Dobrociński "Pterodaktyl 1", 1967

Lotnia (miękkopłat). Polska.
Lotnia ”Pterodaktyl-1”. Tadeusz Dobrociński (pierwszy z lewej) przyjmuje gratulacje po udanym locie do Józefa Borzęckiego. (Źródło: Andrzej Macko, Skrzydlata Polska nr 50/1967).

W 1966 r. Tadeusz Dobrociński opracował projekt miękkopłata- lotni o nazwie "Pterodaktyl 1". Aparat wzorowany był na pierwszych konstrukcjach tego typu, jakie wówczas powstały w USA oraz w Europie Zachodniej. Twórcą tego rodzaju płata jest amerykański inżynier polskiego pochodzenia Francis Rogallo z NASA, który wykonał szereg małych i dużych modeli miękkopłatów, a następnie skon­struował pilotowany aparat tego rodzaju z napędem silnikowym.

Budowa "Pterodaktyla 1" trwała okrągły rok. W budowie miękkopłata miał też swój udział Józef Borzęcki, znany z opracowania pierwszego w Polsce po wojnie motoszybowca amatorskiego "Status". Zasadniczą trudnością przy opracowaniu tego rodzaju aparatu latającego był kompletny brak li­teratury fachowej z tego zakresu. Ponieważ był to płatowiec zu­pełnie niekonwencjonalny, dlatego jego opracowa­nie i budowę poprzedziły prace doświadczal­ne, w czasie których zbudowa­no i przebadano ok. czterdziestu modeli miękkopłatów. Jesienią 1967 r. prototyp lotni przeszedł pomyślnie próby w lo­cie. "Pterodaktyl 1" był pierwszym w Polsce miękkopłatem, który prze­szedł cały obszerny program prób, zarówno wytrzymałościowych jak i aerodynamicznych oraz statecznościowych.

Lotnia startowała na długiej linie, holowanej przez samochód osobowy. Lina holownicza automatycznie odpadała i aparat konty­nuował samodzielny lot. Maszyna wykonywała loty na dużych kątach natarcia z małą prędkością 30-40 km/h. Po paru minutach następowało lądowanie, charakteryzujące się niezwykle krótkim dobiegiem. Ponieważ w pewnych fazach lotu lotnia wy­kazywała niebezpieczne tendencje do samoczynnego przejścia w lot nur­kowy, konstruktorzy Dobrociński i Borzęcki opracowali urządzenie pozwalające na skuteczne wyprowadzanie z niezamierzonego nurkowania. Było to ruchome urządzenie sterownicze (wychylane za pomocą małego drążka przez pi­lota), zamontowane w przedzie miękkopłata. Odpowiednie wychy­lanie tego steru pozwalało panować całkowicie nad lotem miękkopłata. Zanim urządzenie to zostało za­montowane, obaj konstruktorzy przeprowadzili szereg skomplikowanych obliczeń i prób na małych modelach.

Tadeusz Dobrociński wykonał na swojej lotni kilkadziesiąt lotów, które odbywały się na wysokości kilkunastu metrów, przela­tując odległość 300-500 metrów. Loty wykazały, że "Pterodaktyl l" daje się stosunkowo łatwo ste­rować i nie wykazywał niebezpiecznych właściwości.

Jesienią 1967 r. Tadeusz Dobrociński i  Józef Borzęcki planowali wyposażyć swoją lotnię w silnik spalino­wy i trójkołowe podwozie. W ten sposób "Pterodaktyl l" z szy­bowca (lotni) miał przemienić się w samolot (motolotnię). Brak informacji o realizacji tych planów. Przewidywano również opracowanie większej konstrukcji, zdolnej do przenoszenia kilku osób lub ładunku o odpo­wiednim ciężarze.

Wnioski zebrane z doświadczeń z lotnią "Pterodoktyl-1" zostały wykorzystane przy budowie następnych lotni: "Sigma-2" oraz "Delta-3".

Konstrukcja
Płatowiec zbu­dowany był z 7 prętów bambuso­wych, łączonych metalowymi oku­ciami. Płat nośny w kształcie delty wykonany został z tkaniny spado­chronowej, opiętej na cienkich prętach bambusowych. Cała konstrukcja, usztywniona stalowymi linkami, była bardzo łatwa do skła­dania.
W dolnej części umieszczona była drewniana płoza do startu i lądowania oraz fotel pilota z piersiowym pasem bezpieczeń­stwa.

Dane techniczne "Pterodaktyl 1" (wg [1]):
Rozpiętość- 6,0 m, długość- 6,0 m, wysokość na ziemi- 3,3 m, powierzchnia nośna- 18,0 (wg [2]- 26,0) m2.
Masa własna- 24 kg, masa całkowita- 100 kg.
Zakres prędkości użytkowej- 28 do 48 km/h.

Galeria

  • Przygotowania Tadeusza Dobrocińskiego do startu. Z lewej samochód- amfibia Józefa Borzęckiego spełniający rolę wyciągarki. (Źródło: Andrzej Macko, Skrzydlata Polska nr 50/1967).
  • Start lotni na łące pod Wrocławiem. (Źródło: Andrzej Macko, Skrzydlata Polska nr 50/1967).
  • ”Pterodaktyl-1”. Rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 9/1975).

Źródło:

[1] Dmyszewicz M. "W pracowni wrocławskiego konstruktora-amatora. Od Pterodaktyla do RWD-5". Skrzydlata Polska nr 9/1975.
[2] Macko A. "Pterodaktyl-1 szybowiec z miękkim płatem". Skrzydlata Polska nr 50/1967.
[3] ”Polskie konstrukcje amatorskie”
[4] Ginter B. ”Lotnictwo amatorskie na Dolnym Śląsku”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[5] Macko A. ”Wrocławski Ikar”. Magazyn Tygodniowy. Sierpień 1968 r.
[6] ”Lotniarstwo w Polsce”

blog comments powered by Disqus