J-2 "Polonez", 1977
Mały, amatorski samolot sportowy J-2 ”Polonez” został skonstruowany przez Jarosława Janowskiego. Było to dalsze rozwinięcie samolotu J-1 ”Prząśniczka”. Model aerodynamiczny J-2 był przebadany na Politechnice Warszawskiej. Rysunki Poloneza pomagał Janowskiemu wykonać Andrzej Wiśniewski z Instytutu Lotnictwa.
Szczególny nacisk został położony na jak najdalej idącą prostotę konstrukcji i technologii wykonania. samolot można zbudować w całości przy użyciu podstawowych narzędzi stolarskich. Większość elementów stalowych i okuć zaprojektowano tak, by można było wykonać je metodą ślusarską, bez konieczności stosowania, trudnej w warunkach amatorskich, obróbki mechanicznej. Plany samolotu zostały opublikowane w Polsce i poza granicami kraju. Sprzedano około 200 egz. dokumentacji. W obiegu były też kopie pirackie. Jedna z amerykańskich uczelni technicznych zakupiła dwa egzemplarze jako wzór prawidłowego sporządzania dokumentacji. Wykonanie "Poloneza" wymagało 800 h pracy fachowego stolarza.
W Polsce zbudowano kilkanaście sztuk "Polonezów", na ogół z silnikiem Trabant. Jako pierwszy ukończył budowę, zapalony miłośnik lotnictwa, pracownik Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Szczecinku Józef Leniec na podstawie planów i rysunków wykonawczych J. Janowskiego. Konstruktor- amator ze Szczecinka wyposażył swoją maszynę latającą w odpowiednio zmodyfikowany silnik samochodu Trabant. Samolot (Leniec J-2 ”Polonez”) został oblatany 22.08.1977. Józef Leniec zginął śmiercią lotnika na swoim ”Polonezie” w dniu 01.10.1984 r.
Jerzy Gruchalski w 1978 r. zbudował samolot Gruchalski J-2 "Polonez". Następny egzemplarz zbudował Zbigniew Pędziak, również z silnikiem Trabant, oblatany w październiku 1983 r. (patrz Pędziak J-2 ”Polonez”). Roman Orliński był kolejnym budowniczym ”Poloneza” . Zastosował on silnik typu Walter ”Mikron III”. Oblotu tego egzemplarza dokonano 02.03.1984 r. (patrz Orliński J-2 ”Polonez”). W latach 1980-tych Zbigniew Zimny zbudował opierając się na planach samolotu J-2 ”Polonez” zmodyfikowaną wersję Zimny ”Polonez”. Również w latach 1980-tych mgr. Andrzej Fiuk zbudował samolot Fiuk J-2B ”Polonez” wzorowany na samolocie J-2 ”Polonez”. Szczególnie dobrze został wykonany "Polonez", z owiewkami kół, przez Zygmunta Gołębia z Katowic (Gołąb J-2 "Polonez"). Samolot J-2a (SP- P044) Zbigniewa Kuczmy z Zielonej Góry też miał owiewki na kołach (Kuczma J-2a "Polonez").
Jerzy Wroński w połowie lat 1990- tych nabył dokumentację samolotu amatorskiego J-2 "Polonez" konstrukcji Jarosława Janowskiego. Rozpoczął jego budowę, jednak mając w 30% zaawansowanie, zaprzestał prac na korzyść samolotu ultralekkiego Podešva "Tulak".
Za granicą zbudowano również kilka samolotów J-2 "Polonez".
Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat dwudzielny o obrysie prostokątnym posiada profil NACA 23015 na całej rozpiętości. Krawędź natarcia wykonana z listwy sosnowej. Dźwigar główny skrzynkowy z pasów sosnowych oklejony jest sklejką 1,5 mm. Między dolny i górny pas sosnowy dźwigara, w miejscu okuć głównych, wklejono klocki wypełniające z wielowarstwowej sklejki. W miejscach odpowiadających rozstawowi żeber wklejone są rozporki sosnowe o grubości 5 mm. Dźwigar lotki w skrzydle o przekroju ceowym, wykonany z listew sosnowych z naklejonym pasem sklejki 1 mm. Żebra skrzydła wykonane jako dwuczęściowa kratownica z listew sosnowych 5 x 7 mm. Po obydwu stronach wzdłuż górnej i dolnej podłużnicy żebra przyklejone są ścianki usztywniające ze sklejki 1 mm. Krawędź spływu wykonana z listwy sosnowej o przekroju trójkątnym, na całej długości jest obustronnie pokryta sklejką 1 mm zachodzącą na żebra. Część skrzydła pokryta sklejką 1,5 mm, na pozostałej sklejką l mm, tworzy keson pracujący na skręcanie. Keson pokryty jest laminatem szklano-epoksydowym. Pozostała część skrzydła pokryta bawełnianym płótnem lotniczym. Żebra lotki powstały z odcięcia spływowej części żeber skrzydła. Dźwigar lotki o przekroju ceowym z listew sosnowych ma przyklejoną ściankę ze sklejki l mm. Krawędź spływu posiada identyczną konstrukcję jak w skrzydle.
Kadłub- w przedniej części, mieści kabinę pilota. Osłona kabiny wykonana jest jako rama z listew sosnowych lamelowanych, do których przymocowane są wkrętami do drewna szyby ze szkła organicznego. Bok kadłuba wykonany z dwóch listew sosnowych 20 x 20 mm. W części przedniej obustronnie oklejony sklejką 1,5 mm i wypełniony wewnątrz styropianem- konstrukcja przekładkowa. Tylna część tylko na zewnętrznej stronie kryta sklejką. Pomiędzy boki kadłuba- za plecami pilota jest wklejonych pięć wręg wykonanych ze sklejki 10 mm. Pomiędzy pierwsze trzy wręgi wklejono komorę podwozia głównego. Wręgi: trzecia, czwarta- ukośna i piąta zamykająca tworzą konstrukcję przestrzenną- skrzynkową, oklejoną za kabiną pilota wzdłuż powierzchni zewnętrznych sklejką 1,5 mm. Spód kadłuba pokryty sklejką 2 mm, zaś górna powierzchnia kadłuba sklejką 1,5 mm. Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie T. Statecznik pionowy o obrysie skośnym stanowi całość z kadłubem i jest pokryty sklejką 1,5 mm. Dźwigar główny i dźwigar zamykający statecznika pionowego są jednocześnie wręgami kadłuba w jego części końcowej. Dźwigar statecznika pionowego o przekroju ceowym, wykonany z listew sosnowych 15 x 19 mm, posiada naklejony pas sklejki 1,5 mm. Konstrukcja dźwigara zamykającego jest identyczna jak dźwigara głównego i posiada zamocowane okucia zawieszenia steru kierunku. Ster kierunku składa się z dźwigara, czterech żeber i krawędzi spływu. Dźwigar steru kierunku o przekroju ceowym wykonany z listew sosnowych z naklejonym pasem sklejki 1 mm. Żebra wykonane z listew sosnowych. Nosek steru, oklejony sklejką 0,8 mm, tworzy keson. Krawędź spływu wykonana z listwy sosnowej jest obustronnie oklejona pasem sklejki zachodzącym na żebra. Ster wysokości wolnonośny płytowy. Żebra wykonane z listew sosnowych z naklejonym pasem sklejki 0,8 mm. Dźwigar steru wysokości o przekroju ceowym wykonany z listew sosnowych, posiada ścianki ze sklejki 1,5 mm. Krawędź natarcia i spływu wykonana z listew sosnowych. Przestrzeń od krawędzi natarcia do dźwigara, pokryta sklejką 1 mm, tworzy keson. Dodatkowo keson pokryty jest laminatem szklano-epoksydowym. Pozostała część steru pokryta jest bawełnianym płótnem lotniczym.
Podwozie klasyczne stałe.
Wyposażenie- komplet podstawowych przyrządów pokładowych.
Silnik- Trabant o mocy 22 kW (30 KM) lub Walter ”Mikron III”. Umieszczony za kabiną pilota, śmigło pchające.
Dane techniczne J-2 (wg [5]):
Rozpiętość- 7,0 m, długość- 4,84 m, wysokość- 1,35 m, powierzchnia nośna- 7,0 m2.
Masa własna- 105 kg, masa całkowita- 235 kg.
Prędkość max- 160 km/h, prędkość przelotowa- 120 km/h, prędkość przeciągnięcia- 60 km/h, wznoszenie- 3,0 m/s, czas lotu- 3 h.
Galeria
Źródło:
[1] Borzęcki J. ”Na własnych skrzydłach”. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.
[2] Polskie konstrukcje amatorskie.
[3] Strona Stanisława Gradolewskiego.
[4] Kisielewska-Staryszak A. "Główna nagroda poleciała do Francji". Lotnictwo Aviation International nr 17/1993.
[5] Wiśniewski A. "Samolot amatorski J-2 Polonez". Skrzydlata Polska nr 24/1978.
[6] Damian Lis - informacje.
[7] Ombach M. "Wszystkie konstrukcje Jerzego Gruchalskiego. Odkrywca nr 5/2023.
[8] Jerzy Wroński- informacje.