Thales UK "Watchkeeper", 2008

Bezzałogowy rozpoznawczy aparat latający. Wielka Brytania / Izrael.
Bezzałogowy rozpoznawczy statek powietrzny Thales UK ”Watchkeeper”. Farnborough International Airshow 2010 r. (Źródło: ”Wikimedia Commons”).

Na początku lat 1980- tych ubiegłego wieku British Army (Armia Brytyjska) ogłosiła wymagania na system rozpoznania celów przeznaczony dla jednostek artylerii. Odpowiedzią na nie stał się oblatany w 1986 r. rozpoznawczy BSP GEC Avionics Phoenix”. Według założeń, służbę miał rozpocząć kilka lat później. „Phoenix” sprawiał jednak liczne problemy techniczne, a osiągnięcie przezeń gotowości operacyjnej, początkowo wyznaczone na 1989 r. opóźniało się aż do 1999 r.! Zbudowano 198 egz. BSP „Phoenix” wzięły m.in. udział w operacjach prowadzonych w Kosowie i Iraku. Jednak użycie operacyjne dowiodło, że bezpilotowiec posiada liczne wady: duża awaryjność, zbyt długi czas przygotowania do startu oraz za duże gabaryty systemu startowego, uniemożliwiające transport przez samolot Lockheed C-130 "Hercules". W 2008 r. aparaty te zostały ostatecznie wycofane z arsenałów Wielkiej Brytanii.

Jeszcze w 1998 r. rozpoczęto prace studialne zmierzające do wybrania następy BSP „Phoenix”. Początkowo równolegle zainicjowano dwa programy: Sender i Spectator. Miały one doprowadzić do wyboru BSP szczebla batalionowego (zasięg 30 km, elektrooptyczne systemy rozpoznania) oraz dywizyjnego (zasięg 150 km, systemy rozpoznania elektrooptycznego oraz radarowego). Przewidywano, że wejdą one do służby w 2008 r. W 2000 r. oba programy połączono, tworząc nowy, mający zapewnić kompleksową obserwację, rozpoznanie oraz wskazywanie celów (ISTAR- Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance), który otrzymał nazwę „Watchkeeper”. W 2003 r. do finałowego etapu rozgrywki zakwalifikowano dwie propozycje firm:
- Northrop Grumman, RUAG General Dynamics, BAE Systems, Ultra Electronics, Detica i STASYS opartą na BSP pionowego startu RQ-8A i klasycznych BSP „Ranger”,
- Thales UK oraz izraelskiego Elbitu, Aerosystems International i QinetiQ, które proponowały wykorzystanie dwóch modeli bezpilotowców: Elbit "Hermes-180" i Elbit "Hermes-450".

W 2004 r. Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii (MoD) ogłosiło oficjalnie decyzję o wyborze oferty firmowanej przez Thales UK. Pierwotnie zakładano, że nowe BSP wejdą do linii w 2007 r., jednak opóźnienia wynikające z przeciągania się negocjacji ze oraz decyzja o porzuceniu mniejszej z proponowanych platform bezzałogowych i wykorzystaniu jedynie większego BSP "Hermes-450", spowodowały przesunięcie daty wprowadzenia do służby na 2010 r. Zadecydowano również o dostosowaniu płatowca do jednoczesnego przenoszenia ładunku w dwóch oddzielnych komorach.

Kontrakt z brytyjskim oddziałem Thalesa Ministerstwo Obrony zawarło w sierpniu 2005 r. Zgodnie z założeniami, „Watchkeeper”, wchodzący w skład brytyjskiego systemu sieciocentrycznego pola walki, operować ma 24 h na dobę przez 7 dni w tygodniu. Do realizacji umowy została powołana w 2005 r. firma UAV Tactical Systems Ltd. (U-TacS), joint venture Thales UK i Elbit Systems.

W 2007 r. przedstawiono ostateczną konfigurację systemu „Watchkeeper 450”. Wykorzystuje on specjalnie do tego celu zmodyfikowany wariant „Hermes 450B”. Zmiany wprowadzone w BSP „Watchkeeper” w porównaniu do podstawowego „Hermes 450S” objęły:
- wzmocnienie konstrukcji,
- modyfikacja skrzydeł, zwiększenie rozpiętości i wprowadzenie instalacji przeciwoblodzeniowej skrzydeł. Skrzydło pozbawiono również charakterystycznych, zakrzywionych ku dołowi końcówek,
- zmieniono sposób mocowania skrzydła do kadłuba, rezygnując z układu parasol, na rzecz klasycznego górnopłata ze skrzydłem mocowanym do górnej części kadłuba,
- zwiększenie udźwigu (masa startowa max uległa zwiększeniu z 450 do 470 kg),
- wzmocnienie podwozia w celu umożliwienia operacji z przygodnych lądowisk,
- powiększenie zapasu paliwa,
- poprawę ergonomii obsługi,
- możliwość jednoczesnego przenoszenia różnych systemów rozpoznania, w szczególności równoczesnego przenoszenia głowicy elektrooptycznej z laserowym wskaźnikiem celu oraz radaru z syntetyczną aperturą oraz możliwością śledzenia poruszających się celów naziemnych,
- implementację systemu automatycznego startu i lądowania Magic Atol,
- implementację wyspecyfikowanych przez MoD łączy wymiany danych.

Thales stworzył cały system złożony z bezzałogowca, elementów naziemnego wsparcia, analizy danych, diagnostyki, lo­gistyki oraz centrum szkoleniowego.

Podstawowymi systemami rozpoznania są radiolokator z syntetyczną aperturą SAR/GMTI Thales I-Master (początkowo rozważano amerykański AN/APY-8 Lynx) oraz głowica elektrooptyczna Elop CoMPASS IV. Radiolokator daje możliwość wykrywania oraz śledzenia celów naziemnych, w tym poruszających się, przy czym mogą być one śledzone na dystansie do 20 km. Zasięg radiolokatora w przypadku większych celów powierzchniowych sięgać ma 37 km. Radiolokator zapewnia również możliwość prowadzenia rozpoznania w każdych warunkach atmosferycznych oraz uzyskiwanie obrazów o dużej rozdzielczości. Dane pozyskiwane przez pokładowe systemy rozpoznawcze przekazywane są do stanowiska kontroli naziemnej za pomocą łącza wymiany danych Thales Qubic Common Data-Link o zasięgu ok. 200 km. W razie konieczności stosować można również satelitarne łącze wymiany danych. Istnieje również możliwość wydłużenia zasięgu standardowego łącza wymiany danych poprzez wykorzystanie retranslatora.

Stanowisko kontroli naziemnej, dostarczane przez Marshall SV, jest skonteneryzowane (mieści się w standardowym 20- stopowym kontenerze) i obsługiwane przez 4 operatorów. Załoga stanowiska zajmuje się planowaniem misji oraz obróbką danych pozyskanych za pomocą pokładowych systemów rozpoznania BSP. Obrobione dane przekazywane są następnie do innych użytkowników. Pojedyncze stanowisko kontroli naziemnej może kontrolować 2 lub 3 aparaty latające. Istnieje również możliwość spięcia kilku stanowisk kontroli naziemnej w sieć, dzięki czemu mają one dostęp do danych pozyskiwanych przez inne aparaty.

Bezpilotowiec może operować zarówno w trybie autonomicznym jak i kierowany przez operatora z ziemi. Również operacje startu i lądowania mogą być prowadzone autonomicznie lub też pod kontrolą operatora ze stanowiska naziemnego. Kompletny system „Watchkeeper” może być transportowany przez samolot Lockheed C-130 "Hercules".

Do oblotu pierwszego prototypu doszło 16.04.2008 r. w Izraelu. W 2009 r. trwały próby ”Watchkeepera” w locie na poligonach w Izraelu. W trakcie ich trwania wciąż jeszcze prowadzone były prace nad finalnymi wersjami oprogramowania, systemów naziemnych i zarządzania lotem oraz systemów rozpoznawczych. Od kwietnia 2010 r. dalsze próby były prowadzone w Wielkiej Brytanii w ParcAberporth.

Pierwsze systemy, oznaczone jako Equipment Standard 1 (ES 1) miały wejść do eksploatacji w 2010 r. zaś ulepszony standard ES 2 na przełomie lat 2012 / 2013. Potwierdzony był zakup 54 maszyn, w opcji było jego rozszerzenie do 99 egz. Wraz z BSP zamówiono 15 stacji kontroli naziemnej oraz przynajmniej 21 terminali taktycznych. W 2010 r. pierwsza z nich miała trafić do 32. Royal Artillery Regiment.

W 2009 r. w Wielkiej Brytanii rozpoczęto prace studialne nad możliwościami przenoszenia uzbrojenia przez bal ”Watchkeeper”.

Na początku 2012 r. Francja i Wielka Brytania zawarły porozumienie o współpracy przy projektowaniu i eksploatacji BSP. Jednym z jego efektów było przystąpienie Francji do programu prób „Watchkeeper”. Wg planów system miałby być przetestowany w 2013 r. we Francji, przed ewentualnym podjęciem decyzji co do zakupu tego rodzaju systemów na potrzeby francuskich sił zbrojnych.

„Watchkeeper” został wykorzystany operacyjnie w okre­sie wrzesień- październik 2014 r. podczas ostatniej fazy działań brytyjskiego kontyngentu w Afganistanie.

W Polsce.

W 2014 r. firma Thales rozpoczęła promocję BSP „Watchkeeper 450” w Polsce, nie ograniczając się tylko do potencjalnej sprzedaży samego aparatu, ale będąc również przygotowanym na współpracę naukowo techniczną z polskimi firmami zaangażowanymi w budowę bezzałogowych samolotów.

W dniu 8.07.2015 r. Grupa WB Electronics zawiązała porozumie­nie o współpracy z firmą Thales. Współpraca obu przedsiębiorstw zakłada budowę taktycznego BSP śred­niego zasięgu w polskich zakładach, zgodnie z wymaganiami Ministerstwa Obrony Narodowej  o kryptonimie „Gryf” i bazującym na doświadczeniach brytyjskich oraz technologiach BSP „Watchkeeper”. W ramach Programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022 planowane jest zakupić do 10 zestawów klasy „Gryf” (każdy zestaw miałby dysponować 3- 4 aparatami latającymi). Mają one działać na korzyść dywizji i służyć w Wojskach Lądowych oraz Marynarce Wojennej.

Polska firma zdecydowała, że opracuje własne technologie krytyczne: dwukierun­kowy przesył danych, kryptografię, komputer misji, autopilota. Docelowo będzie także inny, zmodyfiko­wany nośnik.

Konstrukcja.
Bezzałogowy statek powietrzny w układzie górnopłata o konstrukcji całkowicie kompozytowej.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, stałe.
Usterzenie motylkowe.

Wyposażenie rozpoznawcze- radiolokator SAR/GMTI Thales I-Master  oraz głowica elektrooptyczna Elop CoMPASS IV. Głowica CoMPASS wyposażona jest w kamery światła dziennego oraz termowizyjną, a także laserowy dalmierz / podświetlacz celu. Istnieje możliwość przenoszenia stacji rozpoznania radiotechnicznego, środ­ków łączności i radiolokacyjnych COMINT (z antenami na charakterystycznym podkadłubowym wysięgniku w kształcie litery V). Łącze wymiany danych Thales Qubic Common Data-Link.
Instalacje: elektryczna, przeciwoblodzeniowa.

Silnik- z wirującym tłokiem UEL AR 801 o mocy 38,8 kW (53 KM). Śmigło pchające.

Dane techniczne „Watchkeeper 450” (wg [2]:
Rozpiętość- 10,8 m, długość- 6,1 m.
Masa własna- 320 kg, masa użyteczna- 150 kg, masa startowa max- 470 kg.
Prędkość max- 175 km/h, prędkość przelotowa- 100 km/h, pułap operacyjny- 5480 m, promień działania- ok. 150 km, długotrwałość lotu max- ok. 17 h.

Galeria

  • Bezzałogowy statek powietrzny ”Watchkeeper”, należący do Armii Brytyjskiej, podczas prób w bazie Parc Aberporth (2013 r.). (Źródło: ”Wikimedia Commons”).
  • Bezzałogowy statek powietrzny ”Watchkeeper” prezentowany podczas  XXII MSPO w Kielcach, wrzesień 2014 r. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik ” Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

Źródło:

[1] Cielma M. „Bezzałogowce od grupy WB”. Lotnictwo nr 9/2015.
[2] Gajzler M. „Bezzałogowy statek powietrzny Watchkeeper WK450”. Dziennik zbrojny
[3] Abraszek P. ”Watchkeeper- BSl dla Wojsk Lądowych Wielkiej Brytanii”. Nowa Technika Wojskowa nr 2/2009.
blog comments powered by Disqus