Eiri-Avion PIK-20, 1973

Szybowiec wyczynowy klasy standard. Finlandia.
Szybowiec wyczynowy Eiri-Avion PIK-20E w locie. (Źródło: archiwum).

Szybo­wiec PIK-20 jest dziełem znanego zespołu konstrukcyjnego z Politechniki w Helsinkach, który ma na swoim koncie wiele znanych szybowców i samolotów. Byli to konstruktorzy: Pekka Tamni, Korhonen i Hiedandaa. Prace związane z budo­wą rozpoczęto 1.05.1971 r. w laborato­rium badawczym samolotów na Poli­technice. Oblot pierwszego prototypu nastąpił 10.10 1973 r.

Szybowiec ma o tyle interesującą konstrukcję, że dzięki specyficznie rozwiązanej mechanizacji płata może startować zarówno w klasie standard jak i 15-metrowej. Przy podłączeniu miksera klapy zostają sprzęgnięte z lotkami i mogą być wychylane w locie o kąt +/- 8°. Odłączenie miksera ogranicza możliwość wychylenia klap jedynie o 90°, pełnią one wtedy funkcję hamulców aerodynamicznych.

W styczniu 1974 r. na Szybowcowych Mistrzostwach Świa­ta w Waikerie (Australia) startował na nim Raimo Nurminen, zajmując 13 miejsce. Drugi prototyp wysłano do USA. Na początku 1974 r. firma Molino OY roz­poczęła produkcję seryjną szybowców, przejętą od nieistniejącego już przed­siębiorstwa K. K. Lehtovaara. Wiosną 1974 r. zakończono próby naziemne i w locie oraz rozpoczęto certyfikowanie. Produkcja została następnie przejęta przed firmę Eiri-Avion Oy, gdzie była prowadzona w latach 1974-1980. Następnie produkcja szybowca PIK-20 została przekazana do Francji do firmy Siren Aviation. Szybowiec pod oznaczeniem Siren PIK-20 produkowany był przez kilka lat.

W czasie produkcji szybowiec kilkakrotnie modyfikowano, tworząc w ten sposób kolejne wersje:
- PIK-20A- pierwotna wersja szybowca,
- PIK-20B- zmieniono, tak jak w ostatnich egzemplarzach wersji A, limuzynę na jednoczęściową, bez wiatrochronu, i zastosowano wspomnianą możliwość wychylania klap o kąt 90°. Wyprodukowano 149 egz.,
- PIK-20C- szybowiec otrzymał nowe skrzydło: bez klap, wyposażone w hamulce aerodynamiczne typu Schempp-Hirth. W jego konstrukcji na niewielką skalę użyto włókien węglowych. Doskonałość zwiększyła się do 42,
- PIK-20D- oblatany 19.04.1976 r. Kadłub otrzymał nowy, bardziej smukły przód, usterzenie poziome przesunięto do przodu o 12 cm, a skrzydła otrzymały ponownie klapy o zakresie wychyleń + 20°/-12°. Na znacznie większą skalę w konstrukcji wykorzystano włókna węglowe, a w laminacie zastosowano żywicę o lepszych własnościach wytrzymałościowych w podwyższonej temperaturze, która wymagała utwardzania przez 15 godzin w temperaturze 70°. Doskonałość szybowca wynosiła 42. Był to typowy szybowiec klasy 15-metrowej. Wyprodukowano 150 egz.,
- PIK-20E - szybowiec z dodatkowym zespołem napędowym, wyposażony w silnik Rotax 503 i dwułopatowe śmigło Hofmann. Wersja szybowca PIK-20D. Silnik zabudowany został na chowanej w kadłub wieżyczce. Zwiększony ciężar szybowca spowodował spadek doskonałości do 40. Skrzydło otrzymało niewielki dodatni skos, wydłużono kadłub o 80 mm, zwięk­szono pole poprzedniego przekroju kadłuba za kabiną w celu umieszczenia silnika po schowaniu, zakończenia skrzydeł wyposażono w niewielkie kółka dla ochrony lotek, wprowadzono sterowane kółko ogonowe, zwiększono rozpiętość i powierzchnię statecznika poziomego w celu poprawienia stateczności. Oblatany w marcu 1978 r. Początkowo PIK-20E napędzany był słabszym silnikiem Kohler, ale zapewniał on zbyt słabe osiągi, uniemożliwiając samodzielny start. Konstruktorem tej wersji jest inż. J. Tervamaeki.

W Polsce.

Na szybowcach PIK-20 latali również polscy szybownicy, np. Christoph Matkowski.

Jarek Mosiejewski, pilot szybowcowy wyszkolony w Aeroklubie Białostockim. Od lat 1990-tych mieszka w Australii i lata w Geelong Gliding Club. Jest (2013 r.) właścicielem szybowca PIK-20B o znakach VH-WQF.

W dniu 1.01.2016 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 2 szybowce PIK-20.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy grzbietopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Płat dwudzielny, dwutrapezowy, jednodźwigarowy z laminarnymi pro­filami Wortmann przy kadłubie FX-67-K-170 i na końcu FX-67-K-150. Bez skosu, ze wzniosem 3° i kątem zaklinowania 3°. Pokrycie przekład­kowe z warstwami nośnymi z la­minatu szklano-epoksydowego i wy­pełniaczem piankowym (polichlorek winylu). Dźwigar z rowingu szklanego. Lotki zwykłe, na pozostałej części krawędzi spływu umieszczono klapy. Spełniają one także rolę ha­mulców aerodynamicznych. Balast wodny w gumowanych workach nylonowych o łącznej pojemności 80 l, włożonych do kesonu.
Kadłub skorupowy z la­minatu szklano-epoksydowego, w partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat- pianka- laminat. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej. W części centralnej wlaminowana jest stalowa spawana kratownica stanowiąca węzeł mocujący chowane podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Kabina zakryta, pozy­cja pilota półleżąca.
Usterzenie wolnonośne w układzie T, podobnej konstrukcji jak skrzydła. Statecznik poziomy ze stałym kątem zaklinowania, ster wysokości jedno­częściowy. Oba stateczniki mają profile Wortmann, specjalnie zapro­jektowane na usterzenie ogonowe. Są to: FX 71L-150/20 na statecznik po­ziomy i FX 71L-150/30 na pionowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie. Z tyłu płoza ogonowa.

Silnik w wersji PIK-20D- dwusuwowy Rotax 503 o mocy 32 kW, śmigło ciągnące. Silnik umieszczony na wysięgniku zabudowanym za kabiną pilota i chowany do kadłuba po zatrzymaniu za pomocą ręcznie poru­szanego mechanizmu.

Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów pilotażowych. Możliwość zabudowy aparatury tlenowej. Radiostacja dowolnego typu montowana w podstawie tablicy przyrządów, z anteną wlaminowaną w statecznik pionowy.

Dane techniczne PIK-20 (wg [1]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,65 m, wysokość- 1,36 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masa własna- 235 kg, masa balastu wodnego max- 80 kg, max masa startowa bez balastu- 344 kg, max masa startowa z balastem- 400 kg.
Prędkość dopuszczalna w powietrzu spokojnym- 270 km/h, prędkość dopuszczalna w powietrzu burzliwym- 240 km/h, prędkość minimalna- 60-67 km/h, doskonałość- 40,2, opadanie minimalne- 0,62 m/s przy prędkości 82 km/h, prędkość lotu przy opadaniu 2 m/s bez balastu- 169 m/s, prędkość lotu przy opadaniu 2 m/s z balastem- 180 m/s.

Dane techniczne PIK-20B (wg [6]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,65 m, wysokość- 1,36 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masa własna- 235 kg, masa balastu wodnego max- 140 kg, max masa startowa z balastem- 450 kg.
Prędkość max- 262 km/h, prędkość manewrowa- 185 km/h, prędkość holowania- 185 km/h, prędkość przeciągnięcia - 65 km/h, doskonałość max- 42 przy prędkości- 103 km/h, opadanie minimalne- 0,63 m/s przy prędkości 85 km/h.

Dane techniczne PIK-20E (wg [2]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,53 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masy własna- 290 kg, masa startowa- 360 kg, masa startowa z balastem wodnym- 470 kg. Osiągi z silnikiem schowanym: minimalna prędkość opa­dania przy masie 360 kg i prędkości 77 km/h- 0,61 m/s, przy masie 470 kg i prędkości 88 km/h- 0,7 m/s, doskonałość- 41.
Osiągi z na­pędem: prędkość przelotowa- 135 km/h, wznoszenie- 2,7- 4 m/s.

Galeria

  • PIK-20, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7-8/1975).
  • PIK-20E, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 27/1978).
  • Szybowiec PIK-20B (VH-WQF), którego właścicielem jest  Jarek Mosiejewski. (Źródło: Copyright Jarek Mosiejewski).
  • Szybowiec PIK-20B w locie.  (Źródło: Skrzydlata Polska nr 14/1976).

Źródło:

[1] T.W. "PIK-20". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7-8/1975.
[2] T.K. "Motoszybowiec z chowanym zespołem napędowym PIK 20E". Skrzydlata Polska nr 27/1978.
[3] Hardy M. "Gliders and Sailplanes of the world". Wydawnictwo Ian Allan Ltd. London 1982.
[4] Szybowcowa Kadra Narodowa.
[5] Jarek Mosiejewski - informacje.
[6] Świdziński J. "PIK-20B. Szybowiec kraju tysiąca jezior". Skrzydlata Polska nr 14/1976.
[7] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2016”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2016.

blog comments powered by Disqus