Fokker F-27 "Friendship", 1955

Samolot pasażerski. Holandia.
Samolot pasażerski Fokker F27-500 ”Friendship” linii lotniczych Malaysian Airline. (Źródło: Doug Green via ”Wikimedia Commons”).

Po przerwie spowodowanej II wojną światową firma NV Koninklijke Nederlandsche Vliegtuigfabrieken Fokker od 1950 r. rozważała możliwość ponownego wejścia na rynek sa­molotów komunikacyjnych. Holendrzy postanowili spróbować swoich sił w kategorii samolotów krótkiego i średniego zasięgu wyposażonych w silniki turbośmigłowe, stanowiące wówczas nowość. Miał to być następca legendarnego samolotu Douglas DC-3. W sierpniu 1950 r. przedstawiono projekt takiego samolot, oznaczony P.275, w układzie dwusilnikowego górnopłata z kabiną ciśnieniową. Głównym konstruktorem był Cees van Meerten. Samolot otrzymał nazwę Fokker F-27 "Friendship".

Pierwszy prototyp wy­startował do pierwszego lotu 24.11.1955 r. Był on napędza­ny dwoma brytyjskimi silnikami turbośmigłowymi Rolls-Royce "Dart" 507 o mocy 1088 kW (1480 KM) każdy. Wewnątrz kabiny pasażerskiej znajdo­wało się 28 foteli. Drugi prototyp został oblatany 31.01.1957 r. Zespół napędowy tego samolotu stanowiły sil­niki "Dart" 511 o mocy 1227 kW (1669 KM) każdy, a w kabinie umieszczono 32 fotele.

Drugi prototyp stał się pierwowzorem pierwszej wersji seryj­nej F-27 Mk 100. Samolot F-27 był produkowany seryjnie od 1958 r. do początków 1983 r. Samoloty budowane były w szerokiej, międzynarodowej kooperacji: prawie cały kadłub (z wyjątkiem dzioba) budowany był przez francuską firmę Dassault- Breguet, zewnętrzne skrzydła przez SABCA w Belgii, a klapy, lotki i statecznik przez MBB w Niemczech Za­chodnich.

Wersje rozwojowe samolotu:
- F-27 Mk 100- pierwsza wersja seryjna z silnikami "Dart" 514-7 o mocy 1360 kW (1850 KM) każdy. Pojemność 36- 48 miejsc pasażerskich. Pierwszy egzemplarz został oblatany 23.03.1958 r. Linie Aer Lingus otrzymały pierwsze dwa samoloty 19.11.1958 r. i uruchomiły pierwsze połączenie w następnym miesiącu. Wyprodukowano 84 egz.,
- F-27 Mk 200- wersja z kadłubem wydłużonym o 0,46 m, z sil­nikiem ""Dart" 528 o mocy 1487 kW (2022 KM) każdy lub "Dart" 536-7R o mocy 1596 kW (2170 KM) każdy. Po­jemność: 40- 52 miejsc pasażerskich. Pierwszy lot 20.09.1959 r.,
- F-27 Mk 300 "Combiplane"- wersja pasażersko- towarowa pow­stała na bazie Mk 200, wyposażona w duże boczne drzwi ładun­kowe umieszczone z lewej strony w przedniej części kadłuba i wzmocnioną podłogę. Wyprodukowano 13 egz.,
- F-27 Mk 400 "Combiplane"- udoskonalona wersja pasażersko- towarowa wprowadzona w 1961 r. Wyprodukowano 153 egz.,
- F-27 Mk 400M "Troopship"- wojskowa wersja transportowa. Pojemność 46 spadochroniarzy lub 6025 kg ładunku. Produko­wana również w odmianie kartograficznej,
- F-27 Mk 500- wersja cywilna zbliżona do Mk 200, ale z kad­łubem wydłużonym o 1,5 m. Pojemność: 52- 56 miejsc pasażer­skich. Pierwszy lot 15.11.1967 r.,
- F-27 Mk 500M "Troopship"- wersja wojskowa- transportowa, analogiczna do wersji Mk 400M,
- F-27 Mk 600- wersja cywilna zbliżona do Mk 200, wyposażo­na w duże drzwi ładunkowe ale bez wzmocnienia konstrukcji podłogi jak w Mk 300 / Mk 400 "Combiplane". Pierwszy lot 28.11.1968 r.,
- F-27 Mk 600R- wersja oferowana z podwoziem dostosowanym do pasów o nie utwardzonej nawierzchi (dostępne we wszystkich wersjach) z oponami niskociśnieniowymi, goleniami podwozia o długim skoku i dużym prześwitem nad ziemią,
- F-27 Mk 700- rozwój wersji Mk 600 z silnikami "Dart" 511 lub "Dart" 514. Powstał tylko projekt,
- F-27 Mk 800- dalszy rozwój wersji Mk 600. Powstał tylko projekt,
- F-27 "Maritime"- wojskowa wersja patrolowa morska,
- F-27 "Maritime Enforcer"- uzbrojona wersja "Maritime" z możliwością przenoszenia pocisków klasy powietrze- woda lub innego uzbrojenia na wysięgnikach podskrzydłowych.

W końcu lat 1950- tych amerykańska firma Fairchild Corporation naby­ła prawa do licencyjnej produkcji samolotów F-27. Pierwszy lot samolotu dostosowanego do norm i przepisów obowiązujących w USA odbył się 15 kwietnia 1957. Produkcja samolotów F-27 / FH-227 w USA została zakończona w 1970 r. (wg [4]- 1973 r.). W Stanach Zjednoczonych produkowane były następujące wersje:
- Fairchild F-27- odpowiednik holenderskiego F-27 Mk 100. Silniki "Dart" 511 i 511-7E. Pierwszy egzemplarz został oblatany 14.04.1958 r. Linie West Coast uruchomiły pierwsze regularne połączenie 28.09.1958 r.,
- Fairchild F-27A- odpowiednik holenderskiego F-27 Mk 200. Silniki "Dart" 528-7E,
- Fairchild F-27B- odpowiednik holenderskiego F-27 Mk 300 "Combiplane",
- Fairchild F-27F- duży samolot dyspozycyjny,
- Fairchild F-27J- wersja specjalna, w której wnętrze kabiny pasażerskiej można modyfikować dla potrzeb normalnego prze­wozu pasażerów lub przewozu mniejszej liczby osób w komfor­towych warunkach- jak w samolocie dyspozycyjnym,
- Fairchild F-27M- wersja z silnikami "Dart" 532-7N przystoso­wana do eksploatacji w klimacie gorącym z lotnisk położonych wysoko nad poziomem morza,
- Fairchild FH-227- wersja z kadłubem wydłużonym z 23,56 m do 25,50 m. Silniki "Dart" 532-7. Pojemność: 44- 52 miejsc pasażer­skich,
- Fairchild FH-227A- projektowana wersja z kadłubem wydłu­żonym jeszcze o 0,92 m w stosunku do FH-227. Nie produkowa­na,
- Fairchild FH-227B- wersja z wzmocnioną konstrukcją płatowca dla operowania z lotnisk o gorszej nawierzchni,
- Fairchild FH-227C- wersja ze śmigłami o powiększonej śred­nicy,
- Fairchild FH-227D- wersja z silnikami "Dart" RDa-7-532-7L o mocy 1690 kW (2298 KM) każdy i udoskonaleniami w konstrukcji płatowca,
- Fairchild FH-227E- oznaczenie nadawane samolotom wersji FH-227C zmodernizowanym do standardu wersji D.

Łącznie wyprodukowano 581 egz. Fokker F-27 "Friendship",  128 egz. Fairchild F-27 i 79 egz. Fairchild FH-227 (wg [4]- firma Fairchild zbudowała łącznie 205 egz. wszystkich wersji).

W 1991 r. w użytkowaniu linii lotniczych znajdowało się jeszcze 354 samolotów Fokker F-27, 111 samolotów Fairchild F-27 i 24 samoloty Fairchild FH-227.

W Polsce.

W 1957 r. Roland Antoni Kalpas, polski pilot doświadczalny, inżynier, konstruktor lotniczy, wyjechał do Stanów Zjednoczonych i zatrudnił się jako współkonstruktor w Fairchild Aircraft, gdzie pracował nad modyfikacją samolotu Fokker F-27 "Friendship".

Na samolocie Fokker F-27 "Friendship" latał polski pilot, as Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii- Jan Zumbach (posługując się pseudonimem Johnny Kamikaze Brown ), kiedy walczył jako najemnik w walczącej o oderwanie od Nigerii prowincji Biafra (wojna trwała w latch 1967-1970).

W 1989 r. Polskie Linie Lotnicze „Lot” rozpoczęły poszukiwania następcy nieekonomicznego i przestarzałego samolotu pasażerskiego Antonow An-24. Polski przewoźnik otrzymał wówczas propozycję dostawy samolotów: włosko- francuskich ATR-42 i ATR-72, hiszpańsko- indonezyjskiego Airtech CASA / IPTN CN-235, kanadyjskich Boeing Canada DHC-7 „Dash 7” i Boeing Canada DHC-8 „Dash 8", szwedzkiego SAAB 340, holenderskie Fokker F-27 "Friendship" i Fokker-100, brytyjskich BAe 146 i Shorts 330 oraz radziecki Iljuszyn Ił-114. Ponieważ  samolot Fokker F-27 w tym czasie był już konstrukcją przestarzałą, nie wzbudził zainteresowania naszego przewoźnika. Oostatecznie zostały wówczas zakupione samoloty ATR-72.

W latach 1997-1999 linie lotnicze White Eagle Aviation użytkowały samolot Fokker F-27 Mk 200, który posiadał znaki SP-FNF.

Konstrukcja.
Górnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej. Załoga- 2- 3 osoby, pasażerów- patrz opis wersji rozwojowych.

Napęd- 2 silniki turbośmigłowe- patrz opis wersji rozwojowych.

Źródło:

[1] Zumbach J. "Ostatnia walka: Moje życie jako lotnika, przemytnika i poszukiwacza przygód". Oficyna Wydawnicza Echo, Espadon Publishing Sp. z o.o. Warszawa, 2007.
[2] "Rejestr cywilnych statków powietrznych". Lotnictwo.net.
[3] Nowicki J. "Fokker F-27 Friendship". Lotnictwo Aviation International nr 12/1992.
[4] "Samoloty- Encyklopedia Lotnictwa".
[5] „Bombardier DHC 8 Dsah 8-400 Q”. Polot.net.
[6] Jędrzejewski J. "Polscy piloci doświadczalni". Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa. Warszawa 2014.
blog comments powered by Disqus