Junkers-Larsen JL-12, 1921

Samolot szturmowy. USA / Niemcy.
Samolot szturmowy Junkers-Larsen JL-12. (Źródło: archiwum).

W grudniu 1919 r. amerykański przemysłowiec John M. Larsen, zakupił samolot Junkers F-13, a kilka miesięcy później przy współudziale prof. Hugo Junkersa założył firmę pod nazwą Junkers-Larsen Corporation. Jej zadaniem była produkcja i sprzedaż tego typu samolotów na rynku amerykańskim. Loty prezenta­cyjna były realizowane w 1920 i 1921 r., a samolot występował pod oznaczeniem Junkers-Larsen JL-6.

Przez dwa lata działalności firmy sprzedano tylko 25 samolotów Jl-6, z tego większość dla amerykańskiej poczty i dla kana­dyjskich firm naftowych. Jedną z przyczyn stosunkowo małego zainteresowania była seria wypadków. Głównie z winy pilotów, którzy nie potrafili pilotować tego nowoczesnego jednopłatowca, a także nieautoryzowanych poprawek w projekcie podczas montażu w USA. Po serii wypadków (od maja 1920 r. do lutego 1921 r. były cztery) firma miała poważne problemy ze sprzedażą 8 samolotów będących jej własnością.

J. M. Larsen szukał nowych możliwości wykorzystania samolotów JL-6, głównie do celów wojskowych. Bazując na doświadczeniach z samolotami szturmowymi z czasu I wojny światowej, które były używane do ostrzeliwania piechoty, opracował podobny samolot. W tej wersji, oznaczonej jako Junkers Larsen JL-12, w kabinie pasażerskiej zainstalowano bardzo nietypowe uzbrojenie w postaci 30 pistoletów maszynowych Thompson kal. 11,43 mm, z których 28 służyło do ostrzeliwania celów naziemnych. Wszystkie karabiny maszynowe były wyposażone w 100- nabojowe magazynki dyskowe oraz po trzy magazynki zapasowe. Teoretycznie wymiana magazynków na wszystkich karabinach miała zająć 4 minuty, choć wydaje się to wątpliwe ze względu na dużą masę samego magazynka- ok. 4,5 kg i ciasnotę w kadłubie. Do napędu zastosowano mocniejszy silnik Liberty 12, a spód kadłuba zabezpieczono pancerzem.

Tym samym samolot był w pewnym stopniu prekursorem współczesnych samolotów wsparcia artyleryjskiego (gunship) i był przeznaczony do ostrzeliwania piechoty i kolumn transportowych. Jednak słaby nabój pistoletowy kalibru 11,43 mm powodował, że taki samolot szturmowy musiał operować na bardzo małych wysokościach, co czyniło go mało użytecznym.

Prototyp oblatano w październiku 1921 r. W grudniu 1921 r. złożono ofertę na dostawę samolotów dla armii amerykańskiej oraz kilku innych państw. Samolot nie wzbudził zainteresowania lotnictwa wojskowego i nie podjęto jego produkcji.

W Polsce.

W listopadzie 1921 r. płk pil. H. G. Hartney złożył polskiemu lotnictwu wojskowemu ofertę na dostawę samolotów szturmowych Junkers Larsen JL-12 lub współpracę przy ich budowie w Polsce. Propozycja spotkała się z dużym zainteresowaniem zwłaszcza, że nastąpiła zbieżność ze sprawą samolotów Junkers F-13, wykorzystywanych podczas Targów Poznańskich latem 1921 r.

Samoloty F-13 były wypożyczone w Gdańsku od Danziger Luftpost. Spowodowało to protest Misji Francuskiej, twierdzącej, że Junkersy kursujące w Polsce zostały zbudowane w Niemczech po rozejmie wbrew zakazowi Komisji Międzysojuszniczej w Berlinie. Zezwolenie na loty cofnięto. Znajdujące się w tym czasie w Polsce samoloty zostały zatrzymane do dyspozycji polskich władz wojskowych. 21.06. 1921 r. samolot F-13 został na Mokotowie komisyjnie zbadany. O wynikach poinformowano Misję Francuską. Wkrótce samoloty zostały zwrócone do Gdańska.

Po otrzymaniu oferty na budowę samolotu JL-12 zbadano ponownie samolot F-13. Chciano wyrobić własną opinię na temat propozycji Amerykanów. Opinia o samolocie była ujemna. Całkowicie metalowy płatowiec odznaczał się niezwykłą odpornością na wpływy atmosferyczne i warunki przygodnego lądowania. Zabudowanie jednak takiej liczby karabinów maszynowych z amunicją pogarszały jego właściwości lotne i manewrowe. Oferta nie została przyjęta.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji całkowicie metalowej.
Patrz Junkers F-13, zmiany w konstrukcji:
Kadłub podłużnicowo-wręgowy, całość pokryta blachą falistą z duraluminium. Kabiny zakryte. Silnik, zbiorniki i kabina załogi były osłonięte pancerzem z blachy stalowej, chromoniklowej o grubości od 2 do 5 mm o łącznej masie 180 kg.

Uzbrojenie- 30 pistoletów maszynowych Thompson 0,45' kal. 11.43 mm, z tego 28 strzelających w dół, w tym 12 w podłodze pod kątem do przodu, 6 (wg innych źródeł- 8) pionowo w dół i 10 (wg innych źródeł- 8) pod kątem do tyłu. Uzbrojenie było uruchamiane zdalnie przez strzelca pokładowego za pomocą pulpitu z klawiaturą. W oknach kabiny załogi były ponadto zamocowane 2 ruchome karabiny maszynowe z możliwością strzelania w przedniej półsferze.
Udźwig bomb- 100 kg.

Silnik- w układzie V, 12- cylindrowy, chłodzony cieczą US Liberty 12 o mocy 309 kW (420 KM).

Dane techniczne Junkers Larsen JL-12 (wg [1]):
Rozpiętość- 14,93 (wg [2]- 17,75) m, długość- 10,06 (wg [2]- 9,6) m, wysokość- 3,15 (wg [2]- 4,1) m, powierzchnia nośna- 38,7 (43,0) m2.
Masa własna- 1315 kg, masa użyteczna- 955 kg, masa całkowita- 2270 kg.
Prędkość max- 200 (wg [2]- 230) km/h, prędkość lądowania- ok. 100 km/h, pułap- ok. 1500 m, zasięg- 640 km.

Galeria

  • Prototyp samolotu szturmowego Junkers Larsen JL-12. (Źródło: archiwum).
  • Junkers Larsen JL-12, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Günter S. "Das Junkers Flugzeugtypenbuch". Wydawnictwo Funk Verlag Bernhard Hein. Dessau, 1997.
[3] Liwiński J. "Junkers F-13 pierwszy metalowy samolot pasażerski". Lotnictwo nr 11/2014.
[4] Уголок неба - Большая авиационная энциклопедия.
blog comments powered by Disqus