ILX-27, 2012

Projekt koncepcyjny śmigłowca bezzałogowego o udźwigu ok. 200 kg (potem parametr ten zwiększono do 300 kg) został opracowany w Instytucie Lotnictwa w 2009 r. Głównym powodem zainteresowania taką maszyną był brak śmigłowców bezzałogowych w tej kategorii masy startowej (ok. 1000 kg) w Unii Europejskiej- w przeciwieństwie do wiropłatów miniaturowych i lekkich, zdolnych do przenoszenia wyłącznie kamery lub co najwyżej głowicy optoelektronicznej, czy ciężkich, powstałych na bazie lekkich śmigłowców załogowych.
Według założeń śmigłowiec przeznaczony miał być do rozpoznania powietrznego, monitoringu obszarów klęsk żywiołowych, dozorowania placów budów, obszarów leśnych, węzłów komunikacyjnych itp. Dzięki możliwości przenoszenia relatywnie dużego ładunku użytecznego miał stanowić platformę do stworzenia środka ewakuacji medycznej pola walki, transportu zaopatrzenia, a także maszyny bojowej, zdolnej do przenoszenia różnorodnego uzbrojenia. Przewidywano także zastosowanie śmigłowca w operacjach nad morzem, jako np. pokładowy wiropłat bezzałogowy.
Do realizacji budowy śmigłowca, który otrzymał oznaczenie ILX-27 (IL od Instytut Lotnictwa, z X oznaczającym bezzałogowiec), zostało powołane konsorcjum naukowo-przemysłowe w składzie:
- Instytut Lotnictwa- (lider konsorcjum) odpowiedzialny za opracowanie konstrukcji całej struktury śmigłowca, w tym dokumentacji technicznej i badania obiektu,
- Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych- odpowiedzialny za wykonanie systemów sterowania, badania w locie oraz opracowanie systemu uzbrojenia odmiany użytkowej. W równoległym projekcie prowadzonym przez ITWL opracowano dwie bezzałogowe platformy pionowego startu i lądowania: dwuwirnikowy śmigłowiec i śmigłowiec w układzie klasycznym. Rezultaty badań tych platform zostały wykorzystane w pracach nad projektem ILX-27,
- Zakład Szybowcowy „JEŻÓW” Henryk Mynarski,
- Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 w Łodzi- miały podjąć ewentualną produkcję seryjną śmigłowców.
Projekt rozwojowy 0048/R/T00/2009/08 Bezzałogowy śmigłowiec- robot do zadań specjalnych, w ramach którego powstał ILX-27, uzyskał finansowanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Czas realizacji projektu określono na 36 miesięcy (30.09.2009- 29.09.2011 r.), potem to finansowanie przedłużono w ramach projektu na kolejny rok. W ramach tego projektu konsorcjum miało wykonać płatowiec do badań eksploatacyjnych i dwa demonstratory technologii- jeden do prób w locie (prototyp nr 1) i drugi do prób naziemnych (prototyp nr 2).
W pierwszym etapie prac przystąpiono do organizacji zespołu konstrukcyjnego, którego kierownikiem został Paweł Guła. Większość zespołu stanowili pracownicy Instytutu Lotnictwa, inni zostali specjalnie zatrudnieni do realizacji projektu. Dla ILX-27 opracowano od podstaw wiele kluczowych zespołów, m.in.: głowicę wirnika nośnego i jego łopaty, tarczę sterującą, przekładnię główną, wirnik ogonowy, elementy układu sterowania, wreszcie strukturę nośną (modułu przedniego i belki ogonowej) i podwozie. Warto podkreślić innowacyjność wielu rozwiązań, np. lekkich łopat wirnika głównego wykonanych z kompozytu węglowego. Do napędu demonstratora technologii zastosowano silnik tłokowy Lycoming 0-540-F1B5 o mocy 191 kW.
ILX-27 charakteryzuje się modułową konstrukcją, umożliwiającą łatwą konfigurację do różnorodnych zadań. Moduł centralny śmigłowca, mieszczący także silnik z przekładnią główną, wirnikiem itp., do którego mocowane jest podwozie, a także moduł tylny, z wałem napędowym, przekładnią i wirnikiem ogonowym, stanowią kręgosłup maszyny. Te zespoły można obudować modułami zadaniowymi- rekonfigurować zgodnie z aktualnymi potrzebami. Nos maszyny jest przystosowany do zabudowy głowicy optoelektronicznej lub innych sensorów. Szybki demontaż części ogonowej sprawia, że śmigłowiec można będzie znacznie łatwiej przetransportować, albo ukryć, chociaż nawet w całości (po złożeniu łopat wirnika) można go przewozić w 20- stopowym kontenerze.
W 2011 r., rozpoczęły się próby naziemne i pierwsze badania w locie na uwięzi. Prototyp nr 2 wykonał pierwsze loty w dniach 20 i 21.09.2012 r. na poligonie w Zielonce. Celem pierwszych prób w locie było zweryfikowanie podstawowych własności lotnych, zbadanie reakcji śmigłowca na sterowanie, określenia wysterowań dla ustalonych stanów lotu, a także sprawdzenie poprawności działania nowych zespołów oraz systemów transmisji danych i łączności. Kolejne próby miały określić zachowanie się śmigłowca w locie. Okazało się, że ILX-27 jest maszyną optymalną aerodynamicznie. Potwierdzono trafność większość zaproponowanych rozwiązań, z drugiej zaś ujawniły się wady, np. większe niż spodziewane obciążenie operatora- pilota podczas sterowania.
Śmigłowiec ILX-27 (prototyp przeznaczony do prób naziemnych) został po raz pierwszy zaprezentowany publicznie na salonie lotniczym ILA 2012 w Berlinie (11- 16.09.2012 r.), dzięki temu stał się obiektem zainteresowania za granicą. Kontakt z jego twórcami chcieli nawiązać specjaliści z wielu krajów, m.in. z Niemiec, Turcji, Izraela i Brazylii.
W Polsce maszyna została publicznie zaprezentowana podczas otwartej dla publiczności imprezy Noc w Instytucie Lotnictwa zorganizowanej w maju 2012 r. oraz w czerwcu tego samego roku podczas obchodów 60-lecia Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. Na targach XXI MSPO w Kielcach (2- 5.09.2013 r.) wystawiony został demonstrator (prototyp nr 2) z zabudowanym z prawej strony kadłuba wielolufowym WKM kal. 12,7 mm oraz zasobnikiem WW-4 niekierowanych pocisków rakietowych NLPR-70 (Mesko S.A.) i ćwiczebną bombą (ITWL) na belkach podwieszeń zewnętrznych. Po raz pierwszy demonstrator miał zamontowaną głowicę optoelektroniczną pod przednią częścią kadłuba. Śmigłowiec otrzymał wówczas Wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej .
Jesienią 2013 r. planowany był kolejny cykl prób w locie demonstratora (prototypu nr 1) śmigłowca. Zgodnie z szacunkami Instytutu Lotnictwa, kolejne testy i doprowadzenie projektu do etapu produkcji przedseryjnej miały potrwać 2- 3 lata.
W 2014 r. podczas targów Balt Military Expo (24- 26.06.2014 r.) zaprezentowano prototyp śmigłowca ILX-27 w odmianie do wykrywania okrętów podwodnych, co teoretycznie pozwala na jej używanie z pokładów przyszłych polskich niszczycieli min typu Kormoran 2. Prototyp został wyposażony m.in. w magnetometr G-823A oraz radioboje Ultra Electronics. Śmigłowiec podczas targów otrzymał nagrodę Grand Prix im. Kontradmirała X Czernickiego.
W 2014 r. oba prototypy przechodziły próby. Konstrukcją śmigłowca zainteresowana była firma Lockheed Martin. Przedstawiciele producenta prowadzili rozmowy na temat ewentualnego zaoferowania polskiego bezzałogowego wiropłata US Navy.
Konstrukcja.
Śmigłowiec bezzałogowy w układzie klasycznym.
Wirnik główny trójłopatowy o niskiej prędkości końca łopaty. Łopaty wirnika głównego wykonane z kompozytu węglowego.
Kadłub o budowie modułowej. Moduł dziobowy konstrukcji półskorupowej, przystosowany do instalacji różnorakich sensorów i sprzętu obserwacyjnego. Struktura modułu centralnego wykonana jako kratownica z rurek o małym przekroju, pokrycie kompozytowe (częściowo z kompozytów węglowych). Moduł ten mieści silnik, przekładnie, układ przeniesienia napędu, układ sterowania i podwozie. W module tylnym- belce ogonowej, o konstrukcji półskorupowej- umieszczono wał napędowy wirnika ogonowego i przekładnie. Obydwa moduły, dziobowy i ogonowy dają się łatwo odczepić od modułu centralnego. Na umieszczonych na kadłubie bocznych wysięgnikach maszyna ma możliwość przenoszenia podwieszanego uzbrojenia.
Śmigło ogonowe pięciołopatowego (pierwszy prototyp miał śmigło czterołopatowe), otunelowane. Tunel wirnika ogonowego w górnej części przechodzi w statecznik pionowy.
Podwozie płozowe.
Uzbrojenie- zabudowane z prawej strony kadłuba wielolufowy karabin maszynowy WKM kal. 12,7 mm produkcji ZM Tarnów S.A. Na belkach podwieszeń zewnętrznych można podwiesić: zasobnik WW-4 lub WW-15 niekierowanych pocisków rakietowych S-7 (Nammo NLPR-70) (produkcji Zakładów Metalowych Mesko S.A.), kierowane przeciwpancerne pociski rakietowe lub bomby. Docelowo śmigłowiec ma przenosić także uzbrojenie kierowane- do 4 przeciwpancernych pocisków kierowanych.
Wyposażenie rozpoznawcze- głowica obserwacyjna WH-1 z dalmierzem laserowym, kamerą dzienną i termowizyjną.
Silnik- tłokowy Lycoming 0-540-F1B5 o mocy 191 kW (260 KM).
Głowica śmigłowca konstrukcji przegubowej.
Dane techniczne ILX-27 (wg [1]):
Średnica wirnika- (wg [7]- 7,5) m, długość całkowita- ok. 7,74 (wg [7]- 7,73) m, wysokość- ok. 2,5 (wg [7]- 2,73) m, szerokość (ze skrzydełkami)- (wg [7]- 3,2) m.
Masa startowa max- 1100 kg, masa użyteczna max- 300 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 120 km/h, wznoszenie- 10,0 m/s, pułap praktyczny- 4000 m, zasięg- 440 km.
Galeria
Źródło:
[1] Szopa M. „Bezzałogowy śmigłowiec ILX-27”. Nowa Technika Wojskowa nr 10/2013.[2] Instytut Lotnictwa | Badania dla przyszłości.
[3] Ługowski M. „ILX-27- Nowa konstrukcja śmigłowca i nowa koncepcja użycia”. Armia nr 9/2013.
[4] „Morski ILX-27”. e-RAPORT BME 2/2014.
[5] Hajduk J., Sabak R. „Zagadnienia prób w locie bezzałogowego śmigłowca ILX-27”. Journal of KONBiN. Tom: 25 Zeszyt: 1/2013.
[6] Guła P., Gorecki T. „Projekt, badania i wykonanie polskiego bezzałogowego śmigłowca ILX-27”. Prace Instytutu Lotnictwa nr 5- 6 (232-233) /2013.
[7] Guła P. „Bezzałogowy śmigłowiec- robot do zadań specjalnych”. Prace Instytutu Lotnictwa nr Nr 10 (219) /2011.
[8] "Zakład Szybowcowy „Jeżów”: „Tylko wspólne działanie może tutaj coś zmienić…”". Strona główna | dlapilota.pl.