Alpha J-5 "Marco", 1983
(Aviation Farm J-5 "Marco")
Jarosław Janowski opracował w latach 1978- 1980 projekt jednomiejscowego samolotu kompozytowego J-5 ”Marco”. Jest to kontynuacja linii rozwojowej J-1 ”Prząśniczka”, J-2 ”Polonez” i J-3 ”Eagle”. J-5 był pierwszym polskim samolotem wykonanym z kompozytów. Przejście od konstrukcji drewnianej o ścianach o powierzchniach płaskich lub jednokrzywiznowych do kompozytu o dobrych kształtach aerodynamicznych oraz osłony kabiny o kształtach nierozwijalnych oraz chowane podwozie czy usterzenie motylkowe Rudlickiego- pozwoliło na dużą poprawę aerodynamiki samolotu. Otrzymał klapolotki i hamulce aerodynamiczne. Zamiast drążka sterowego miał joystick na burcie. Do napędu został wybrany silnik KFM 107ER o mocy 18,4 kW.
Budowę prototypu finansowało od 1980 r. Przedsiębiorstwo Polonijno-Zagraniczne Alpha. Prace nad nim rozpoczęły się w październiku 1982 r. w firmie Marco- Electronic w Łodzi. Po niecałym roku bardzo intensywnej pracy prototyp był gotów. Został oblatany 9.09.1983 r. Pierwsze cztery loty wykonał J. Janowski, oficjalnego oblotu dokonał January Roman 30.10.1983 r. (niektóre źródła podają błędne daty oblotu prototypu- 30.09.1983 r. lub 11.05.1985 r.). Próby państwowe zajęły 160 h lotu. Samolot otrzymał nazwę i uzyskał polski certyfikat w 1987 r. Samolot pierwotnie został zarejestrowany jako SP-P040. Od 22.02.1988 r. latał pod numerem SP-FAB i był własnością PP-Z Alpha Kraków.
Jeszcze w 1982 r. przedsiębiorca belgijski zwrócił się do polskiej ambasady w sprawie zakupu samolotów Janowskiego. Gdy w 1983 r. zaprezentowano mu prototyp J-5, chciał on zamówić 200 egz. Lecz firma była zbyt mała, by przyjąć tak duże zamówienie.
Produkcję seryjną zestawów do samodzielnego montażu podjął zakład Marco- Electronic. W 1985 r. firma zmieniła nazwę na Alpha i przeniosła się do Zgierza. Do końca 1991 r. sprzedano (głównie za granicę) 33 egz. gotowe lub w zestawach. W Polsce były rejestrowane jako motoszybowce, np. SP-P040, SP-P042. Do Francji trafiło 15 egz. (a stamtąd 2 do Belgii, 1 do Włoch) ponadto 6 do USA, 8 do RFN, Austrii i Szwajcarii. Samolot (SP-FAB) Jarosława Janowskiego otrzymał rozpiętość powiększoną z 8,04 m do 11,3 (wg [1]- 10,3) m, co skróciło rozbieg i powiększyło zasięg, zmniejszając prędkość maksymalną tylko o 3 km/h. Po przeróbce oblatano go 24.07.1990, a jego próby ukończono w 1991 r. Montaż samolotu w zestawie - 650 h. Część egzemplarzy otrzymała stałe dwukołowe podwozie.
Jeden z nabywców J-5 "Marco", Francuz Alain Flotard wykonał w 1990 r. na trasie Grenoble- Strasburg- Praga- Kraków- Łódź- Praga- Strasburg- Grenoble przelot o długości 2900 km, podczas którego ustalił trzy rekordy prędkości przelotu, a czwarty rekord w 1991 r. na trasie Paryż- Londyn 320 km. Samolot wyposażony został w zbiornik dodatkowy o pojemności 20 dm3.
Na początku lat 1990-tych oprzyrządowanie technologiczne i kilka gotowych zestawów zakupiła firma Aviation Farm z Toporzyka, zamierzając ponownie podjąć jego produkcję seryjną.
W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 samolot J-5 ”Marco”.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy średniopłat o konstrukcji kompozytowej.
Płat o konstrukcji kompozytowej, dwudzielny, jednodźwigarowy.
Kadłub skorupowy, z kompozytu szklano-epoksydowego. Kabina zakryta.
Usterzenie typu Rudlickiego, kompozytowe.
Podwozie jednotorowe z podpórkami na końcach skrzydeł.
Wyposażenie- zestaw przyrządów VFR, radiostacja UHF.
Silnik- KFM-107 Maxi ER o mocy 18,4 kW (25 KM), śmigło pchające. Wg [2]- moc silnika wynosiła 125 KM, ale to na pewno pomyłka.
Dane techniczne J-5 ”Marco” (wg [1]):
Rozpiętość- 8,04 (wg [2]- 8,0) m, długość- 4,66 (wg [2]- 4,7) m, wysokość- 1,58 m, powierzchnia skrzydeł- 6,2 m2.
Masa własna- 176 (wg [2]- 130) kg, masa startowa max- 280 (wg [2]- 239) kg.
Prędkość dopuszczalna- (wg [2]- 220) km/h, prędkość max- 183 km/h, prędkość przelotowa- 160 (wg [2]- 170) km/h, prędkość minimalna- 78 km/h, wznoszenie- 2,3 m/s, pułap teoretyczny- (wg [2]- 3000) m, zasięg- (wg [2]- 550) km.
Galeria
Źródło:
[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] Polskie konstrukcje amatorskie.
[3] Glass A. "Samoloty Jarosława Janowskiego". Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 65 (10/2010).