Kocjan Antoni

Antoni Kocjan. (Źródło: archiwum).

Antoni Kocjan urodził się 12.08.1902 r. we wsi Skalskie k. Olkusza jako syn Michała i Franciszki z Żurawskich. W 1923 r. ukończył gimnazjum w Olkuszu, po czym rozpoczął studia na wydziale elektrycznym i lotniczym Politechniki Warszaw­skiej. Własną pracą zarabiał na utrzymanie i opłatę uczelni. Znajdował się w bardzo trudnych warunkach materialnych. W okresie studiów współpracował z Stanisławem Rogalskim, Stanisławem Wigurą i Jerzym Drzewieckim (konstruktorami samolotów RWD) w sekcji lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej. Z wyróżnieniem ukończył drugi kurs samolotowy Aeroklubu Warszawskiego i otrzymał dyplom pilota (20.10.1929 r.). 16.10..1929 r. wraz z Franciszkiem Żwirką ustanowił mię­dzynarodowy rekord wysokości (4004 m) na samolocie RWD-2. W rozegranych 22.06.1930 r. Zawodach Młodych Pilotów otrzymał II nagrodę (pierwszej nie przyznano). Startował na samolocie Hanriot H-28.

Po uzyskaniu dyplomu inżyniera w 1931 r. rozpoczął pracę w Doświad­czalnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie. Jeszcze tego roku skonstruował szybowiec "Czajka", który  produkowano seryjnie. W drugiej połowie 1932 r. stanął na czele Warsztatów Szybowcowych w Warszawie jako główny konstruktor. Zaprojektował wiele doskonałych szybowców, które rozsła­wiły polskie szybownictwo. 30 września 1932 r. wraz z Jerzym Drzewieckim zdobył międzynarodowy rekord wysokości w II kat. samolotów turystycznych (6023 m) na samolocie RWD-7. We wrześniu tego roku został zbudowany szybowiec "Wrona" oraz zaprojektowano szybowiec treningowy "Komar", zbudowany w maju 1933 r. Szybowiec ten został skierowany do produkcji seryjnej. W 1933 r. ukończono szybowiec "Wrona bis", w 1934 r. oblatano szybowiec "Sroka", w 1935 r.- akrobacyjny "Sokół" oraz "Komar bis", a w 1936 r. opuściły warsztaty szybowce: "Czajka bis", "Sokół bis" oraz "Mewa" (zaprojektowany wspól­nie z inż. Szczepanem Grzeszczykiem).

W 1937 r. oblatano dwa szybowce wyczynowe typu "Orlik", na których dwóch naszych pilotów startowało w I Szybowcowych Mistrzostwach Świata (Wasserkuppe, Niemcy- Bolesław Baranowski zajął 7-miejsce. Tego samego roku podczas V Krajowych Zawodów Szybowcowych w Inowrocławiu sześciu pilotów latało na "Orlikach". Ponadto Michał Offierski przeprowadził loty doświadczalne motoszybowca "Bąk". Z początkiem 1938 r. oblatano szybowiec "Orlik 2". Pod koniec 1938 r. opuścił warsztaty motoszybowiec "Bąk 2", a z po­czątkiem 1939 r. został oblatany szybowiec "Orlik 3 Olimpijski", który wykonano specjalnie na konkurs olimpijski we Włoszech (Sezze Littorio). Wskutek jednak nieprzy­jaznej kampanii Włoch i Niemców przeciwko Polsce, pomimo oczywistych wyższych zalet technicznych i pilotażowych Orlika 3- nagrodę przyznano niemieckiemu szybowcowi DFS ”Meise Olimpia”. W 1939 r. opracowano nową wersję szybowca szkolnego "Wrona 2". Mimo wyczerpującej pracy konstruktorskiej i organizator­skiej  inż. Kocjan miał czas na latanie w Aeroklubie Warszawskim jako pilot samolotowy, startując w zawodach samolotowych jako pilot lub nawigator.

Do wybuchu II wojny światowej w Warsztatach Szybowcowych po­wstały projekty rozwojowe szybowców: "Komar 2", "Sokół 2" i motoszybowca "Bąk 3" (w bu­dowie). Również w 1939 r. inż. Antoni Kocjan opracował projekt szybowca do wstępnego szkolenia o uproszczonej konstrukcji, przeznaczony do budowy amatorskiej, który otrzymał nieoficjalną nazwę "Antykacap". Projekt nie został zrealizowany. W projektach na lata 1940-1941 znajdowały się szybowce: rekordowy i akrobacyjny.

W drugiej połowie lat 1930- tych szybowce konstrukcji inż. Kocjana budowano na licencji w Finlandii, Estonii, Bułgarii, Jugosławii i Palestynie. Skonstruował on również ślizgowiec wodny jako studium doświadczalne pływa­ków do samolotu (chodziło tu o możliwość zastosowania ich do wodnosamolotów o różnym przeznaczeniu). Na szybowcach Kocjana ustanowiono 26 rekordów, w tym jeden międzynarodowy. Michał Offierski na motoszybowcu Bąk ustanowił w lutym 1938 r. dwa rekordy międzynarodowe.

W czasie Wojny Obronnej 1939 inż. Kocjan został kontuzjowany wy­buchem bomby lotniczej podczas jednego z nalotów na Lublin. W czasie okupacji został żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej, w której wkrótce zasłynął jako niezwykle odważny w działaniu- był autorem nie­zwykle śmiałych i ryzykownych planów walki z okupantem hitlerowskim. W re­zultacie aresztowania (wrzesień 1940 r.) przesiedział 10 miesięcy w Oświęcimiu, skąd wydostali go przyjaciele z Armii Krajowej. Powróciwszy do pracy z jesz­cze większym zacięciem przystąpił do działalności konspiracyjnej jako szef re­feratu przemysłu lotniczego Komendy Głównej AK.

Współpracownicy Kocjana z okresu okupacji hitlerowskiej zgodnie stwierdzają, że był on odważny w granicach niespotykanych. Działał z tak olbrzymim ryzykiem, że trudno sobie dzisiaj uzmysłowić jego genialne pocią­gnięcia. Na przykład na jego zamówienie hitlerowscy specjaliści wykonywali we własnych warsztatach części oprzyrządowania, które następnie służyły do wytwarzania broni dla Armii Krajowej. Ruchliwość i pomysłowość Kocjana wielokrotnie wprawiały w naj­wyższe zdumienie władze wojskowe Armii Krajowej. On to np. przyczynił się do zlokalizowania zakonspirowanej hitlerowskiej bazy doświadczalnej broni V-1 w Peenemünde. Z jego inicjatywy z Warszawy wyjechało kilku specjalistów dla rozpracowania pilnie strzeżonego obozu wojskowego. Polscy komandosi w mun­durach SS-manów, zaopatrzeni we wszelkie niezbędne dokumenty, wykonali dokładnie zadanie zlecone im przez inż. Antoniego Kocjana. Ostatecznym wyni­kiem przeprowadzonego rozpoznania i sporządzenia map sytuacyjnych był na­lot blisko 600 ciężkich samolotów bombowych lotnictwa RAF na Peenemünde w nocy z 17/18.08.1943 r. Zginęło wówczas wielu wybitnych specja­listów tzw- broni odwetowej, a także kilku wyższych oficerów hitlerowskich. Baza została zniszczona, a uży­cie broni V-1 opóźnione o ponad pół roku.

Pod koniec 1943 r. Kocjan poprzez otrzymywane meldunki wywiadow­cze przyczynił się do wykrycia bazy tajemniczej broni V, tym razem zorganizo­wanej na terenie Polski- w miejscowości Blizna-Pustków koło Mielca. W re­zultacie niezwykłej dzielności ludzi z podziemia i tym razem dostarczono alian­tom najważniejsze części (z rysunkami sporządzonymi przez Kocjana) pocisku rakietowego V-2. Części tego pocisku, dostar­czone z kolei do Anglii, okazały się największą rewelacją minionej wojny.

Inż. Antoni Kocjan został aresztowany 2.06.1944 r. i nieludzko zmasakrowany przez gestapowców. Milczał do śmierci, nie wydał ni­kogo i nie zdradził żadnej tajemnicy wojskowej. Hitlerowcy zamordowali go 13.08.1944 r. Według informacji, jakie uzyskała Armia Krajowa, sądzono że Kocjan zostanie załadowany do transportu więźniów. Specjalna grupa dywersyjna AK czekała w Skierniewicach, aby dokonać odbicia go z transportu. Akcję odwoła­no w wyniku potwierdzenia wiadomości, iż Kocjan nie żyje.

W okresie międzywojennym inż. Antoni Kocjan należał do grupy naj­wybitniejszych konstruktorów lotniczych. W czasie wojny nie latał bojowo, nie odniósł żadnego zwy­cięstwa powietrznego, nie nosił stalowego munduru, zadał jednak Niemcom hi­tlerowskim tak olbrzymie straty, iż nazwano go czlowiekiem, który wygral woj­nę. Pomimo niewątpliwych osiągnięć, godnych najwyższego podziwu i uznania, nie otrzymał nawet pośmiertnie należnego mu odznaczenia wojskowego.

Konstrukcje:
Kocjan ślizgowiec, 1928, ślizgacz śmigłowy.
Kocjan "Czajka", 1931, szybowiec szkolno-przejściowy.
Kocjan "Wrona", 1932, szybowiec szkolny.
Kocjan "Komar", 1933, szybowiec treningowo-wyczynowy.
Kocjan "Sroka", 1934, szybowiec treningowy.
Kocjan "Sokół", 1935, szybowiec akrobacyjny.
Kocjan "Mewa", 1936, szybowiec wyczynowy.
Kocjan "Orlik" ("Orlik Olimpijski"), 1937, szybowiec wyczynowy.
Kocjan "Bąk", 1937, motoszybowiec wyczynowy.
Kocjan "Antykacap", 1939, projekt szybowca szkolnego.
Kocjan szybowiec rekordowy, 1939 (1940-1941), projekt szybowca rekordowego.
Kocjan szybowiec akrobacyjny, 1939 (1940-1941), projekt szybowca akrobacyjnego.

Galeria

  • Antoni Kocjan stoi przy motoszybowcu Bąk. (Źródło: archiwum).
  • Antoni Kocjan w warsztatach Sekcji Lotniczej w podziemiach budynku Nowej Kreślarni. (Źródło: archiwum).
  • Antoni Kocjan przy pracy. (Źródło: www.piotrp.de).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Kowalski T. J., Malinowski T. ”Mała encyklopedia lotników polskich”. Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
blog comments powered by Disqus