General Atomics MQ-1C "Gray Eagle", 2004
(MQ-12 "Sky Warrior", "Warrior")

Rozpoznawczy i bojowy bezzałogowy aparat latający. USA.
Rozpoznawczy i bojowy bezzałogowy aparat latający General Atomics MQ-1C ”Gray Eagle” w locie. (Źródło: US Army).
W 2002 r. US Army zapoczątkowała program Extended Range Multi-Purpose (ERMP) UAS, który miał doprowadzić do pozyskania wielozadaniowego systemu bezzałogowego dysponującego dużą długotrwałością lotu i wydłużonym zasięgiem w stosunku do eksploatowanego BSP Northrop Grumman RQ-5 „Hunter”. Wśród stawianych przed nimi zadań było prowadzenie rozpoznania przy pomocy systemów elektrooptycznych i radarowych, wskazywanie celów oraz prowadzenie uderzeń na cele naziemne, realizacja rozpoznania SIGINT/ELINT, ocena skutków ataków na cele naziemne oraz wykrywanie improwizowanych ładunków wybuchowych. Miał być również wykorzystywany w roli retranslatora.

Do przetargu stanęły dwie firmy:
- General Atomics ASI przy współpracy z AAI Corporation, odpowiedzialną za stacje kontroli naziemnej oraz firmą SPARTA Inc., odpowiadającą za zabezpieczenie logistyczne. Firma zaproponowała samolot MQ-12 „Sky Warrior” (nazywany czasami jako „Warrior”), oparty na bazie konstrukcji bezzałogowca General Atomics MQ-1 „Predator”,
- Northrop Grumman przy współpracy z Aurora Flight Sciences (wsparcie projektowe i współudział w produkcji),  Israel Aircraft Industries (integracja uzbrojenia, konsultacje projektowe, zabezpieczenie logistyczne), a także Cubic Defense Applications (łącza wymiany danych). Firma zaproponowała samolot MQ-5C „Hunter II”, będący zmodernizowaną wersją BSP typu MQ-5B „Hunter”.

Choć projekt MQ-12 opracowano na bazie planów BSP „Predator”, to wprowadzono w jego konstrukcji szereg istotnych zmian: w celu zapewnienia większego bezpieczeństwa operacji systemy awioniki zostały potrojone, zastosowano nowe skrzydła, wyposażone w klapy o większej rozpiętości i większej powierzchni nośnej. Najpoważniejsze zmiany wynikały jednak z zastosowania nowej jednostki napędowej. Zastosowany silnik diesla Thielert „Centurion” odznaczał się większą mocą oraz lepszymi osiągami w warunkach operacji przy wysokiej temperaturze i na dużej wysokości. Zastosowanie nowego silnika, na paliwo ciężkie (JP-5, JP-8 lub olej napędowy), miało pozwolić na unifikację paliwa w obrębie jednostek US Army. Wzrósł również przenoszony ładunek wewnętrzny z 204 do 261 kg, zaś w przypadku podwieszeń zewnętrznych z 136 do 227 kg.

Prototyp YMQ-12A został oblatany we wrześniu 2004 r. Prototyp konkurencyjnej konstrukcji Northrop Grumman RQ-5C „Hunter II” wykonał pierwszy lot 17.03.2005 r. W wyniku przeprowadzonych testów porównawczych, w sierpniu 2005 r. doszło do wyłonienia zwycięskiej oferty, którą stała się propozycja firmy General Atomics. Zgodnie z założeniami programu US Army zamierzała zakupić 11 systemów MQ-12 „Sky Warrior”, przy czym każdy z nich miał składać się z 12 płatowców oraz pięciu stacji kontroli naziemnej, czyli łącznie 132 BSP. Rozpoczęcie eksploatacji przewidywano na 2009 r. Kilka lat później ilość zamówionych bezzałogowców do 152 egz. W 2006 r. samolotowi nadano oficjalne oznaczenie YMQ-1C, zmienione następnie w przypadku seryjnych BSP na MQ-1C. Początkowo otrzymały nazwę własną „Warrior” lub „Sky Warrior”, która ostatecznie została zmieniona w 2010 r. na „Gray Eagle”.

Pierwsze zamówienie objęło 6 samolotów w wariancie Block 0 oraz 17 egz. w wariancie Block 1. Do oblotu pierwszego egzemplarza przedprodukcyjnego doszło 6.06.2007 r. Masa startowa modelu Block 0 wynosi 1450 kg. Samoloty nie posiadały radaru SAR oraz taktycznych łączy wymiany danych. W lipcu 2009 r. został wysłany do Iraku pluton szybkiego reagowania QRC-1, który wyposażono w 4 samoloty Block 0. Pluton operował w Iraku do końca operacji New Dawn, czyli do grudnia 2011 r. skąd został przeniesiony do Afganistanu.

Pierwszy samolot w wariancie Block 1, oznaczony początkowo RQ-1C, został oblatany w kwietniu 2008 r. Posiadał masę startową 1630 kg i cztery pylony podskrzydłowe do przenoszenia czterech rakiet AGM-114 "Hellfire".   Integrację pocisków AGM-114 z MQ-1C przeprowadzono w grudniu 2009 r. Samolot otrzymał systemy autonomicznego startu i lądowania. Próby z wykorzystaniem tego systemu prowadzono w sierpniu i wrześniu 2008 r. Samolot charakteryzował się udźwigiem wewnętrznym wynoszącym 260 kg, a na podwieszeniach- 225 kg. W kwietniu 2010 r. zamówiono dodatkowe 4 BSP wraz z dwoma stacjami naziemnymi, przeznaczone do dalszych prób. W lipcu 2010 r. poinformowano o rozpoczęciu produkcji małoseryjnej 34 BSP oraz towarzyszące systemy naziemne, tj. stacje kontroli naziemnej oraz łącza wymiany danych produkowane. We wrześniu 2010 r. został wysłany do Afganistanu pluton szybkiego reagowania QRC-2, wyposażony w 4 samoloty Block 1. W kwietniu 2011 r. operujące w Afganistanie MQ-1C po raz pierwszy użyły bojowo rakiety „Hellfire”.

Wysłanie do Iraku i Afganistanu dwóch systemów MQ-1C w ramach plutonów QRC-1 i QRC-2 było częścią wstępnego testu operacyjnego i oceny systemu (IOT&E- Initial Operational Test and Evaluation) przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu produkcji seryjnej. Przeprowadzane w latach 2010- 2011 testy oraz użycie bojowe wykazały, że wiele systemów MQ-1C nie było dopracowanych. W marcu 2011 r. „Gray Eagle” rozbił się w Kalifornii, gdy jeden z chipów zablokował podsystem odpowiedzialny za ustawienie powierzchni sterowych. Zawieszono wówczas loty wszystkich MQ-1C. Armia miała wówczas do wyboru: albo zatrzymać program i usunąć wszystkie usterki, albo kontynuować go rozbudowując awionikę i usuwając problemy na bieżąco. Wybrano tę drugą opcję. W latach 2010- 2011 producent sukcesywnie poprawiał działanie oprogramowania oraz usuwał wady całego systemu.

W sumie MQ-1C miały trafić do 15 kompanii US Army. W składzie kompanii miało znajdować się 9 aparatów latających, 5 stacji kontroli naziemnej, 6 naziemnych terminali wymiany danych, jedna mobilna stacja kontroli naziemnej, 3 terminale satelitarnego systemu łączności, system automatycznego startu i lądowania oraz inne wyposażenie naziemne. Obsługę systemu w takiej konfiguracji zapewniać ma 128 żołnierzy. W przypadku wydzielenia dywizji do działań operacyjnych, jej kompania BSP miałaby zostać rozwinięta do pełnego stanu 4 plutonów po 3 BSP MQ-1C każdy. Również kompanie podległe US Army Special Operations Command (USASOC) standardowo miały posiadać po 12 BSP. Plan zakładał powoływanie rocznie 1- 2 kompanii aż do 2018 r. Do lutego 2013 r. dostarczono 103 egz. MQ-1C.

W czerwcu 2014 r. odbyły się testy systemu rozpoznania i walki radioelektronicznej Networked Electronic Warfare Remotely Operated (NERO) przeznaczonego do prowadzenia rozpoznania i zagłuszania środków łączności przeciwnika. Program integracji NERO z MQ-1C został zrealizowany przy współpracy US Army z Naval Surface Warfare Center oraz Raytheon i General Atomics. Dwa systemy NERO zostały dostarczone przez Raytheon w maju 2013 r.

W lipcu 2013 r. został oblatany prototyp zmodyfikowanego wariantu MQ-1C „Improved Gray Eagle”. Otrzymał on pogłębiony kadłub co pozwoliło na zwiększenie zapasu paliwa w zbiornikach wewnętrznych, a w konsekwencji zwiększenie długotrwałości lotu o 50 % (do 50 h). Ponadto samolot został wyposażony w dodatkowy podkadłubowy węzeł podwieszeń o nośności do 227 kg, pozwalający na przenoszenie wyposażenia rozpoznawczego lub też dodatkowego zbiornika paliwa. Maksymalna masa startowa wzrosła z 1634 kg do 1907 kg, natomiast masa zabieranego wyposażenia do 245,2 kg (z 181,6 kg). Zastosowano nowy silnik Lycoming DEL-120 o mocy max 153 kW (205 KM). Samolot może zostać również wyposażony w systemy unikania kolizji Traffic Collision Avoidance System (TSAC), czy zabezpieczenia przed uderzeniem piorunów. W ramach testu przeprowadzonego między 11 a 13.11.2013 r. samolot pozostawał w powietrzu przez ponad 45 h.

MQ-1C uzyskały również możliwość przenoszenia systemu rozpoznania znanego pod nazwą Triclops. W jego skład, prócz standardowej głowicy elektrooptycznej Raytheon AN/AAS-53 Common Sensor Payload, zamontowanej pod nosową częścią kadłuba, wchodzą dwie dodatkowe głowice elektrooptyczne Raytheon AN/DAS-2 przenoszone w zasobnikach podwieszanych na zewnętrznych podskrzydłowych węzłach podwieszeń. Dodatkowe głowice elektrooptyczne mogą być zarządzane niezależnie od głównej AN/AAS-53, stąd też możliwe jest obserwowanie trzech niezależnych celów jednocześnie. Możliwość przejęcia kontroli nad głowicami mieli mieć tak żołnierze na ziemi jak i załogi przystosowanych do tego śmigłowców.

Latem 2012 r. rozpoczęto realizację programu Initial Operational Test and Evaluation (IOT&E). W jego ramach prowadzono testy możliwość współpracy tandemu MQ-1C - Boeing AH-64E "Apache" (AH-64 Block III). Zgodnie z założeniami załogi śmigłowców miały otrzymać możliwość dostępu do strumienia video z systemów obserwacyjnych BSP, a także możliwość przejęcia kontroli nad BSP oraz jego systemami rozpoznawczymi. W czerwcu 2012 r. US Army przeprowadziła również próby z wykorzystaniem systemu GBSAA (Ground Based Sense and Avoid) mającego pozwolić MQ-1C na operowanie w kontrolowanej przestrzeni powietrznej. Głównym zadaniem systemu GBSAA jest śledzenie BSP oraz innych statków powietrznych, określanie ewentualnych kursów kolizyjnych oraz przekazywanie operatorom BSP ewentualnych rekomendacji dotyczących zmiany kursu BSP w celu uniknięcia zderzenia. Rozmieszenie systemów GBSAA jest związane z koniecznością zapewnienia ciągłości szkolenia operatorów BSP na terenie USA. Ma również pozwalać na operacje BSP w godzinach nocnych.

W Polsce.

W grudniu 2012 r. ogłoszono Program operacyjny rozpoznania obrazo­wego i satelitarnego, w ramach którego planuje się zakup m.in. 10 zestawów (po 3- 4 aparaty lata­jące w każdym) bezzałogowych statków powietrznych średniego zasięgu pod kryptonimem „Gryf”. Według założeń miałby działać na korzyść dywizji i służyć w Wojskach Lądowych oraz Marynarce Wojennej.  Jednym z kandydatów na BSP klasy „Gryf” jest bezzałogowiec General Atomics MQ-1C „Gray Eagle".

Konstrukcja.
Bezzałogowy statek powietrzny w układzie dolnopłata o konstrukcji kompozytowej (włókna węglowe, kevlar i żywice epoksydowe).
Skrzydła o dużym wydłużeniu.
Usterzenie motylkowe w układzie odwróconym z dodatkowym statecznikiem pod kadłubem.
Podwozie  trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.
Start i lądowanie odbywa się w sposób klasyczny, z pasa startowego.

Wyposażenie-  system automatycznego startu i lądowania współpracujący z potrojonym odbiornikiem systemu nawigacji satelitarnej GSP, trzema wysokościomierzami laserowymi oraz systemem nawigacji inercyjnej firmy Honeywell (na wypadek zakłócania systemu GPS pomocniczą funkcję w systemie nawigacyjnym bezzałogowca może spełniać pokładowy radar AN/ZPY-1 STARLite).

Wyposażenie rozpoznawcze- systemy elektrooptyczne typu Raytheon AN/AAS-53 Common Sensor Payload (z kamerami światła dziennego, szczątkowego i pracującą w podczerwieni, dalmierzem- podświetlaczem celu) lub systemy elektrooptyczne typu Raytheon AN/DAS-2, radar obserwacji naziemnej General Atomics Lynx z aperturą syntetyczną lub radar Northrop Grumman AN/ZPY-1 STARLite.

Uzbrojenie- 4 przeciwpancerne kierowane pociski rakietowe AGM-114P lub AGM-114N „Hellfire”, przenoszone na węzłach podskrzydłowych. Przewidywano również zintegrowanie  z MQ-1C pocisków Joint Air-to-Ground Missile (JAGM).

Silnik:
- MQ-1C „Gray Eagle”- diesla Thielert „Centurion 1.7” o mocy 122 kW (165 KM),
- MQ-1C „Improved Gray Eagle”- Lycoming DEL-120 o mocy max 153 kW (205 KM) i mocy ciągłej 134,2 kW (180 KM).
Silnik zabudowany w tylnej części kadłuba. Śmigło pchające.

Dane techniczne MQ-1C „Gray Eagle” (wg [2]:
Rozpiętość- 17,08 m, długość- 8,54 m.
Masa startowa max- 1334,4 kg, max  ładunek użyteczny wewnętrzny- 261 kg, max ładunek użyteczny na podwieszeniach- 227 kg.
Prędkość max- 309 km/h, pułap operacyjny- 8845 m, długotrwałość lotu max- 25 h.

Galeria

  • Bezzałogowy aparat latający General Atomics MQ-1C ”Gray Eagle” uzbrojony w pociski rakietowe AGM-114 ”Hellfire”. (Źródło: US Army).

Źródło:

[1] Szopa M. „XXIII Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego. Bezzałogowe systemy powietrzne”. Lotnictwo Aviation International nr 2/2015.
[2] Gajzler M. „Bezzałogowy General Atomics MQ-1C Gray Eagle”. Dziennik Zbrojny.
blog comments powered by Disqus