Eiri-Avion PIK-20, 1973
Szybowiec PIK-20 jest dziełem znanego zespołu konstrukcyjnego z Politechniki w Helsinkach, który ma na swoim koncie wiele znanych szybowców i samolotów. Byli to konstruktorzy: Pekka Tamni, Korhonen i Hiedandaa. Prace związane z budową rozpoczęto 1.05.1971 r. w laboratorium badawczym samolotów na Politechnice. Oblot pierwszego prototypu nastąpił 10.10 1973 r.
Szybowiec ma o tyle interesującą konstrukcję, że dzięki specyficznie rozwiązanej mechanizacji płata może startować zarówno w klasie standard jak i 15-metrowej. Przy podłączeniu miksera klapy zostają sprzęgnięte z lotkami i mogą być wychylane w locie o kąt +/- 8°. Odłączenie miksera ogranicza możliwość wychylenia klap jedynie o 90°, pełnią one wtedy funkcję hamulców aerodynamicznych.
W styczniu 1974 r. na Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Waikerie (Australia) startował na nim Raimo Nurminen, zajmując 13 miejsce. Drugi prototyp wysłano do USA. Na początku 1974 r. firma Molino OY rozpoczęła produkcję seryjną szybowców, przejętą od nieistniejącego już przedsiębiorstwa K. K. Lehtovaara. Wiosną 1974 r. zakończono próby naziemne i w locie oraz rozpoczęto certyfikowanie. Produkcja została następnie przejęta przed firmę Eiri-Avion Oy, gdzie była prowadzona w latach 1974-1980. Następnie produkcja szybowca PIK-20 została przekazana do Francji do firmy Siren Aviation. Szybowiec pod oznaczeniem Siren PIK-20 produkowany był przez kilka lat.
W czasie produkcji szybowiec kilkakrotnie modyfikowano, tworząc w ten sposób kolejne wersje:
- PIK-20A- pierwotna wersja szybowca,
- PIK-20B- zmieniono, tak jak w ostatnich egzemplarzach wersji A, limuzynę na jednoczęściową, bez wiatrochronu, i zastosowano wspomnianą możliwość wychylania klap o kąt 90°. Wyprodukowano 149 egz.,
- PIK-20C- szybowiec otrzymał nowe skrzydło: bez klap, wyposażone w hamulce aerodynamiczne typu Schempp-Hirth. W jego konstrukcji na niewielką skalę użyto włókien węglowych. Doskonałość zwiększyła się do 42,
- PIK-20D- oblatany 19.04.1976 r. Kadłub otrzymał nowy, bardziej smukły przód, usterzenie poziome przesunięto do przodu o 12 cm, a skrzydła otrzymały ponownie klapy o zakresie wychyleń + 20°/-12°. Na znacznie większą skalę w konstrukcji wykorzystano włókna węglowe, a w laminacie zastosowano żywicę o lepszych własnościach wytrzymałościowych w podwyższonej temperaturze, która wymagała utwardzania przez 15 godzin w temperaturze 70°. Doskonałość szybowca wynosiła 42. Był to typowy szybowiec klasy 15-metrowej. Wyprodukowano 150 egz.,
- PIK-20E - szybowiec z dodatkowym zespołem napędowym, wyposażony w silnik Rotax 503 i dwułopatowe śmigło Hofmann. Wersja szybowca PIK-20D. Silnik zabudowany został na chowanej w kadłub wieżyczce. Zwiększony ciężar szybowca spowodował spadek doskonałości do 40. Skrzydło otrzymało niewielki dodatni skos, wydłużono kadłub o 80 mm, zwiększono pole poprzedniego przekroju kadłuba za kabiną w celu umieszczenia silnika po schowaniu, zakończenia skrzydeł wyposażono w niewielkie kółka dla ochrony lotek, wprowadzono sterowane kółko ogonowe, zwiększono rozpiętość i powierzchnię statecznika poziomego w celu poprawienia stateczności. Oblatany w marcu 1978 r. Początkowo PIK-20E napędzany był słabszym silnikiem Kohler, ale zapewniał on zbyt słabe osiągi, uniemożliwiając samodzielny start. Konstruktorem tej wersji jest inż. J. Tervamaeki.
W Polsce.
Na szybowcach PIK-20 latali również polscy szybownicy, np. Christoph Matkowski.
Jarek Mosiejewski, pilot szybowcowy wyszkolony w Aeroklubie Białostockim. Od lat 1990-tych mieszka w Australii i lata w Geelong Gliding Club. Jest (2013 r.) właścicielem szybowca PIK-20B o znakach VH-WQF.
W dniu 1.01.2016 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 2 szybowce PIK-20.
Konstrukcja.
Jednomiejscowy grzbietopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Płat dwudzielny, dwutrapezowy, jednodźwigarowy z laminarnymi profilami Wortmann przy kadłubie FX-67-K-170 i na końcu FX-67-K-150. Bez skosu, ze wzniosem 3° i kątem zaklinowania 3°. Pokrycie przekładkowe z warstwami nośnymi z laminatu szklano-epoksydowego i wypełniaczem piankowym (polichlorek winylu). Dźwigar z rowingu szklanego. Lotki zwykłe, na pozostałej części krawędzi spływu umieszczono klapy. Spełniają one także rolę hamulców aerodynamicznych. Balast wodny w gumowanych workach nylonowych o łącznej pojemności 80 l, włożonych do kesonu.
Kadłub skorupowy z laminatu szklano-epoksydowego, w partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat- pianka- laminat. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej. W części centralnej wlaminowana jest stalowa spawana kratownica stanowiąca węzeł mocujący chowane podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Kabina zakryta, pozycja pilota półleżąca.
Usterzenie wolnonośne w układzie T, podobnej konstrukcji jak skrzydła. Statecznik poziomy ze stałym kątem zaklinowania, ster wysokości jednoczęściowy. Oba stateczniki mają profile Wortmann, specjalnie zaprojektowane na usterzenie ogonowe. Są to: FX 71L-150/20 na statecznik poziomy i FX 71L-150/30 na pionowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie. Z tyłu płoza ogonowa.
Silnik w wersji PIK-20D- dwusuwowy Rotax 503 o mocy 32 kW, śmigło ciągnące. Silnik umieszczony na wysięgniku zabudowanym za kabiną pilota i chowany do kadłuba po zatrzymaniu za pomocą ręcznie poruszanego mechanizmu.
Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów pilotażowych. Możliwość zabudowy aparatury tlenowej. Radiostacja dowolnego typu montowana w podstawie tablicy przyrządów, z anteną wlaminowaną w statecznik pionowy.
Dane techniczne PIK-20 (wg [1]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,65 m, wysokość- 1,36 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masa własna- 235 kg, masa balastu wodnego max- 80 kg, max masa startowa bez balastu- 344 kg, max masa startowa z balastem- 400 kg.
Prędkość dopuszczalna w powietrzu spokojnym- 270 km/h, prędkość dopuszczalna w powietrzu burzliwym- 240 km/h, prędkość minimalna- 60-67 km/h, doskonałość- 40,2, opadanie minimalne- 0,62 m/s przy prędkości 82 km/h, prędkość lotu przy opadaniu 2 m/s bez balastu- 169 m/s, prędkość lotu przy opadaniu 2 m/s z balastem- 180 m/s.
Dane techniczne PIK-20B (wg [6]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,65 m, wysokość- 1,36 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masa własna- 235 kg, masa balastu wodnego max- 140 kg, max masa startowa z balastem- 450 kg.
Prędkość max- 262 km/h, prędkość manewrowa- 185 km/h, prędkość holowania- 185 km/h, prędkość przeciągnięcia - 65 km/h, doskonałość max- 42 przy prędkości- 103 km/h, opadanie minimalne- 0,63 m/s przy prędkości 85 km/h.
Dane techniczne PIK-20E (wg [2]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,53 m, powierzchnia nośna- 10,0 m2.
Masy własna- 290 kg, masa startowa- 360 kg, masa startowa z balastem wodnym- 470 kg. Osiągi z silnikiem schowanym: minimalna prędkość opadania przy masie 360 kg i prędkości 77 km/h- 0,61 m/s, przy masie 470 kg i prędkości 88 km/h- 0,7 m/s, doskonałość- 41.
Osiągi z napędem: prędkość przelotowa- 135 km/h, wznoszenie- 2,7- 4 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] T.W. "PIK-20". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7-8/1975.
[2] T.K. "Motoszybowiec z chowanym zespołem napędowym PIK 20E". Skrzydlata Polska nr 27/1978.
[3] Hardy M. "Gliders and Sailplanes of the world". Wydawnictwo Ian Allan Ltd. London 1982.
[4] Szybowcowa Kadra Narodowa.
[5] Jarek Mosiejewski - informacje.
[6] Świdziński J. "PIK-20B. Szybowiec kraju tysiąca jezior". Skrzydlata Polska nr 14/1976.
[7] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2016”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2016.