ILX-27, 2012

Bezzałogowy śmigłowiec wielozadaniowy. Polska.
Bezzałogowy śmigłowiec wielozadaniowy ILX-27. (Źródło: Prace Instytutu Lotnictwa nr 5- 6 (232-233) /2013).

Projekt koncepcyjny śmi­głowca bezzałogowego o udźwigu ok. 200 kg (potem parametr ten zwiększono do 300 kg) został opracowany w Instytucie Lot­nictwa w 2009 r. Głównym powodem zainteresowania taką maszyną był brak śmigłow­ców bezzałogowych w tej kategorii masy startowej (ok. 1000 kg) w Unii Europejskiej- w prze­ciwieństwie do wiropłatów miniaturowych i lek­kich, zdolnych do przenoszenia wyłącznie kame­ry lub co najwyżej głowicy optoelektronicznej, czy ciężkich, powstałych na bazie lekkich śmigłowców załogowych.

Według założeń śmigłowiec przeznaczony miał być do rozpoznania powietrzne­go, monitoringu obszarów klęsk żywiołowych, do­zorowania placów budów, obszarów leśnych, wę­złów komunikacyjnych itp. Dzięki moż­liwości przenoszenia relatywnie dużego ładunku użytecznego miał stanowić platformę do stworzenia środka ewakuacji me­dycznej pola walki, transportu zaopatrzenia, a tak­że maszyny bojowej, zdolnej do przenoszenia róż­norodnego uzbrojenia. Przewidywano także zastoso­wanie śmigłowca w operacjach nad morzem, jako np. pokładowy wi­ropłat bezzałogowy.

Do realizacji budowy śmigłowca, który otrzymał oznaczenie ILX-27 (IL od Instytut Lot­nictwa, z X oznaczającym bezzałogowiec), zostało powołane kon­sorcjum naukowo-przemysłowe w składzie:
- Instytut Lotnictwa-  (lider konsorcjum) odpowiedzialny za opraco­wanie konstrukcji całej struktury śmigłowca, w tym dokumentacji technicznej i badania obiektu,
- Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych- odpowiedzialny za wyko­nanie systemów sterowania, badania w locie oraz opracowanie systemu uzbrojenia odmiany użytkowej. W równoległym projekcie prowadzonym przez ITWL opracowano dwie bezzałogowe platformy pionowego startu i lądowania: dwuwirnikowy śmigłowiec i śmi­głowiec w układzie klasycznym. Rezultaty ba­dań tych platform zostały wy­korzystane w pracach nad projektem ILX-27,
- Zakład Szybowcowy „JEŻÓW” Henryk Mynarski,
- Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 w Łodzi- miały podjąć ewentualną produkcję seryjną śmigłowców.

Projekt rozwojowy 0048/R/T00/2009/08 Bezzałogowy śmigłowiec- robot do zadań specjalnych, w ramach którego powstał ILX-27, uzyskał finanso­wanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Czas realizacji projektu ok­reślono na 36 miesięcy (30.09.2009- 29.09.2011 r.), potem to finansowanie przedłużo­no w ramach projektu na kolejny rok. W ramach tego projektu konsorcjum miało wykonać płatowiec do badań eksploatacyjnych i dwa demonstratory technologii- jeden do prób w locie (prototyp nr 1) i drugi do prób naziemnych (prototyp nr 2).

W pierwszym etapie prac przy­stąpiono do organizacji zespołu konstrukcyjnego, którego kierownikiem został Paweł Guła. Więk­szość zespołu stanowili pracownicy Instytutu Lot­nictwa, inni zostali specjalnie zatrudnieni do reali­zacji projektu. Dla ILX-27 opracowano od podstaw wiele kluczowych zespo­łów, m.in.: głowicę wirnika nośnego i jego łopaty, tarczę sterującą, przekładnię główną, wirnik ogonowy, elementy układu sterowania, wreszcie struk­turę nośną (modułu przedniego i belki ogonowej) i podwozie. Warto podkreślić innowacyjność wielu rozwiązań, np. lekkich łopat wirnika głównego wykonanych z kompozytu węglowego. Do napędu demonstratora technologii zastosowano silnik tłokowy Lycoming 0-540-F1B5 o mocy 191 kW.

ILX-27 charakteryzuje się modułową konstrukcją, umożliwiającą łatwą konfi­gurację do różnorodnych zadań. Moduł central­ny śmigłowca, mieszczący także silnik z przekład­nią główną, wirnikiem itp., do którego mocowane jest podwozie, a także moduł tylny, z wałem napę­dowym, przekładnią i wirnikiem ogonowym, stano­wią kręgosłup maszyny. Te zespoły można obudować modułami zadaniowymi- rekonfigurować zgodnie z aktualnymi potrzebami. Nos maszyny jest przystosowany do zabudowy głowicy optoelektronicznej lub innych sensorów. Szybki demontaż części ogonowej spra­wia, że śmigłowiec można będzie znacznie łatwiej przetransportować, albo ukryć, chociaż nawet w ca­łości (po złożeniu łopat wirnika) można go przewo­zić w 20- stopowym kontenerze.

W 2011 r., rozpoczęły się próby naziemne i pierwsze badania w locie na uwięzi. Prototyp nr 2 wykonał pierwsze loty w dniach 20 i 21.09.2012 r. na poligonie w Zielonce. Celem pierwszych prób w locie było zweryfikowanie pod­stawowych własności lotnych, zbadanie reakcji śmi­głowca na sterowanie, określenia wysterowań dla ustalonych stanów lotu, a także sprawdzenie poprawności działania nowych zespołów oraz systemów transmisji danych i łączności. Kolejne próby miały określić zachowanie się śmigłowca w locie. Okazało się, że ILX-27 jest maszyną optymalną aerodynamicznie. Potwierdzono trafność większość zaproponowanych rozwiązań, z drugiej zaś ujawniły się wady, np. większe niż spodziewane obciążenie operatora- pilota podczas sterowania.

Śmigłowiec ILX-27 (prototyp przeznaczony do prób naziemnych) został po raz pierwszy zaprezentowany publicznie na salonie lotniczym ILA 2012 w Ber­linie (11- 16.09.2012 r.), dzięki temu stał się obiek­tem zainteresowania za granicą. Kontakt z jego twór­cami chcieli nawiązać specjaliści z wielu krajów, m.in. z Niemiec, Turcji, Iz­raela i Brazylii.

W Polsce maszyna została publicznie zaprezentowana podczas otwartej dla publiczności imprezy Noc w Instytucie Lotnictwa zorganizowanej w maju 2012 r. oraz w czerwcu tego samego roku podczas obchodów 60-lecia Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. Na targach XXI MSPO w Kielcach (2- 5.09.2013 r.) wystawiony został demonstrator (prototyp nr 2) z za­budowanym z prawej strony kadłuba wielolufowym WKM kal. 12,7 mm oraz zasobnikiem WW-4 niekierowanych poci­sków rakietowych NLPR-70 (Mesko S.A.) i ćwiczebną bombą (ITWL) na belkach podwieszeń zewnętrz­nych. Po raz pierwszy de­monstrator miał zamontowaną głowicę optoelektroniczną pod przednią częścią kadłuba. Śmigłowiec otrzymał wówczas Wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej .

Jesienią 2013 r. planowany był kolejny cykl prób w locie demonstratora (prototypu nr 1) śmigłow­ca. Zgodnie z szacunkami Instytutu Lotnictwa, kolejne testy i doprowadzenie projektu do etapu produkcji przedseryjnej miały potrwać 2- 3 lata.

W 2014 r. podczas targów Balt Military Expo (24- 26.06.2014 r.) zaprezentowano prototyp śmigłowca ILX-27 w odmianie do wykrywania okrętów podwodnych, co teoretycznie pozwala na jej używanie z pokładów przyszłych polskich niszczycieli min typu Kormoran 2. Prototyp został wyposażony m.in. w magnetometr G-823A oraz radioboje Ultra Electronics. Śmigłowiec podczas targów otrzymał nagrodę Grand Prix im. Kontradmirała X Czernickiego.

W 2014 r. oba prototypy przechodziły próby. Konstrukcją śmigłowca zainteresowana była firma Lockheed Martin. Przedstawiciele producenta prowadzili rozmowy na temat ewentualnego zaoferowania polskiego bezzałogowego wiropłata US Navy.

Konstrukcja.
Śmigłowiec bezzałogowy w układzie klasycznym.
Wirnik główny trójłopatowy o niskiej prędkości końca łopaty. Łopaty wirnika głównego wykonane z kompozytu węglowego.
Kadłub o budowie modułowej. Moduł dziobowy konstrukcji półskorupowej, przystosowany do instalacji różnorakich sensorów i sprzętu obserwacyjnego. Struktura modułu centralnego wykonana jako kratownica z rurek o małym przekroju, pokrycie kompozytowe (częściowo z kompozytów węglowych). Moduł ten mieści silnik, przekładnie, układ przeniesienia napędu, układ sterowania i podwozie. W module tylnym- belce ogonowej, o konstrukcji półskorupowej- umieszczono wał napędowy wirnika ogonowego i przekładnie. Obydwa moduły, dziobowy i ogonowy dają się łatwo odczepić od modułu centralnego. Na umieszczonych na kadłubie bocznych wysięgnikach maszyna ma możliwość przenoszenia podwieszanego uzbrojenia.
Śmigło ogonowe pięciołopatowego (pierwszy prototyp miał śmigło czterołopatowe), otunelowane. Tunel wirnika ogonowego w górnej części przechodzi w statecznik pionowy.
Podwozie płozowe.

Uzbrojenie- za­budowane z prawej strony kadłuba wielolufowy karabin maszynowy WKM kal. 12,7 mm produkcji ZM Tarnów S.A. Na belkach podwieszeń zewnętrz­nych można podwiesić: zasobnik WW-4 lub WW-15 niekierowanych poci­sków rakietowych S-7 (Nammo NLPR-70) (produkcji Zakładów Metalowych Mesko S.A.), kierowane przeciwpancerne pociski rakietowe  lub bomby. Docelowo śmigłowiec ma przenosić także uzbrojenie kierowane- do 4 przeciwpan­cernych pocisków kierowanych.

Wyposażenie rozpoznawcze- głowica obserwacyjna WH-1 z dalmierzem laserowym, kamerą dzienną i termowizyjną.

Silnik- tłokowy Lycoming 0-540-F1B5 o mocy 191 kW (260 KM).
Głowica śmigłowca konstrukcji przegubowej.

Dane techniczne ILX-27 (wg [1]):
Średnica wirnika- (wg [7]- 7,5) m, długość całkowita- ok. 7,74 (wg [7]- 7,73) m, wysokość- ok. 2,5 (wg [7]- 2,73) m, szerokość (ze skrzydełkami)- (wg [7]- 3,2) m.
Masa startowa max- 1100 kg, masa użyteczna max- 300 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 120 km/h, wznoszenie- 10,0 m/s, pułap praktyczny- 4000 m, zasięg- 440 km.

Galeria

  • Bezzałogowy śmigłowiec wielozadaniowy ILX-27 podczas prób naziemnych. (Źródło: Prace Instytutu Lotnictwa nr 5- 6 (232-233) /2013).
  • ILX-27, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Prace Instytutu Lotnictwa nr Nr 10 (219) /2011).
  • Śmigłowiec ILX-27 podczas prób. (Źródło: Instytut Lotnictwa. Research for future).

Źródło:

[1] Szopa M. „Bezzałogowy śmigłowiec ILX-27”. Nowa Technika Wojskowa nr 10/2013.
[2] Instytut Lotnictwa | Badania dla przyszłości.
[3] Ługowski M. „ILX-27- Nowa konstrukcja śmigłowca i nowa koncepcja użycia”. Armia nr 9/2013.
[4] „Morski ILX-27”. e-RAPORT BME 2/2014.
[5] Hajduk J., Sabak R. „Zagadnienia prób w locie bezzałogowego śmigłowca ILX-27”. Journal of KONBiN. Tom: 25 Zeszyt: 1/2013.
[6] Guła P., Gorecki T. „Projekt, badania i wykonanie polskiego bezzałogowego śmigłowca ILX-27”. Prace Instytutu Lotnictwa nr 5- 6 (232-233) /2013.
[7] Guła P. „Bezzałogowy śmigłowiec- robot do zadań specjalnych”. Prace Instytutu Lotnictwa nr Nr 10 (219) /2011.
[8] "Zakład Szybowcowy „Jeżów”: „Tylko wspólne działanie może tutaj coś zmienić…”". Strona główna | dlapilota.pl.
blog comments powered by Disqus