Short "Tucano", 1986

Samolot szkolno-treningowy. Wielka Brytania / Brazylia.
Samolot szkolno- treningowy Short ”Tucano” T1 w barwach Royal Air Force. (Źródło: Andrew P Clarke via ”Wikimedia Commons”).

W połowie lat 1970- tych brazylijska firma Embraer rozpoczęła opracowanie samolotu szkolno-treningowego o cechach samolotu nowej generacji. Początkowo były rozpatrywane projekty samolo­tów z napędem śmigłowo- tłokowym (EMB-319) i odrzuto­wym (EMB-311). Po przeprowadzeniu dokładnych analiz zdecydowano się na napęd turbośmigłowy jako najbardziej perspektywiczny. Projekt samolotu, oznaczony EMB- 312, skierowano do realizacji w 1977 r. Prototyp samolotu, nazwanego "Tucano", oblatano 19.08.1980 r. Podczas jego konstruowania i budowy skorzystano z doświadczeń technologicznych nabytych przy produkcji kooperacyjnej dla amerykańskiego koncernu Northrop (klejenie metali, trawienie chemiczne, numeryczne sterowanie obróbką skra­waniem). Pierwsze zamówienie na samoloty "Tucano" złożyło lotnictwo wojskowe Brazylii, gdzie samolot otrzymał ozna­czenie T-27. Zamówienie to opiewało na 168 egz. Samolo­tem "Tucano" zainteresowały się także inne kraje Ameryki Południowej oraz Egipt, Libia, Australia, RFN i Kanada. W pierw­szej połowie lat 1980- tych w Egipcie została otwarta montownia samolotów EMB-312 "Tucano".

W 1984 r. Brytyjskie Siły Powietrzne (RAF) ogłosiły wymagania Air Staff Target 412 na konkurs na samo­lot szkolno-treningowy z możliwością wykorzystania go jako samolotu bliskiego wsparcia. Miał to być następca odrzutowych samolotów szkolno- treningowych BAC "Jet Provost". Do konkursu, obok EMB-312 "Tucano", zostały zgłoszone samoloty: NDN-1 "Firecracker" (Wielka Bryta­nia), AAC A-10 "Wamira" (projektowany w tym czasie w Austra­lii), szwajcarskie Pilatus PC-7 i PC-9 oraz kilka mniejszych (jak np. Trago Mills SAH 1).

Partnerem firmy Embraer w tym konkursie była firma Short Brothers z Belfastu. W kon­kursie zwyciężył "Tucano", gdyż uznano go za samolot najle­piej spełniający specyficzne wymagania RAF. W1985 r. jego produkcję licencyjną powierzono firmie Short. Wymagania RAF spowodowały konieczność modyfikacji samolotu. Zastosowano silnik o większej mocy oraz wprowadzono wiele poprawek konstrukcyjnych, mających na celu podwyż­szenie trwałości zmęczeniowej struktury samolotu. Zmie­niono także całkowicie awionikę na wybraną przez RAF. Pod kadłubem dodano hamulec aerodynamiczny. Wprowa­dzone zmiany spowodowały przyrost masy samolotu o 10,2 %, masy startowej o 4%, lecz także wzrost prędkości maks. o 13,2 % przelotowej o 10 %, a pułapu o 19,2 %. Zmniej­szyła się masa użyteczna- o 12 % i zasięg - o 10 %.

RAF złożył zamówienie na 130 samolotów. Pierwszy prototyp nowej wersji samolotu EMB-312G2 wykonano w Brazylii i tam też 14.02.1986 r. oblatano go. Po krótkich próbach samo­lot przewieziono do W. Brytanii i został ponownie oblatany 29.03.1986 r. Pierwszy prototyp wersji seryjnej "Tucano" T. Mk 1 został oblatany 30.12.1986 r., drugi- 10.03.1987 r., natomiast trzeci- w kwietniu 1987 r. Czarty zbudowany samolot był pierwszym dostarczonym dla RAF w dniu 16.06.1988 r. Ostatni samolot seryjny został dostarczony 25.01.1993 r.

Samoloty Short "Tucano" produkowane były również na eksport w wersjach:
- "Tucano" Mk.51- 12 egz. zamówionych przez Kenię. Zbudowana łącznie 13 samolotów, ponieważ jeden został rozbity podczas prób, jeszcze przed dostarczeniem go dla odbiorcy,
- "Tucano" Mk.52- wersja eksportowa do Kuwejtu. Zbudowano 16 egz.

W Polsce.

W dniu 25.06.1992 r., podczas I Międzynarodowego Zlotu Szkół Lotniczych Instruktor '92, na samolotach Short "Tucano" T.1 loty zapoznawcze wykonali gen. broni pil. Ryszard Olszewski i ppk pilot Andrzej Strigl.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o obrysie trapezowym. Konstrukcja jednodźwigarowa z dźwigarkiem pomocniczym, półskorupowa, całkowicie metalowa. W kesonach noskowych integralne zbiorniki pali­wowe. Klapy typu Fowlera zajmują 55% rozpiętości. Lotki wyważone masowo i aerodynamicznie. Konstrukcja klap i lotek metalowa. W strukturę skrzydła wkompo­nowane cztery węzły do podwieszania uzbrojenia.
Kadłub o przekroju owalnym. Konstrukcja półskorupowa, całkowicie metalowa. Pod przed­nią częścią kadłuba, na wysokości klap skrzydłowych umie­szczono płytowy hamulec aerodynamiczny. Tylna część kad­łuba bardzo spłaszczona z boków. Kabina zakryta, wyposażona w fotele wyrzucane Martin Baker Mk.8LCP.
Usterzenie w układzie klasycznym, bardzo zbliżone do krzyżowego. Obrysy obu usterzeń trapezowe. Konstrukcja stateczników dwudźwigarowa, metalowa. Przed statecznikami brzechwy poprawiające opływ.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.

Uzbrojenie- możliwość podwieszania na 4 węzłach podskrzydłowych różnego rodzaju uzbrojenia ćwiczebnego lub bojowego (bomb, pocisków niekierowanych, zasobni­ków z pociskami niekierowanymi, zasobników z bronią strze­lecką, zasobników do celów specjalnych).

Wyposażenie- podwójny zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli zespołu napędowego, system radionawigacyjny VOR / ILS, system radionawigacji bliskiego zasięgu TACAN, żyrokompas, transponder, radiostacje VHF i UHF, system sygnalizacji awarii.
Instalacje- hyd­rauliczna, elek­tryczna, tlenowa,  przeciwoblodzeniowa, klimatyzacyjna.

Silnik- turbinowy Garrett ТРЕ 331-12B o mocy 820 kW (1115 KM).

Dane techniczne "Tucano" T. Mk 1 (wg [2]):
Rozpiętość- 11,28 m, długość- 9,86, wysokość- 3,4 m, powierzchnia nośna- 19,33 m.
Masa własna- 2017 kg, masa startowa- 2650 kg.
Prędkość dopuszczalna- 518 km/h, prędkość max- 507 km/h, prędkość ekonomiczna- 407 km/h, prędkość minimalna w konfiguracji gładkiej- 139 km/h, prędkość minimalna bez mocy; z klapami i podwoziem wypuszczanym- 128 km/h, wznoszenie- 17,8 m/s, pułap- 10 365 m, zasięg- 1665 km.

Galeria

  • Short ”Tucano”. Rysunek w czterech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 4/1989).

Źródło:

[1] Piotrowski C., Senkowski R. "Zlot instruktorów w Dęblinie". Lotnictwo Aviation International nr nr 18/1992.
[2] T. M. "Shorts "Tucano T.Mk.1". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 4/1989.
blog comments powered by Disqus