Short "Tucano", 1986
W połowie lat 1970- tych brazylijska firma Embraer rozpoczęła opracowanie samolotu szkolno-treningowego o cechach samolotu nowej generacji. Początkowo były rozpatrywane projekty samolotów z napędem śmigłowo- tłokowym (EMB-319) i odrzutowym (EMB-311). Po przeprowadzeniu dokładnych analiz zdecydowano się na napęd turbośmigłowy jako najbardziej perspektywiczny. Projekt samolotu, oznaczony EMB- 312, skierowano do realizacji w 1977 r. Prototyp samolotu, nazwanego "Tucano", oblatano 19.08.1980 r. Podczas jego konstruowania i budowy skorzystano z doświadczeń technologicznych nabytych przy produkcji kooperacyjnej dla amerykańskiego koncernu Northrop (klejenie metali, trawienie chemiczne, numeryczne sterowanie obróbką skrawaniem). Pierwsze zamówienie na samoloty "Tucano" złożyło lotnictwo wojskowe Brazylii, gdzie samolot otrzymał oznaczenie T-27. Zamówienie to opiewało na 168 egz. Samolotem "Tucano" zainteresowały się także inne kraje Ameryki Południowej oraz Egipt, Libia, Australia, RFN i Kanada. W pierwszej połowie lat 1980- tych w Egipcie została otwarta montownia samolotów EMB-312 "Tucano".
W 1984 r. Brytyjskie Siły Powietrzne (RAF) ogłosiły wymagania Air Staff Target 412 na konkurs na samolot szkolno-treningowy z możliwością wykorzystania go jako samolotu bliskiego wsparcia. Miał to być następca odrzutowych samolotów szkolno- treningowych BAC "Jet Provost". Do konkursu, obok EMB-312 "Tucano", zostały zgłoszone samoloty: NDN-1 "Firecracker" (Wielka Brytania), AAC A-10 "Wamira" (projektowany w tym czasie w Australii), szwajcarskie Pilatus PC-7 i PC-9 oraz kilka mniejszych (jak np. Trago Mills SAH 1).
Partnerem firmy Embraer w tym konkursie była firma Short Brothers z Belfastu. W konkursie zwyciężył "Tucano", gdyż uznano go za samolot najlepiej spełniający specyficzne wymagania RAF. W1985 r. jego produkcję licencyjną powierzono firmie Short. Wymagania RAF spowodowały konieczność modyfikacji samolotu. Zastosowano silnik o większej mocy oraz wprowadzono wiele poprawek konstrukcyjnych, mających na celu podwyższenie trwałości zmęczeniowej struktury samolotu. Zmieniono także całkowicie awionikę na wybraną przez RAF. Pod kadłubem dodano hamulec aerodynamiczny. Wprowadzone zmiany spowodowały przyrost masy samolotu o 10,2 %, masy startowej o 4%, lecz także wzrost prędkości maks. o 13,2 % przelotowej o 10 %, a pułapu o 19,2 %. Zmniejszyła się masa użyteczna- o 12 % i zasięg - o 10 %.
RAF złożył zamówienie na 130 samolotów. Pierwszy prototyp nowej wersji samolotu EMB-312G2 wykonano w Brazylii i tam też 14.02.1986 r. oblatano go. Po krótkich próbach samolot przewieziono do W. Brytanii i został ponownie oblatany 29.03.1986 r. Pierwszy prototyp wersji seryjnej "Tucano" T. Mk 1 został oblatany 30.12.1986 r., drugi- 10.03.1987 r., natomiast trzeci- w kwietniu 1987 r. Czarty zbudowany samolot był pierwszym dostarczonym dla RAF w dniu 16.06.1988 r. Ostatni samolot seryjny został dostarczony 25.01.1993 r.
Samoloty Short "Tucano" produkowane były również na eksport w wersjach:
- "Tucano" Mk.51- 12 egz. zamówionych przez Kenię. Zbudowana łącznie 13 samolotów, ponieważ jeden został rozbity podczas prób, jeszcze przed dostarczeniem go dla odbiorcy,
- "Tucano" Mk.52- wersja eksportowa do Kuwejtu. Zbudowano 16 egz.
W Polsce.
W dniu 25.06.1992 r., podczas I Międzynarodowego Zlotu Szkół Lotniczych Instruktor '92, na samolotach Short "Tucano" T.1 loty zapoznawcze wykonali gen. broni pil. Ryszard Olszewski i ppk pilot Andrzej Strigl.
Konstrukcja.
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o obrysie trapezowym. Konstrukcja jednodźwigarowa z dźwigarkiem pomocniczym, półskorupowa, całkowicie metalowa. W kesonach noskowych integralne zbiorniki paliwowe. Klapy typu Fowlera zajmują 55% rozpiętości. Lotki wyważone masowo i aerodynamicznie. Konstrukcja klap i lotek metalowa. W strukturę skrzydła wkomponowane cztery węzły do podwieszania uzbrojenia.
Kadłub o przekroju owalnym. Konstrukcja półskorupowa, całkowicie metalowa. Pod przednią częścią kadłuba, na wysokości klap skrzydłowych umieszczono płytowy hamulec aerodynamiczny. Tylna część kadłuba bardzo spłaszczona z boków. Kabina zakryta, wyposażona w fotele wyrzucane Martin Baker Mk.8LCP.
Usterzenie w układzie klasycznym, bardzo zbliżone do krzyżowego. Obrysy obu usterzeń trapezowe. Konstrukcja stateczników dwudźwigarowa, metalowa. Przed statecznikami brzechwy poprawiające opływ.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie- możliwość podwieszania na 4 węzłach podskrzydłowych różnego rodzaju uzbrojenia ćwiczebnego lub bojowego (bomb, pocisków niekierowanych, zasobników z pociskami niekierowanymi, zasobników z bronią strzelecką, zasobników do celów specjalnych).
Wyposażenie- podwójny zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli zespołu napędowego, system radionawigacyjny VOR / ILS, system radionawigacji bliskiego zasięgu TACAN, żyrokompas, transponder, radiostacje VHF i UHF, system sygnalizacji awarii.
Instalacje- hydrauliczna, elektryczna, tlenowa, przeciwoblodzeniowa, klimatyzacyjna.
Silnik- turbinowy Garrett ТРЕ 331-12B o mocy 820 kW (1115 KM).
Dane techniczne "Tucano" T. Mk 1 (wg [2]):
Rozpiętość- 11,28 m, długość- 9,86, wysokość- 3,4 m, powierzchnia nośna- 19,33 m.
Masa własna- 2017 kg, masa startowa- 2650 kg.
Prędkość dopuszczalna- 518 km/h, prędkość max- 507 km/h, prędkość ekonomiczna- 407 km/h, prędkość minimalna w konfiguracji gładkiej- 139 km/h, prędkość minimalna bez mocy; z klapami i podwoziem wypuszczanym- 128 km/h, wznoszenie- 17,8 m/s, pułap- 10 365 m, zasięg- 1665 km.
Galeria
Źródło:
[1] Piotrowski C., Senkowski R. "Zlot instruktorów w Dęblinie". Lotnictwo Aviation International nr nr 18/1992.[2] T. M. "Shorts "Tucano T.Mk.1". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 4/1989.