-1 5A/B w latach 1981- 1991. Zadaniem dywizjonów myśliwskich FIS było przechwytywanie samo­lotów rozpoznawczych, zarówno w okresie po­koju, kryzysu jak i wojny oraz zwalczanie nie­przyjacielskich nosicieli rakiet na dalekich podejściach do celów, gdyby doszło do wojny.

F-15A/B dotrwały w uzbrojeniu sił regular­nych do połowy lat 1990- tych, gdy ostatnie egzem­plarze zostały w 325 Skrzydle zastąpione przez F-15C/D.

Samoloty F-15A / B "Eagle" trafiły do Gwardii Narodowej w okresie 1985- 1991, gdzie wypełniały zadania bądź to w systemie obrony powietrznej, bądź były  jednostkami przewagi powietrznej, przeznaczonymi na wypadek wojny do wzmocnie­nia lotnictwa taktycznego. W grupie jednostek myśliwskich przewagi po­wietrznej były cztery dywizjony: 110 Taktyczny Dywi­zjon Myśliwski ze składu 131 Taktycznego Skrzydła My­śliwskiego Gwardii Narodowej stanu Missouri; 122 Taktyczny Dywizjon My­śliwski 159 Taktycznej Grupy Myśliwskiej Gwar­dii Narodowej stanu Luizjana; 128 Taktyczny Dywi­zjon Myśliwski 116 Taktycznego Skrzydła My­śliwskiego Gwardii Narodowej stanu Georgia i 199 Taktyczny Dywi­zjon Myśliwski ze składu 154 Composite Group Gwardii Na­rodowej stanu Hawaje. W grupie jednostek myśliwskich obrony powietrznej dwa dywizjony: 101 Dywizjon Myśliwców Przechwytujących ze składu 102  FIW Gwardii Narodowej stanu Massachusets i 123 Dywizjon Myśliwców Przechwytujących ze składu 142 FIW Gwardii Narodowej sta­nu Oregon. W 1997 r. sformowano natomiast 173 Skrzydło Myśliwskie Gwardii Narodowej stanu Oregon.

W lipcu 1979 r. pierwsze F-15C, a później także F-15D zaczęły docierać do 67 Taktycznego Dywizjonu Myśliwskiego (TFS) ze składu 18 Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego (TFW) bazującego w Kadena na Okinawie (Japonia). 18 TFW należało do 5 Armii Lotniczej, wchodzącej z kolei w skład PACAF. Było ono jednostką przewagi powietrz­nej obszaru Pacyfiku. Wkrótce samoloty na F-15C i F-15D otrzymały także 44 TFS i 12 TFS. Pod koniec 1980 r. 18 TFW osiągnęła gotowość bojową, będąc pierwszą bojową jednostką, w pełni wyposażoną w no­we F-15C/D.

W 1980 r. nowe F-15C/D, już ze zmodernizowaną stacją radiolokacyjną AN/APG-63, zastąpiły F-15A/B w 32 Taktycz­nym Dywizjonie Myśliwskim w Soestenberg w Holandii, a w latach 1980- 1981 przezbrojono wszystkie trzy dywizjony (22, 53 i 525 TFS) 36 Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego stacjonu­jącego w Bittburgu. Wymienione cztery dywi­zjony były pierwszymi, które otrzymały doce­lową odmianę F-15C/D. W latach 1981- 1982 na F-15C/D przezbro­jono także 1 Taktyczne Skrzydło Myśliwskie (27, 71 i 94 TFS) z bazy Langley w Wirginii, a w rok później jeszcze dwa dywizjony (422 i 433 TFS) ze składu 57 Fighter Weapon Wing z bazy Nellis w Newadzie. Jednocześnie F-15C/D trafiły też do 33 Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego (58, 59 i 60 TFS) z bazy Eglin na Florydzie.

Połowa lat 1980- tych przyniosła pojawienie się samolotów F-15C/D MSIP II które wprowa­dzono w pierwszej kolejności do 36 TFW (22 i 53 TFS, samoloty 525 TFS zmodernizowano do tego wariantu). Nowo wyprodukowane F-15C/D MSIP II otrzymało też 33 Taktyczne Skrzydło Myśliwskie. Wycofane z tych jednostek starsze F-15C/D dały możliwość wymiany F-15A/B w 21 Taktycznym Skrzydle Myśliwskim (Alaska) i w 57 Dywizjonie Myśliwców Przechwytują­cych (Islandia). Koniec lat 1980- tych przyniósł stopniowe zakoń­czenie Zimnej Wojny i pierwsze poważne reduk­cje w siłach zbrojnych państw NATO. W listo­padzie 1989 r. zakończyła się produkcja F-15C/D, ostatnie samoloty trafiły do jednostek na początku 1990 r.

Od 1993 r. rozpoczęto się formowanie skrzy­deł nowego typu, przystosowanych do szybkie­go przerzutu w rejon kryzysu lub lokalnego konfliktu oraz do wypełniania tam różnorod­nych zadań przy minimalnym zabezpieczeniu bazowo- logistycznym. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji i wymiany sprzętu samoloty F-15C/D znalazły się na uzbrojeniu m.in. 390 Dy­wizjonu z 366 Skrzydła, 493 Dywizjonu Myśliwskie­go 48 Skrzydła Myśliwskiego, 53 Dywizjonu Myśliwskie­go 52 Skrzydła Myśliwskiego. Po tych posunięciach liczba skrzydeł w całości wyposażonych w F-15C/D spadła do czterech: 1 FW z Langley, 33 FW z Eglin, 325 FW z Tyndall i 18 FW z Kadena. Poza wymienionymi czterema skrzydłami, w USAF posiadało jeszcze dwa skrzydła, w których F-15C/D występowały obok F-15E: były to  48 FW z 3 AL USAFE oraz 3 FW z Elmendorf na Alasce.

Pierwsze F-15E "Strike Eagle" trafiły do jednostek doświadczalnych: 6510 Skrzydło Doświadczalne bazujące w Edwards w Kaliforniii (od 1986 r.) i 3246 Skrzydło Doświadczalne z ba­zy Eglin na Florydzie. W kwietniu 1988 r. trafiły do jednostek szkolno-treningowych: 461 i 555 Dywizjonu z 58 Szkolnego Taktycznego Skrzy­dła Myśliwskiego w bazie Lukę w Arizonie. Pierwszą jednostką bojową wyposażoną w F-15E było 4 Taktyczne Skrzydło Myśliwskie (dywizjony 334, 335 i 336) ba­zujące w Seymour Johnson w Północnej Karo­linie. Pierwszy F-15E został dostarczony 29.12.1988 r. Kolejno wyposażono w F-15E dwa poje­dyncze dywizjony w skrzydłach o mieszanej strukturze: 90 FS z 3 FW bazującego w Elmendorf na Alasce (pierwszy otrzymany samolot- 29.05.1991 r.) i 391 FS z 366 Wing bazującego w Mountain Home w Idaho (pierwszy F-15E trafił tu 6.11.1991 r.). W 1992 r. rozpoczęło się przezbrojenie je­dynej jednostki USAFE wyposażonej w F-15E - 48 Skrzydła Myśliwskiego. W F-15E wyposażono dwa dywizjo­ny skrzydła: 492 i 494, podczas gdy 493 Dywi­zjon Myśliwski używa F-15C/D. F-15E trafiły też do: 422 Dywizjonu Myśliwskiego z 57 Skrzydła, nale­żącego do ośrodka szkoleniowego USAF w ba­zie Nellis w Newadzie. Poza wymienionymi F-15E w niewielkiej liczbie są używane przez Air War­fare Center w bazie Nellis w Newadzie i w dwóch jednostkach doświadczalnych należą­cych do Air Force MaterieI Command (40 FLT5 z 46 TVV w bazie Eglin na Florydzie i w 445 FLTS z 412 TW z bazy Edwards w Kalifornii).

Amerykańskie F-15 weszły do akcji w toku operacji Pustynna Burza. Zostały użyte zgodnie ze swoim przeznaczeniem- do walki o przewagę w powietrzu. Oznaczało to ofensywne działania myśliwców nad nieprzyjacielskim terytorium. Pomimo niebezpieczeństwa, jakie się z tym wiązało, żaden z myśliwskich F-15 nie został utracony w walce (choć iracka obrona naziemna zestrzeliła 2 F-15 E "Strike Eagle"). Same natomiast zestrzeliły 32 irackie samoloty i śmigłowce (5 Mikojan MiG-29, 2 Mikojan MiG-25, 8 Mikojan MiG-23, 2 Mikojan MiG-21, 6 Dassault-Breguet "Mirage F1EQ", 2 Suchoj Su-25, 3 Suchoj Su-22, 1 Iljuszyn Ił-76, 2 Mil Mi-8, 1 Aérospatiale "Puma") w trak­cie operacji Pustynna Burza oraz 3 po jej za­kończeniu (2 Su-22 i 1 Pilatus PC-9). Tuż po zakończeniu operacji Pustynna Burza rozpoczęły się operacje Southern Watch i Nothern Watch, których celem było kontrolowanie stref bez lotów, ustanowionych rezolucją ONZ. Strefy te rozciągały się w południowej części Iraku (w pobliżu granicy z Kuwejtem i Arabią Saudyjską) oraz w północnej części kraju, zamieszkałej przez ludność kur­dyjską. Udział F-15 we wspomnianej operacji był mniej szczęśliwy. 14.02.1994 r., F-15C omyłkowo zestrzelił dwa Sikorsky UH-60 "Black Hawk" US Army, wykonujące lot na zlecenie ONZ. Jeden śmigłowiec został trafiony pociskiem Raytheon AIM-120 AMRAAM, drugi Raytheon AIM-9M "Sidewinder". Jak na ironię, było to pierwsze zwycię­stwo F-15, uzyskane przy użyciu AMRAAM- ów. Na pokładzie obu śmigłowców zginęło 26 żoł­nierzy amerykańskich i pracowników ONZ.

Kolejny raz F-15C/D USAF weszły do walki w toku operacji Allied Force, prowadzonej w okresie marzec- maj 1999 r. przeciwko Nowej Federacji Jugosławii. W czasie masowego ude­rzenia na system obrony powietrznej Jugosławii, przeprowadzonego 24 marca wieczorem, doszło do pierwszej walki powietrznej w toku opera­cji. Z Batajnicy pod Belgradem zdołało wystar­tować kilka MiG-29, należących do 127 Dywi­zjonu 204 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego Jugosławii. Trzy samoloty tego typu padły łatwym łupem natowskich myśliwców: dwa z nich zestrzeliły F-15C z 493 Dywizjony 48 Skrzydła Myśliwskie­go. Kolejne zwycięstwo miało miejsce 26 mar­ca, gdy dwa jugosłowiańskie MiGi-29 zostały przechwycone przez F-15C z 493 Dywizjonu 48 Skrzydła w rejonie Bijeliny i zniszczone przy pomocy rakiet AIM-120 AMRAAM.

Debiut bojowy F-15E miał miejsce w toku operacji Pustynna Burza. Blisko 50 samolotów z dywizjonów 335 i 336 wzięło udział w uderzeniach lotniczych na silnie bronione cele w Iraku od pierwszego dnia wojny (17.01.1991 r.). Samo­loty były używane do atakowania stałych insta­lacji związanych z pociskami "Scud", wszelkimi instalacjami do produkcji i przechowywania broni chemicznej, do uderzeń na obiekty prze­mysłowe i samolo­tów, ukrytych w schronohangarach na uszkodzo­nych lotniskach irackich. Ponadto F-15E wykonywały  ataki bombami kierowanymi na bunkry stanowisk dowodzenia, umocnione skła­dy amunicji itp. Pierwszy F-15E został utracony w wyniku ze­strzelenia przez naziemne środki OPL już dru­giego dnia wojny, 18.01.1991 r. Drugi F-15E został trafiony przez lufową artylerię przeciwlotniczą w nocy 19/20.01.1991 r. 27.02.1991 r. załoga z 335 Dywizjonu: kpt. Richard Bennet i kpt. Da­niel Bakke odniosła najdziwniejsze zwycięstwo w tej wojnie, niszcząc z użyciem... bomby kierowanej laserowo GBU-10 lekki śmigłowiec iracki Hughes 500! W toku działań bojowych oba dywizjony wykonały po ok. 1100 lotów bojo­wych zrzucając ok. 5200 ton ładunków bojo­wych na cele w Iraku. Po zakończeniu operacji Pustynna Bu­rza samoloty F-15E brały udział w operacjach Southern Watch i Nothern Watch , której celem było kontrolowanie strefy bez lo­tów ustanowionej nad południowym i północnym Irakiem.

W maju 1994 r. przeprowadzono ewakuację obywateli USA i zaprzyjaźnionych państw z Jemenu, gdzie wybuchła wojna domo­wa. F-15E zabezpieczały operację z po­wietrza, zapewniając zarówno osłonę myśliw­ską, jak i w razie potrzeby- możliwość wsparcia ogniowego na ziemi.

Kolejnym konfliktem, w którym wzięły udział samoloty F-15E była operacja Deny Fli­ght nad Bośnią w okresie 1992- 1995 r. 21.11.1994 r. wykonały uderzenie na lotnisko Udbina w Republice Serbskiej Krajiny (części Chorwacji bezpraw­nie zajętej przez Serbów). Wykona­ły też uderzenie ostrzegawcze na wybrane ce­le Bośniackich Serbów we wrześniu 1995 r. Uderzenia te są znane pod kryptonimem Deliberate Force.Od pierwszej nocy 24.03.1999 r. F-15E z 492 i 494 Dywizjonu Myśliwskiego 48 FW bra­ły udział w operacji lotniczej  Allied Force, przeprowadzonej przez siły NATO w Federalnej Republice Jugosławii, mająca doprowadzić do zakończenia czystek etnicznych na terenie Kosowa. Samoloty atakowały różne obiekty wymagające precyzyjnego trafienia- składy amunicji, stanowiska dowodzenia itp. Później siły NATO rozpoczęły niszczenie mostów na terenie całej Jugosławii. Uderzenia lotnicze spowodowały za­łamanie się mocno już nadwyrężonej gospo­darki jugosłowiańskiej.

Kilka samolotów (m.in. 1 F-15A i 2 F-15B) zostały zakupione przez NASA i używane do różnych testów i programów badawczych, przede wszystkim związanych z ukła­dami sterowania, aerodynamiką dużych prędkości i układami elektronicznego sterowania silnikami.

Samolot F-15 "Eagle" był drogim i wyspecjalizowanym sa­molotem i niewiele państw mogło więc sobie pozwolić na jego zakup. Dlatego został wyeksportowany tylko do kilku państw:

- Arabia Saudyjska- w 1979 r. Arabia Saudyj­ska zawarła kontrakt na zakup 62 egz., w tym 47 F-15C i 15 F-15D. Ostatecznie jednak Royal Saudi Air Force (RSAF) otrzy­mały 46 F-15C i 16 F-15D. Pierwszy F-15D przybył do Arabii Saudyj­skiej 11.08.1981 r., dostawy pozostałych maszyn trwały do przełomu 1982- 1983 r. Do końca 1983 r. gotowość bojowa osiągnęły trzy, kolejno wyposażane w F-15C/D dywizjo­ny: 13 Dywizjon z Dhahran, 6 Dywizjon z Khamis i 5 Dywizjon bazujący w Taif. Po irackim ataku na Kuwejt w sierpniu 1990 r., w toku operacji Desert Shield, Stany Zjednoczone we wrześniu i październi­ku przekazały RSAF 20 kolejnych F-15C i 4 F-15D, które pochodziły z zapasów USAFE. Już po wojnie w Zatoce Perskiej Arabia Saudyjska zamówiła w USA następne 9 F-15C i 3 F-15D. Były to samoloty 49 i 50 serii pro­dukcyjnej, zbudowane specjalnie już po zamknięciu linii montażowej myśliwskich wersji samolotu. Ich płatowiec oparto o rozwiązania zastosowane w konstrukcji F-15E. W skład wyposażenia samolotów wszedł radar AN/APG-70. Łącznie Arabia Saudyjska otrzymała więc 75 F-15C i 23 F-15D.
W grudniu 1992 r. Kongres nie pozwolił na sprzedaż F-15H do Arabii Saudyjskiej. Jednak 10.05.1993 r. Kongres wyraził jednak zgodę na sprzedaż samolotów do Arabii Saudyj­skiej  w bardziej zaawansowanej postaci na­zwanej F-15XP, wkrótce oznaczenie zmieniono na F-15S. Samolot powstał na bazie płatowca F- 15E, ale z pewnymi zmianami: zasobnik celowniczy Sharpshooter zamiast LANTIRN. Ograniczono też możliwości stacji radiolokacyjnej w wersji AN/APG-70S. Głównym uzbrojeniem są pociski Raytheon AGM-65D "Maverick" i AGM-65G, bomby GBU-10, GBU-15 i GBU-24, zwykłe bomby i ka­setowe. Samoloty dla Arabii Saudyjskiej mają peł­ny kompleks walki radioelektronicznej z naj­nowszymi urządzeniami (AN/ALR-56C, AN/ALQ-135B, być może także AN/ALQ-128). Arabia Saudyjska zamówiła 48 samolotów F-15S w tej postaci i 24 kolejne F-15S zoptyma­lizowane do prowadzenia walki powietrznej. Pierwszy F-15S został oblatany 19.06.1995 r. i przekazany Arabii Saudyjskiej we września tego roku. Dostawy wszy­stkich 72 samolotów zakończono w końcu 1999 r. W 2011 r. podpisana została umowa na dostawę 84 egz. w wersji F-15SA oraz zaawansowanych wzorów uzbrojenia precyzyjnego klasy powietrze- ziemia. Dodatkowo umowa z 2011 r. zakłada modernizację do standardu F-15SA również 68 samolotów F-15S. Pierwszy, fabrycznie nowy, F-15SA "Strike Eagle" został oblatany w połowie marca 2013 r.
Saudyjskie F-15 były dwukrotnie użyte bo­jowo. Do pierwszego starcia doszło w czasie wojny iracko- irańskiej. Oba państwa atakowały wówczas tankowce w Zatoce Perskiej, prawdopodobnie chcąc podnieść ceny ropy naftowej na świecie i podnieść zyski z własnego eksportu, finan­sując w ten sposób wysiłek wojenny. Atakowano więc tankowce zawijające do wszystkich państw regionu, także do portów w Arabii Saudyjskiej, Kuwejcie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. 5.06.1984 r. dwa irańskie samoloty McDonnell Douglas F-4 "Phantom II" naruszyły saudyjską przestrzeń powietrzną, usiłując zaatakować tankowce płynące w obrębie saudyjskich wód terytorial­nych. Zostały one jednak przechwycone przez parę saudyjskich F-15C z 13 Dywizjonu. Myśliwce wykonały atak z użyciem rakiet AIM-7F "Sparrow", uzyskując dwa zestrze­lenia. Do kolejnej walki doszło już w czasie operacji Pustynna Burza. 24.01.1991 r. klucz F-15C z 13 Dywizjonu zestrzelił dwa irackie "Mirage F1EQ", które usiłowały wykonać atak na okręty Koalicji operujące na wodach Zatoki Perskie. Ponieważ saudyjskie F-15 w toku operacji Pustynna Burza były wykorzystywane do osłony obiektów tyłowych, dlatego nie miały więcej okazję do nawiązania walki z samolotami irackimi. W 2009 r. samoloty F-15S uczestniczyły w atakach na jemeńskich fundamentalistów, którzy zajęli przygra­niczne rejony Arabii Saudyjskiej,

- Francja- w 1976 r. rozważany był zakup samolotów F-15 "Eagle". O bliskości kontraktu świadczy fakt, że kwiet­niowe loty testowe w bazie Edwards prowadzono na egzemplarzu, który otrzymał francuskie znaki przyna­leżności państwowej! Powodem francuskiego zain­teresowania tą konstrukcją była chęć dysponowania ciężkim samolotem myśliwskim przewagi powietrznej, który stanowiłby uzupełnienie dla licznej floty lekkich myśliwców (Dassault-Breguet "Mirage III", Dassault-Breguet "Mirage" F1). Ostatecznie Paryż także zrezygnował z tej transakcji i zdecydował się na samodzielne prace znane pod kryptonimem Avion i de Combat Futur, których owocem był Dassault-Breguet" Super Mirage 4000" (ostatecznie zarzucony przez władze, które zdecydowały się wyłącznie na lekki myśliwiec Dassault-Breguet "Mirage 2000"),

- Grecja- oferowana była dostawa fabrycznie nowych maszyn w wersji F-15H (bazującej na wielozadaniowym samolocie myśliwskim F-15E "Strike Eagle"), jednak kwestie finan­sowe spowodowały, że Ateny zdecydowały się na myśliwce Lockheed Martin F-16C/D Block 52+,

- Iran- w 1973 r. zakup jak najlep­szego myśliwca obrony powietrznej rozpatrywał ówczesny szach Iranu, Reza Pahlavi. Piloci irańscy wykonali loty zapo­znawcze w bazie Andrews w lipcu 1973 r. Ostatecznie jednak zostały zakupione samoloty F-14A, ze względu na ich większe możliwości (jak oceniano) zwalczania samolotów MiG-25 oraz na szybszy oferowa­ny termin dostaw,

- Izrael- w 1974 r. zdecydował się na zakup 25 egz. F-15, które mogłyby wejść na uzbroje­nie jednego dywizjonu. Izrael bardzo potrzebował nowych myśliwców i by przyspieszyć dostawy, zdecydo­wano się na zakup 4 samolotów przedseryjnych (z drugiej partii). Samoloty zostały dostarczone w 1976 r. W 1977 r. dostarczono kolejne maszy­ny - 19 F-15A i 2 F-15B, wszystkie wymienione samo­loty trafiły do 133 Dywizjonu. W Izraelu F-15A / B nosiły nazwę "Baz". W 1982 r. do Izraela trafiło 9 egz. F-15C oraz 6 egz. F-15D. Otrzymały one nazwę "Akef". Razem z F-15A/B dało to łącznie 32 samoloty bojowe i 8 szkolno- bojowych. W 1985 r. zakupiono 9 F-15C oraz 2 F-15D. Po tym zakupie Izrael dysponował 23 F-15A, 18 F-15C, 1 F-15B (drugi utracony) i 8 F-15D, razem 41 ma­szyn jednomiejscowych i 9 dwumiejscowych. Stanowi sprzęt trzech dywizjonów: 133 na F-15A/B/D, 148 na F-15A/C/D i 35 na F-15C/D. Na początku lat 1990- tych 35 Dywizjon przemianowa­no na 106. Kolejna dostawa F-15A/B do Izraela miała miejsce w 1991 r., kiedy to Stany Zjednoczone odstąpiły wycofane z USAF 17 F-15A i 5 F-15B. Transakcję zawarto w zamian za obietnicę nie atakowania Iraku przez Izrael w trakcie operacji Pustynna Burza, w odwecie za irackie ataki rakietowe na Izrael. Samoloty dostarczono w 1992 r. Ostatnia dostawa F-15 do Izraela miała miej­sce w 1992 r. i objęła 5 F-15D. Są to je­dyne dostarczone Izraelowi maszyny, wyposa­żone w stację radiolokacyjną AN/APG-70. Łączna liczba F-15, które trafiły do Izraela osiągnęła więc 56, choć ich nie­wielka część została utracona w wypadkach. Żaden z izraelskich F-15 nie uległ natomiast nieprzyjacielowi i to zarówno powietrznemu, jak i naziemnemu. W 1994 r. została zapoczątkowana gruntowna modernizacja maszyn F-15A/B/C/D. W jej ramach samoloty otrzymały m.in. stacje radiolokacyjne AN/APG-70 i kabinę załogi przebudowaną według koncepcji HOTAS. Dzięki tym pracom, stare F-15 otrzymały możliwości zbliżo­ne do najnowszych F-15I "Ra’am".
Na zamówie­nie Izraela na bazie F-15E opracowana została wersja F-15I "Ra'am". Decyzję o jej zakupie podjęto w 1992 r. i w 1994 r. został podpisany kontrakt na dostawę 21 egz. W 1996 r. rozszerzono kontrakt o kolejne 4 egz. F-15I różnił się od F-15E głównie usunięciem systemu walki ra­dioelektronicznej, został on bowiem za­stąpiony systemem Elisra SPS 2100 opracowanym w Izraelu. Współpracuje on z wyrzutnikiem flar/dipo­li Tracor AN/ALE-45. Ponadto na izraelskich sa­molotach zastosowano celowniki nahełmowe do wskazywania celów powietrznych,  współpracujące ze  zmodernizowanym radarem AN/APG-70I. Pierwszy F-15I został oblatany 12.09.1997 r. Pierwsze 2 samoloty zostały dostarczone 19.01.1998 r.
Izraelskie siły powietrzne użyły bojowo F-15A/B niemal natychmiast po otrzymaniu tych samolotów. Od wiosny 1979 r. stanowiły osłonę uderzeniowych samolotów IAI "Kfir", wykonujące zadania bezpośredniego wsparcia wojsk izraelskich podczas walk w Libanie. 27.06.1979 r. cztery F-15A zniszczyły w manewrowej walce powietrznej cztery syryjskie samoloty Mikojan MiG-21 MF. Do kolejnych bitew lotnictwem syryjskim nad Libanem doszło w kwiet­niu i w lipcu 1981 r. Do połowy 1982 r. izrael­skie F-15 zestrzeliły jeszcze 1 syryjski samolot i 1 śmigłowiec (Mi-8), a także 2 MiG-25RB (trze­ci już po bitwie w dolinie Bekaa). Najbardziej znacząca bitwa z użyciem F-15 miała jednak miejsce 9 i 10.06.1982 r. nad doliną Bekaa. W pierwszym dniu duża grupa F-15, została wówczas przeciwko Syryjczykom, przy czym załoga E-2 "Hawkeye" wyprowadziła je w dogodne położenie. "Eagle" kolejno atakowały grupy MiG-23 i MiG-21 odpalając rakiety "Sparrow" spoza zasięgów środ­ków rażenia syryjskich samolotów. W ten sposób zestrzelono ok. 35 samolotów, bez straty ani jednego F-15! Był to całkowity sukces koncepcji prowadzenia walki grupowej na średnich od­ległościach przy użyciu samolotu wykrywania i dowodzenia oraz zalet "Eagle". W momencie, kiedy doszło do walki manewrowej, w rejon zostały skierowane również F-16, które wspólnie z F-15, także biorącymi udział w pojedynku manewrowym zestrzeliły kolejne 15 samolotów. W czasie walki na bezpośredniej odległości F-15 zestrzeliły jeszcze 7 MiG-21 i MiG-23. Scenariusz bitwy powietrznej został powtórzony następnego dnia. Tym razem był to dzień F-16, które w manewrowych walkach powietrznych zestrzeliły 23 syryjskie samoloty, F-15 przypadło 6 (jeden z syryjskich samolotów został zestrzelony wspólnie). Całko­wity rezultat powietrznego pojedynku nad doliną Bekaa, jaki został rozegrany w okresie 9- 10.06.1982 r. zamknął się wynikiem ok. 80 do 0 na korzyść Izraela, z czego F-15 zestrzeliły 48 maszyn pozostałe to zwycięstwa F-16. U schyłku lata 1982 r. F-15 miały już na koncie 56 samolotów i jeden śmigłowiec, wszystkie z sił powietrznych Syrii. Po 1982 r. doszło do kolejnych starć z udziałem izraelskich F-15, w czasie których przypisuje się im zestrzelenie jeszcze 4 samolotów przeciwnika. Podniosło to łączne konto izraelskich zwycięstw do 62 (61 samolotów i 1 śmigłowiec). Samoloty F-15 brały również udział w dwóch sławnych ak­cjach, w czasie których stanowiły eskortę maszyn F-16, wykonujących uderzenie na cele naziemne. Pierwsza ze wspomnianych misji miała miejsce 7.06.1981 r. Tego dnia izraelskie F-16 zaatakowały iracki reaktor atomowy (przed ukończeniem jego budowy} w ośrodku atom­owym Osirak koło Bagdadu. Druga akcja została przeprowadzona 1.10.1985 r. Samolo­ty F-16 w osłonie F-15 wykonały uderzenie na sztab OWP znajdujący się w Tunisie, stolicy Tunezji. We wrześniu 2007 r. uderzeniowe F-15I wzięły udział w ataku na syryjski obiekt nuklearny w rejonie Deir ez-Zor. Na początku 2009 r. celami ude­rzeń były także obiekty w Sudanie,

- Japonia- w 1976 r. podjęła decyzję o zakupie F-15 dla zastąpienia starzejących się Lockheed F-104J "Starfighter" w roli myśliwca obrony powietrznej. Planowano zakup 100 egz. (88 jednomiejscowych i 12 dwumiejscowych), ale w 1977 r., gdy decyzja o zakupie została oficjalnie ogło­szona, liczba ta wzrosła do 187. Zgodnie z umową 14 samolotów zostało zbudowanych w Stanach Zjednoczonych, przez McDonnell Douglas, 8 kolejnych dostarczono w postaci zesta­wów do montażu w Mitsubi­shi Heavy Industries (MHI), a następne 182 były już całkowicie budowane w Japonii (173 F-15J i 9 F-15DJ). Spośród 14 myśliwców zbudowanych w USA, 2 pierwsze to F-15J, a 12 kolejnych- dwumiejscowe F-15DJ. Oba samoloty bojowe obla­tano 4.06.1980 r. i przekazano Japończy­kom w lipcu. Pierwszy z dwu miejscowych F-15DJ został oblatany 26.08.1981 r. i dostarczony 11 gru­dnia tego roku. Łącznie w 1981 r. zbudowano 6 F-15DJ. Kolejne 4 F-15DJ zbudowano i przeka­zano w 1982 r., a ostatnie dwa dopiero w 1984 r. 8 samolotów F-15DJ zmontowano w Japonii z zestawów w latach 1906-1987, a w latach 1989-1997 Mitsubishi zbudowała samodziel­nie jeszcze 24 F-15DJ. Tymczasem 15 pierwszych F-15J opuściło za­kłady MHI jeszcze w 1981 r. W następnym ro­ku wyprodukowano już 30 maszyn tego typu, a w latach 1983-1997 pozostałe 128. Japońskie Powietrzne Siły Samoobrony otrzymały 173 F-15J powstałe w MHI i 2 F-15J pochodzą­ce z MDD oraz 44 F-15DJ, razem 219 samolo­ty F-15 "Eagle". Całkowita pro­dukcja miała wynieść 224 F-15. Samoloty te weszły na uzbrojenie trzech skrzydeł bojowych: 2 (dy­wizjony 203 i 207) z Chitose, 5 (dywizjony 202 i 301) z Nyutabau oraz 7 (dywizjony 204 i 305) z Hyakuri,

- Kanada- była zainteresowana samolotem F-15. Piloci kanadyjscy wykonywali loty testowe w czerwcu i wrześniu 1975 r. Próby zakończyły się sukcesem, jednak ze względów finansowych Kanadyjczycy ostatecznie zdecydowali się na tań­szy myśliwiec Mc Donnell Douglas F/A-18 "Hornet",

- Korea Południowa- w zakończonym w 2002 r. konkursie na myśliwiec F-X dla sił powietrznych Korei Południowej zwyciężył F-15E , pokonując Eurofighter "Typhoon", Dassault Aviation "Rafale" i Suchoj Su-35. Koreańczycy kupili 40 samolotów, których dostawy rozpoczęły się w 2005 r. Do Korei Południowej dostarczono głęboko zmodernizowaną wersję F-15K "Slam Eagle". Samoloty te zostały wyposażony w szereg nowoczesnych rozwiązań, niespotykanych w amerykańskich F-15E. Kluczem do sukcesu był fakt, że sporą część komponentów produ­kowano na terenie Korei Południowej (m.in. struktura skrzydeł oraz kadłuba, silniki, system walki elektro­nicznej oraz ostrzegawczy, układy łączności, awioniki oraz kabiny pilotów). W 2008 r. Seulu ogłosił decyzję w sprawie II fazy programu F-X dokupując drugą transzę F-15K "Slam Eagle" w Ilości 21 egz. W ramach rywalizacji III fazy programu F-X, która zakładała pozyskanie 60 egz. wielozadaniowych samolo­tów myśliwskich nowej generacji. . Jako najważniej­szych kandydatów wymienia się Lockheed Martin F-35A "Lightning II" oraz nową wersję F-15SE "Silent Eagle" i Eurofighter "Typhoon",

- RFN- wyraziła zainteresowanie nowym amerykańskim samolotem myśliwskim. W marcu 1975 r. piloci niemieccy testowali samolot F-15 w Stanach Zjednoczonych. Próby zakończyły się sukcesem, jednak na przeszkodzie stanęły czynniki polityczne.  Niemcy i Brytyjczycy rozpoczęli własne (i wspólne) prace nad samolotem wielozadaniowym bojowym nowej generacji (późniejszy Panavia "Tornado"),

- Singapur- od początku XXI wieku poszukiwał następców dla bardzo długo eksploatowanych szturmowców McDonnell Douglas A-4 "Skyhawk". Ostatecznie amerykańska konstrukcja została wybra­na we wrześniu 2005 r., po pokonaniu w finale francu­skiego Dassault "Rafale". Początkowo zamówienie obej­mowało 12 egz., jednak w październi­ku 2007 r. zostało rozszerzone o kolejne 12 egz. Wszystkie one są oznaczone F-15SG "Strike Eagle" i bazują na wielozadaniowym myśliwcu F-15E. Dostawy samolotów rozpoczęty się w 2009 r. Ze względu na niewielkie terytorium samego Singapuru, część maszyn stacjonuje na stale w Amerykańskiej bazie Mountain Home w stanie Idaho,

- Wielka Brytania- w październiku 1975 r. piloci brytyjscy testowali samolot F-15 w Stanach Zjednoczonych. Próby zakończyły się sukcesem, jednak i w tym przypadku na przeszkodzie stanęły czynniki polityczne.  Wspólnie z Niemcami rozpoczęli własne prace nad samolotem wielozadaniowym bojowym nowej generacji (późniejszy Panavia "Tornado"),

- Zjednoczone Emiraty Arab­skie- firma Boeing dla lotnictwa ZEA wersję eksportową samolotu F-15E, która otrzymała oznaczenie F-15U. Państwo to planowało wówczas zamówienie ok. 80 nowoczesnych myśliwców. Samolot F-15U nie został jednak zamówiony.

W Polsce.

Polscy piloci wykonywli loty zapoznawcze na samolotach McDonnell Douglas F-15 "Eagle", m.in.:
- w kwietniu 1994 r, podczas wizyty dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej w Ramstein, lot na samolocie F-15D wykonał gen. broni Jerzy Gotowała,
- w październiku 1994 r. mjr pil. Ryszard Bruździak wykonał lot na samolocie F-15D z 439FS / 48FW USAF podczas wizyty lotników amerykańskich w Słupsku,
- we wrześniu 1997 r. polscy piloci latali na F-15D podczas ćwiczenia Orli Szpon '97.

Na początku XXI wieku Polska otrzymała ofertę pozyskania maszyn rodziny F-15 "Eagle". Obej­mowała ona nabycie wycofanych z eksploata­cji w USAF myśliwców, które miały być poddane modernizacji (drogą nadania im cech wielozadaniowości).

Galeria

  • Samolot myśliwski F-15A ”Eagle” należący do 555 Tactical Fighter Training Squadron. (Źródło: U. S. Air Force).
  • Formacja dwóch samolotów F-15A ”Eagle” z 33 Tactical Fighter Wing podczas Operation Ocean Venture. (Źródło: U. S. Air Force).
  • 03 Samolot szkolno- bojowy McDonnell Douglas F-15B ”Eagle” należący do 114 Fighter Squadron, 173 Fighter Wing z bazy Kingsley Field (Oregon). (Źródło: U. S. Air Force).
  • Samolot myśliwski przewagi powietrznej McDonnell Douglas F-15C ”Eagle”. (Źródło: U. S. Air Force).
  • Odpalenie pocisku AIM-7 ”Sparrow” przez F-15C ”Eagle”. (Źródło: U. S. Air Force).
  • F-15C ”Eagle” z konforemnymi zbiornikami paliwa czekającymi na zamocowanie. (Źródło: U. S. Air Force).
  • Samolot szkolno- bojowy McDonnell Douglas F-15D ”Eagle”. (Źródło: Ronnie Macdonald via Wikimedia Commons).
  • F-15E ”Strike Eagle” zrzuca bombę GBU-28.  (Źródło: U. S. Air Force).
  • Wielozadaniowy samolot myśliwski  F-15E ”Strike Eagle” wykonujący zadania nad Afganistanem. (Źródło: U. S. Air Force).
  • Jeden z saudyjskich F-15S ”Strike Eagle” w trakcie ćwiczeń w Stanach Zjednoczonych. (Źródło: U. S. Air Force).
  • Singapurski F-15SG ”Strike Eagle” w locie. (Źródło: Boeing).
  • Południowokoreańskie F-15K ”Slam Eagle” wraz z myśliwcem F-16. (Źródło: U. S. Air Force).

Źródło:

[1] Hołdanowicz G. "… i orły". Skrzydlata Polska nr 12/1994.
[2] Gotowała J. "Na skrzydłach Orła". Lotnictwo Aviation International nr 12/1994.
[3] Hołdanowicz G. "Ostrzenie szponów". Skrzydlata Polska nr 11/1997.
[4] Fiszer M., Gruszczyński J. "Boeing F-15 Eagle". Seria Biblioteka Magazynu Lotnictwo Wojskowe Nr 2. Wydawnictwo Magnum-X Sp. z o.o. Warszawa 2001.
[5] Gretzyngier R., Hypki T., Matusiak W. "F-15". Seria "Przegląd Konstrukcji Lotniczych" nr 22. Wydawnictwo Altair. Warszawa 1995.
[6] Makowski T. "F-15 Eagle". Aero technika Lotnicza nr 8/90.
[7] Pacholski Ł. "Eksportowe F-15 Eagle". Lotnictwo nr 6/2013.
blog comments powered by Disqus