SP- Standard, 1976
(Lotnia Skrzydlatej Polski / "Mona")

Plany konstrukcyjne lotni. Polska.

W tygodniku Skrzydlata Polska nr 3/1976 została zamieszczona Wkładka Specjalna z planami budowy lotni SP- Standard (spotykana jest również nazwa Lotnia Skrzydlatej Polski), opracowanymi przez Witolda Sobieszczańskiego. Poniżej zamieszczam plany tej lotni z oryginalnym opisem jej budowy.

"Jest to lotnia- miękkopłat, klasy standard, opra­cowana według przepisów Międzynarodowej Ko­misji Swobodnego Lotu (CIVL), komisji należącej do Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI). Powierzchnia nośna płata wynosi 17 m2, masa lotni- 18 kg, wydłużenie płata (stosunek kwa­dratu rozpiętości płata do jego powierzch­ni)- 2,8, doskonałość aerodynamiczna- 4,5. Lotnia SP jest przeznaczona dla pilotów o masie 44- 83 kg. Zakres ten wynika i przepisów CIVL o dopuszczalnym obciążeniu przypadającym na m2 powierzchni nośnej płata i jest przestrze­gany na zawodach. Ze względów bezpieczeństwa na lotni SP nie powinni latać piloci o masie poniżej 44 kg (ewentualny balast należy umieścić pod ławeczką), natomiast wytrzymałość lotni wystarcza również dla osób znacznie cięższych (np. o masie 120 kg i więcej).

Lotnia SP jest konstrukcją bardzo prostą i może być wykonana z dostępnych w kraju ma­teriałów (...).

Została ona opracowana na podstawie do­świadczeń uzyskanych przy budowie i użytkowa­niu sześciu lotni typu "Mona I", "Mona II", "Mona III", "Mona V", na których kilkudziesięciu pilotów wykonało ponad 400 lotów w różnych warunkach terenowych i me­teorologicznych. Rozwiązania techniczne lotni SP zostały sprawdzone praktycznie. Miękkopłat ma dobrą stateczność, zadowalającą sterowność i jest łatwy w pilotażu.

SZKIELET KONSTRUKCJI

Krawędzie natarcia, kil, dźwigar, rury trójkąta, poprzeczkę i słupek należy przyciąć z odpowied­nich rur (z materiału podanego w tablicy), według wymiarów podanych na rys. 3. Następnie trzeba lekko wcisnąć w środek rur tuleje wzmacniające (pozycja 16 i 17). Ich średnica zewnętrz­na powinna być o około 0,1 mm mniejsza od wewnętrznej średnicy rury. Po wytoczeniu, ostre krawędzie tulei należy lekko ukosować.
Teraz należy wywiercić otwory.
Okucia (tablica, pozycje 1, 2, 3) wykonujemy według rys. 3. Okucie wierzchołka płata wygina­my na rurze o średnicy zewnętrznej 45 mm.

UWAGA: jedno okucie uniwersalne (pozycja 2) ma w podstawie otwór o średnicy 10 mm, przez który prze­chodzi śruba M 10 łącząca dźwigar z kilem (węzeł II). Ze względu na współosiowość, otwory w okuciach 1 i 2 wiercimy po wygięciu blachy, na wiertarce kolumnowej.

W węzłach II, V (w obu) i VI (obu) według rys. 1- można dodatkowo użyć duralowych podkładek kształtowych, robiąc w nich wgłębie­nia walcowe o promieniu odpowiadającym promieniom zewnętrznym łączonych rur. Uczyni to węzły bardzo sztywnymi, a śruby nie będą pra­cowały na zginanie. Śruby te muszą być, oczy­wiście, odpowiednio dłuższe.

POKRYCIE

Pokrycie szyjemy ze sztywnego, grubego i cięż­kiego ortalionu o gramaturze 120- 150 g/m2. Najlepszy byłby oczywiście dakron, lecz podro­żyłby znacznie koszt lotni. Najpierw pasy z ortalionu sklejamy butaprenem (ułatwia to szycie) na zakładkę tak, aby uzyskać równą, gładką powierzchnię materiału. Szyjemy ściegiem zygzakowatym. Najpierw zszywamy lewą i prawą połówkę pokrycia, na których wykreślamy jego ostateczny kształt. Przycinamy, kleimy i szyjemy ściśle według rys. 2.

UWAGA: ponieważ podczas lotu wolne końce krawę­dzi natarcia lekko się uginają, kieszenie na te krawę­dzie nie tworzą linii prostej, lecz poczynając od węz­łów V odchylają się w kierunku środka płata (krawędzie spływu skrócone są o 50 mm- rys. 2).

Krawędź spływu ma podwójną zakładkę (przekrój C-C). Listwy usztywniające o szerokości 30 mm są wykonane ze sklejki o grubości 3 mm.
W końce płata, które będą przymocowane do szkieletu, wszywamy podwójnie złożone linki nylo­nowe o średnicy 5 mm i długości 250 mm. Służą one do umocowania pokrycia. Otwory w kiesze­niach wycinamy ściśle według rys. 2.

UWAGA: wszystkie czynności wykonujemy z maksymal­ny dokładnością.

ŁAWECZKA

Wykonujemy ją według rys. 10, 11 i 19 ze sklejki grubości 25 mm. Na pasy użyjemy taśmy nylonowej, takiej jak pasy bezpieczeństwa w sa­mochodach. Przymocowujemy je do ławeczki w trzech miejscach (rys. 19) za pomocą wkrętów i płytek kwadratowych z blachy stalowej o gru­bości 1,5 mm. Pasy przymocowujemy do belki dźwigara bardzo starannie, przeszywając tośmy wielokrotnie (rys. 11). Zapięcie pasów biodrowych powinno być niezawodne i tak pomyślane, żeby ich rozpięcie wymagało użycia obu rąk. Naj­prostszym skutecznym rozwiązaniem może być użycie mocnej klamry od pasa wojskowego.

MONTAŻ SZKIELETU

Przez otwory o średnicy 4 mm, wywiercone w słupku (rys. 7) i w obu rurach trójkąta (rys. 9) przeciągamy stalowe linki, na które nasuwamy, uprzednio nieco spłaszczone, rurki zaciskowe o długości 80 mm (w węźle IV wystarczy 40 mm). Odmierzamy z pewnym naddatkiem poszczególne odciągi i unieruchamiamy połączenia przez za- klepanie rurek (węzły IV i VI lewy i prawy).
Na linki odciągów dolnych nasuwamy rurki z PCW (odcinki 1,5- 2 m) (tablica, pozycja 12). Można dodatkowo nasunąć jeszcze krótkie od­cinki rurki z PCW (tablica, pozycja 13), które nasuwamy również na rurki zaciskowe.
Górny podłużny odciąg (rys. 12) zakładamy za­czynając od węzła III. Wolny koniec słupka powi­nien być przesunięty o około 300 mm do przodu. Drugi koniec odciągu mocujemy do widełek przedniego ściągacza (rys. 4). Ściągacz powinien być skręcony do połowy zakresu regulacji. Linka odciągu musi być lekko napięta; oś kilu idealnie prosto.
Podobnie zakładamy górny odciąg poprzeczny (rys. 13). Ponieważ boczny ściągacz znajduje się po lewej stronie płata, po założeniu linki górny koniec słupka powinien się odchylać w prawo o około 20 mm, by po regulacji znalazł się w prawidłowej pozycji.
Następnie zakładamy dolne odciągi podłużne (rys. 14) zaczynając od węzła III. Obie linki muszą był dokładnie równe, a poprzeczka sterow­nicy dokładnie równoległa do dźwigara.

UWAGA: oś poprzeczki powinna być przesunięta w przód o 180 mm względem punktu mocowania trójkąta sterowniczego do dźwigara (dokładność- minus 10 mm).

Kolejno zakładamy linki dolnych odciągów podłużnych w węźle I. Naprężamy je dość mocno, tak aby kil wygiął się minimalnie (o kilka mili­metrów) w dół. Tym samym likwidujemy niewi­doczny-  minimalny zwis linki górnego odciągu podłużnego. Ostatnią czynnością jest założenie dolnego odciągu poprzecznego (rys. 15). Lewa i prawa linka powinny być dokładnie takiej samej długości.

MONTAŻ KOŃCOWY

Demontujemy gotowy szkielet, nasuwamy po­krycie i zamocowujemy je do węzła I i końców rur płata. Pokrycie powinno być wzdłuż rur lekko naprężone, tak jednak, by w pobliżu punktów mocowania nie tworzyły się zmarszczki. Tkaninę mocujemy do szkieletu uprzednio wszytymi linka­mi, przeciągając je przez otwory o średnicy 6 mm, wywiercone w okuciu wierzchołka (rys. 4) i w końcach rur płata.

UWAGA: wszystkie połączenia śrubowe nierozbieralne zabezpieczamy przed rozkręceniem przez punktowanie na­krętek.

Dokonujemy ostatecznej regulacji odciągów. Ściągacz boczny (w węźle V) skręcamy tak, aby linki poprzecznych odciągów były naprężone. Podobnie wybieramy ściągaczem linkę górnego odciągu podłużnego i wówczas kil ulega wy­prostowaniu. Oba ściągacze zabezpieczamy przed rozkręceniem.

SKŁADANIE I ROZKŁADANIE

Objaśniają to rysunki 16- 18. Potrzebne są dwa klucze 14 mm. Węzły rozbierane pokazane są na rys. 16 czarnymi strzałkami.

UWAGA: po zmontowaniu lotni do lotu, wszystkie roz­kręcane połączenia śrubowe zabezpieczamy zawleczkami.

Złożoną lotnię chowamy w pokrowcu ochron­nym, uszytym z nieprzemakalnej tkaniny (rys. 18).

UWAGA: jakiekolwiek zmiany geometrii szkieletu i po­krycia, gatunku i wymiarów rur są niedopuszczalne."

Na podstwie planów tej lotni, powstało w Polsce szereg konstrukcji budowanych amatorsko przez lotniarzy, m.in: Krystian Wójcik z Rybnika (patrz Lotnie polskie z lat 1970- tych i 1980- tych).

Dane techniczne SP- Standard (wg [2]):
Powierzchnia nośna- 17 m2, wydłużenie płata (stosunek kwa­dratu rozpiętości płata do jego powierzchni)- 2,8.
Masa lotni- 18 kg, optymalna masa pilota- 44- 83 kg.
Doskonałość aerodynamiczna- 4,5.

Galeria

  • Wykaz materiałów do budowy lotni SP- Standard. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 3/1976).
  • Plany konstrukcyjne lotni SP- Standard. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 3/1976).

Źródło:

[1] "Klub Amatorów Lotni". Skrzydlata Polska nr 38/1976.
[2] Sobieszczański W. "Budujemy lotnię SP- Standard". Skrzydlata Polska nr 3/1976.
blog comments powered by Disqus