Dobrociński "Pterodaktyl 1", 1967
W 1966 r. Tadeusz Dobrociński opracował projekt miękkopłata- lotni o nazwie "Pterodaktyl 1". Aparat wzorowany był na pierwszych konstrukcjach tego typu, jakie wówczas powstały w USA oraz w Europie Zachodniej. Twórcą tego rodzaju płata jest amerykański inżynier polskiego pochodzenia Francis Rogallo z NASA, który wykonał szereg małych i dużych modeli miękkopłatów, a następnie skonstruował pilotowany aparat tego rodzaju z napędem silnikowym.
Budowa "Pterodaktyla 1" trwała okrągły rok. W budowie miękkopłata miał też swój udział Józef Borzęcki, znany z opracowania pierwszego w Polsce po wojnie motoszybowca amatorskiego "Status". Zasadniczą trudnością przy opracowaniu tego rodzaju aparatu latającego był kompletny brak literatury fachowej z tego zakresu. Ponieważ był to płatowiec zupełnie niekonwencjonalny, dlatego jego opracowanie i budowę poprzedziły prace doświadczalne, w czasie których zbudowano i przebadano ok. czterdziestu modeli miękkopłatów. Jesienią 1967 r. prototyp lotni przeszedł pomyślnie próby w locie. "Pterodaktyl 1" był pierwszym w Polsce miękkopłatem, który przeszedł cały obszerny program prób, zarówno wytrzymałościowych jak i aerodynamicznych oraz statecznościowych.
Lotnia startowała na długiej linie, holowanej przez samochód osobowy. Lina holownicza automatycznie odpadała i aparat kontynuował samodzielny lot. Maszyna wykonywała loty na dużych kątach natarcia z małą prędkością 30-40 km/h. Po paru minutach następowało lądowanie, charakteryzujące się niezwykle krótkim dobiegiem. Ponieważ w pewnych fazach lotu lotnia wykazywała niebezpieczne tendencje do samoczynnego przejścia w lot nurkowy, konstruktorzy Dobrociński i Borzęcki opracowali urządzenie pozwalające na skuteczne wyprowadzanie z niezamierzonego nurkowania. Było to ruchome urządzenie sterownicze (wychylane za pomocą małego drążka przez pilota), zamontowane w przedzie miękkopłata. Odpowiednie wychylanie tego steru pozwalało panować całkowicie nad lotem miękkopłata. Zanim urządzenie to zostało zamontowane, obaj konstruktorzy przeprowadzili szereg skomplikowanych obliczeń i prób na małych modelach.
Tadeusz Dobrociński wykonał na swojej lotni kilkadziesiąt lotów, które odbywały się na wysokości kilkunastu metrów, przelatując odległość 300-500 metrów. Loty wykazały, że "Pterodaktyl l" daje się stosunkowo łatwo sterować i nie wykazywał niebezpiecznych właściwości.
Jesienią 1967 r. Tadeusz Dobrociński i Józef Borzęcki planowali wyposażyć swoją lotnię w silnik spalinowy i trójkołowe podwozie. W ten sposób "Pterodaktyl l" z szybowca (lotni) miał przemienić się w samolot (motolotnię). Brak informacji o realizacji tych planów. Przewidywano również opracowanie większej konstrukcji, zdolnej do przenoszenia kilku osób lub ładunku o odpowiednim ciężarze.
Wnioski zebrane z doświadczeń z lotnią "Pterodoktyl-1" zostały wykorzystane przy budowie następnych lotni: "Sigma-2" oraz "Delta-3".
Konstrukcja
Płatowiec zbudowany był z 7 prętów bambusowych, łączonych metalowymi okuciami. Płat nośny w kształcie delty wykonany został z tkaniny spadochronowej, opiętej na cienkich prętach bambusowych. Cała konstrukcja, usztywniona stalowymi linkami, była bardzo łatwa do składania.
W dolnej części umieszczona była drewniana płoza do startu i lądowania oraz fotel pilota z piersiowym pasem bezpieczeństwa.
Dane techniczne "Pterodaktyl 1" (wg [1]):
Rozpiętość- 6,0 m, długość- 6,0 m, wysokość na ziemi- 3,3 m, powierzchnia nośna- 18,0 (wg [2]- 26,0) m2.
Masa własna- 24 kg, masa całkowita- 100 kg.
Zakres prędkości użytkowej- 28 do 48 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Dmyszewicz M. "W pracowni wrocławskiego konstruktora-amatora. Od Pterodaktyla do RWD-5". Skrzydlata Polska nr 9/1975.
[2] Macko A. "Pterodaktyl-1 szybowiec z miękkim płatem". Skrzydlata Polska nr 50/1967.
[3] ”Polskie konstrukcje amatorskie”
[4] Ginter B. ”Lotnictwo amatorskie na Dolnym Śląsku”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[5] Macko A. ”Wrocławski Ikar”. Magazyn Tygodniowy. Sierpień 1968 r.
[6] ”Lotniarstwo w Polsce”