Jakowlew Jak-52, 1976

Samolot szkolno-treningowy. ZSRR / Rumunia.
Samolot szkolno treningowy Jakowlew Jak-52. . (Źródło: Franco Atirador via ”Wikimedia Commons”).

Jak-52 to podstawowy samolot szkolno-treningowy lotnictwa radzieckiego. Projekt opracowany przez grupę młodych konstruktorów z biura konstrukcyjnego A. S. Jakowlewa. Wymagania na samolot opracowane zostały przez DOSAAF, który poprzednio przedstawił wymagania na samolot akrobacyjny Jakowlew Jak-50. Konstrukcja Jaka-52 na­wiązuje do wieloletnich doświadczeń, jakie uzyskano podczas eksploatacji samo­lotów Jak-18A, Jak-18P, Jak-18PM i jest w znacznym stopniu zbliżona do jednomiejscowego Jak-50. Jak większość radzieckich konstrukcji wojskowych Jak-52 został zaprojektowany do wykorzystywania w przygodnym terenie, bez potrzeby dokonywania częstych przeglądów przez mechaników. Jednym z ciekawych rozwiązań zastosowanych w tej maszynie jest rozbudowany układ pneumatyczny, wykorzystywany do uruchamiania silnika, sterowania podwoziem, hamowania oraz poruszania sterami kierunku, wysokości oraz klapami. Trójkołowe podwozie, choć całkowicie chowane, w pozycji schowanej pozostawia lekko wystające koła, co pozwala na awaryjne lądowanie w przypadku awarii systemu pneumatycznego.

Prototyp został oblatany w 1976 r. Produkcja seryjna podjęta została w Rumunii w zakładach Aerostar.

Powstało wiele unowocześnionych wersji Jaka-52, m.in. wymieniana jest awionika, śmigło na trójłopatowe (Jak-52W) lub zmieniane jest kółko ogonowe na płozę (Jak-52TW). Produkowana jest również wersja, Jak-52TD wyposażona w płozę ogonową.

16.04.2004 r. w Rosji oblatany został zmodernizowany wariant oznaczony jako Jak-52M. Napędzany jest unowocześnionym silnikiem M-14Kh, trójłopatowym śmigłem oraz posiada siedzenia z możliwością katapultowania i inne modyfikacje.

Używany był w radzieckiej organizacji DOSAAF, szkolącej zarówno sportowych pilotów cywilnych, jak i pilotów wojskowych. Ze względu na swą lekkość i mocną konstrukcję Jak-52 był często wykorzystywany jako samolot akrobacyjny, nawet w międzynarodowych zawodach w kategorii Advanced. Wytrzymuje przeciążenia +7/–5 G i potrafi obracać się z prędkością do 180 stopni na sekundę.

Po upadku Związku Radzieckiego wiele egzemplarzy Jaków zostało wyeksportowanych na Zachód: do USA, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Australii i innych krajów.

W Polsce.

W 2012 r. do rejestru polskich statków powietrznych zostało wpisanych 9 samolotów Jak-52. W 2013 r. w rejestrze znajdowało się 13 samolotów, które posiadały znaki rejestracyjne SP-YDD, -YDE, -YDG, -YDH, -YDN, -YDO, -YDT, -YDU, -YFC, -YFG, -YLB, -YNH, -YUH. W 2015 r. zarejestrowanych zostało kolejnych 8 samolotów tego typu, tak że pod koniec tego roku w Polsce znajdowały się już 34 samoloty tego typu. W styczniu 2019 r. w rejestrze znajdowało się 51 egz. Jak-52.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła trapezowe mocowane do kadłuba. Konstrukcja jednodźwigarowa z pracującym pokryciem. Wyposażone w klapy do startu i lądo­wania oraz lotki. W części nosowej umieszczone są zbiorniki paliwa, w części środkowej chłodnica oleju oraz akumulator.
Kadłub półskorupowy. Kabiny zakryte.
Usterzenie jest klasyczne, pionowe z zaokrągleniem charakterystycznym dla samolotów Jakowlewa o napędzie tłokowym.
Podwozie jest trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.

Wyposażenie- zdwojony komplet przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych oraz kontroli silnika. Wyposażenie nawigacyjne składa się z systemu kursowego GMK-1A, automatycznego, małogabarytowego radiokompasu ARK-15M, radiostacji pracującej na falach metrowych Łandysz-S oraz rozmównicy pokła­dowej SPU-9.
Instalacje: pneumatyczna (główna i awaryjna), elektryczna.

Silnik:
- Jak-52- gwiazdowy silnik tłokowy Wiedieniejew M-14P o mocy startowej 265 kW.

Dane techniczne Jak-52 (wg [1]):
Rozpiętość-  9,5 m, długość- 7,68 m, wysokość- 2,95 m, powierzchnia nośna- 15,0 m2.
Masa własna- 1000 kg, masa startowa- 1290 kg.
Prędkość max- 285 km/h, prędkość lądowania- 110 km/h, prędkość wznoszenia przy ziemi- 10 m/s, pułap- 6000 m, zasięg- 590 km, długotrwałość lotu- 2 h 50'.

Galeria

  • Jakowlew Jak-52, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] T. K. "Samolot szkolny Jak-52". Skrzydlata Polska nr 44/1978.
[2] pokazylotnicze.pl.
[3] Liwiński J. "Rejestr polskich statków powietrznych 2013". Lotnictwo nr 2/2013.
[4] "Rejestr cywilnych statków powietrznych". Lotnictwo.net.
[5] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2016”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2016.
[6] Liwiński J. "Rejestr polskich statków powietrznych 2019". Lotnictwo Aviation International nr 2/2019.
blog comments powered by Disqus