Dąbrowski "Taś-Taś", 1951
("Duckling")

Projekt samolotu szkolnego, łącznikowego. Polska / Wielka Brytania.
Projekt samolotu szkolnego lub łącznikowego ”Taś-Taś”. Rzut z boku. (Źródło: rys. Krzysztof Luto).

Po zakończeniu II wojny światowej znany polski konstruktor lotniczy inż. Jerzy Dąbrowski pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W latach 1949- 1954 pracował w firmie Percival Aircraft, gdzie uczestniczył w projektowaniu śmigłowca Hunting Percival P.74, lekkiego samolotu transportowego Hunting Percival P.66 "Pembroke", treningowego samolotu odrzutowego Hunting-Percival P.84 "Jet Provost".

W końcu lat 1940- tych polscy konstruktorzy i in­żynierowie, pracujący nadal w brytyjskim przemyś­le, zaczęli rozważać możliwość zorganizowania polskiej fabryki lotniczej na terenie USA, Irlandii, Argentyny, względnie Afryki Południowej i szukać inwestorów mogących im w tym dopomóc. Wstępnie oferowanymi produktami fabryki miały być różne warianty samolotu "Gazela" konstrukcji J. Dąbrowskiego oraz dwa szybowce, zaprojektowane wspólnie przez Henryka Milicera i Thompsona (Irlandczyka), pracujących razem w zakładzie Airspeed Limited. W latach 1949- 1951 Jerzy Dąbrowski opracowywał prywatnie projekt lek­kiego odrzutowca o układzie kaczki, któremu nadał żartobliwą nazwę "Taś-Taś", po angielsku "Duckling". Samolot miał on zastąpić "Gazelę" w ofercie przy­szłej polskiej fabryki lotniczej i stanowić jej awan­gardowy produkt.

"Taś-Taś" miał być lekkim samolotem wojskowym, o następującym przeznaczeniu:
- samolot szkolny- tani i ekonomiczny w użytkowaniu,
- samolot współpracy z armią- służący do obrony i ataku o dużej prędkości maksymalnej i małej prędkości lądowania,
- szybki samolot łącznikowy i dyspozycyjny.
Samolot mógł być również używany do ce­lów cywilnych jako atrakcyjny i tani wielozadaniowy samolot klubowy lub prywatny.

Prace nad projektem zostały zakończone w 1951 r. Konstruktor zastosował w samolocie unikatowe rozwiązania, które stały się przedmiotem trzech patentów zgłoszonych do Urzędu Paten­towego w Londynie 1.01.1952 r. Były to: Udoskonalenia do­tyczące nastawnych stateczników poziomych , Udoskonalenia dotyczące amortyzatorów lub tłumików oraz Udoskonalenia do­tyczące urządzeń sterowych samolotów. Projekt samolotu "Duckling" uwzględniał wyniki najnowszych badań oraz posiadał cechy, które upraszczały produkcję, eksploatację i obsługę. Samolot posiadał automa­tyczną stateczność podłużną dzięki specjalnemu, opatentowanemu mechanizmowi statecznika po­ziomego. Układ kaczki pozwalał na dużą koncentrację rozkładu obciążeń, co przynosiło znaczącą redukcję masy konstrukcji. Wg konstruktora osiągi samolotu miały przewyższać wszyst­kie dotychczas powstałe konstrukcje w swojej klasie. Było to możliwe do osiągnięcia dzięki redukcji wymiarów i masy, połączo­nej z zastosowaniem odpowiednio dobranego silnika. Przewidywano, że budowa prototypu wymagać będzie 36 000 roboczogodzin. Natomiast koszty uruchomie­nia produkcji kalkulowany był na co najmniej 250 000 funtów.

Konstruktor przekazał całą dokumentację techniczną projektu inż. Janowi Rabkowi, który 6.10.1951 r. przybył do Nowego Jorku i rozpoczął rozmowy z inwestorami. Okazywali oni jednak głównie zainteresowanie nabyciem licencji na samolot i patenty. Tymczasem Dąbrowski, który już wtedy planował wyjazd do Ameryki, uważał, że bez jego osobistego nadzoru budowa płatowca i jego powodzenie nie będą możliwe. Okoliczności te spowodowały, że "Duckling" nie został zrealizowany.

Wg [1]- na początku lat 1950- tych inż. Jerzy Dąbrowski opracował dla firmy Aviation Traders Limited projekt samolotu w układzie kaczki. Prawdopodobnie chodzi tu o projekt samolotu "Taś-Taś", ale nie można wykluczyć, że może to być zupełnie inna konstrukcja.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o układzie kacz­ki, konstrukcja całkowicie metalowa.
Skrzydło o profilu IAW 743, grubości 14%. Posiadało skos krawędzi natarcia 30° i wznios 3°. Konstrukcja skorupowa z jed­nym dźwigarem głównym i jednym pomocniczym. Keson z pokryciem duralowym, pracujący na zginanie. Wloty powietrza do silnika u nasady skrzydeł. Blokowane sloty automatyczne mocowane do części nosowej płata. Wychylane róż­nicowo lotki szczelinowe i klapy krokodylowe, do jego części spływowej.
Kadłub o prze­kroju owalnym. Konstrukcja półskorupowa z podłużnicami i wręgami. Pokrycie pracujące z gładkiej blachy duralowej. Tylna część kadłuba ze statecznikiem pionowym i sterem kierunkowym odejmowana, dając łatwy dostęp do obsługi i naprawy silnika. Kabina zakryta, ciśnieniowa.
Usterzenie poziome mocowane z przodu kadłuba.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.

Silnik- turboodrzutowy, dwuprzepływowy Turbomeca "Aspin II" o ciągu max 3,53 kN (360 kG) lub Turbomeca Marbore o ciągu max 3,92 kN (400 kG).

Dane techniczne "Taś-Taś", projektowe (wg [2]):
Rozpiętość- 6,75 m, długość- 5,2 m, wysokość- 1,975 m, powierzchnia nośna- 8,325 m2.
Masa własna- 465 kg, masa użyteczna- 415 kg, masa startowa- 880 kg.
Prędkość max- 645 km/h, prędkość przelotowa- 617 km/h, prędkość lądowania- 100 km/h, zasięg- 680 km, zasięg max- 1450 km.

Galeria

  • Dąbrowski ”Taś-Taś”, rysunek w rzutach. (Źródło: ”Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954”. Tom 5).

Źródło:

[1] Piłatowicz J. (pod redakcją) "Inżynierowie polscy XIX i XX wieku". Tom VII. Polskie Towarzystwo Historii Techniki. Wydawnictwo Retro-Art. Warszawa 2001.
[2] Cynk J. B. "Taś-Taś czyli Duckling". Skrzydlata Polska nr 8/2007.
[3] Glass A., Kubalańca J. "Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
blog comments powered by Disqus