Janowski Jarosław

Jarosław Janowski z modelem zaprojektowanego przez siebie minisamolotu. (Źródło: Borzęcki J. ”Na własnych skrzydłach”. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.

Jarosław Janowski urodził się 7.03.1943r.  w Lutomiersku. Już jako 12- letni chłopak w szkole podstawowej zaczy­nał budować pierwsze modele latające pod kierownictwem instruktora Czesława Domke. W 1956 r. zdobył Mistrzostwo Polski w kategorii modeli z napędem silnikowy modeli szybowców A-1. Na 25 Mistrzostwach Polski Modeli Latających w Grudziądzu w 1960 roku zajął I miejsce w kategorii modeli z napędem silnikowym. W 1959 r. zaczął latać na szybowcach. Kilka lat później zaczął budować aparatury do zdalnego sterowania modeli.

W 1967 r. sprzedał kilkanaście takich aparatur i mając środki finansowe, przystąpił do projektowania jednomiejscowego samolotu amatorskiego J-1 ”Prząśniczka”. Po dwóch latach wytężonej pracy ”Prząśniczka” była całkowicie gotowa. Samolocik powstał w detalach w pokoju mieszkalnym o powierzchni 18 m2 i do tego na II piętrze! Loty próbne wykazały, iż jest to udany samolot amatorski, bezpieczny i prosty w eksploatacji. Wówczas w Polsce (i w innych krajach socjalistycznych) obowiązywały ostre przepisy odnośnie do budowy i użytkowania amatorskich konstrukcji latających. Często łatwiejszym zadaniem jest wykonanie płatowca własnymi siłami, aniżeli załatwienie szeregu spraw, związanych z jego rejestracją i oficjalnym dopuszczeniem do wykonywania lotów. J. Janowski dosłownie przez kilka lat toczył prawdziwą batalię z różnymi placówkami lotniczymi, zanim jego ultralekki samolot został wpisany do Państwowego Rejestru Statków Powietrznych, a sam właściciel (oczywiście po otrzymaniu licencji pilota szybowcowego, z wpisem upoważniającym do prowadzenia motoszybowców), uzyskał oficjalną zgodę na wykonywanie lotów turystycznych w obszarze powietrznym PRL.

Gdy w TV pokazano w audycji Progi i bariery drogę budowy "Prząśniczki", J. Janowski został przyjęty do pracy w Instytucie Lotnictwa, jako domorosły talent i oddelegowany do biura konstrukcyjnego w WSK-Okęcie, do pracy w zespole konstrukcyjnym samolotu PZL-106 "Kruk". Samolot J-1 cztery miesiące później przyjęto do badania i testów, których jednak nie przeprowadzono. 8.06.1976 r. samolot J-1 został zarejestrowany jako motoszybowiec i został wpisany do Rejestru Cywilnych Statków Powietrznych ze znakiem rejestracyjnym SP-0002. Zastrzeżono, że nie wolno Janowskiemu rozpowszechniać dokumentacji tego samolotu. Następnego dnia Janowski zawiedziony nieuzasadnionym zakazem zrezygnował z pracy w Instytucie Lotnictwa. W tym czasie Janowski jako konstruktor zyskał sławę w świecie po ukazaniu się opisu samolotu J-1 oraz silnika lotniczego Saturn 500 w amerykańskim czasopiśmie lotniczym Sport Aviation oraz w polskim Skrzydlata Polska.

W późniejszym czasie już jako znany w świecie konstruktor został członkiem międzynarodowej organizacji lotniczej Experimental Aircraft Assocation (Stowarzyszenie Lotnictwa Eksperymentalnego). Historia walki Janowskiego o zarejestrowanie samolotu z ówczesnymi władzami i przepisami PRL stała się inspiracją do napisania scenariusza filmu fabularnego pt. Wysokie Loty. W tym filmie w obsadzie aktorskiej wystąpił Jarosław Janowski w roli pilota oblatywacza oraz samolot J-1 "Prząśniczka" nazwany w filmie "Don Kichot".

Następnie Janowski zbudował kolejną ulepszoną odmianę samolotu J-2 ”Polonez”. Poczynania mieszkańca Łodzi wzbudziły duże zainteresowanie nie tylko w Polsce. Mikrosamolot J. Janowskiego został wykonany w kilku krajach na podstawie planów konstrukcyjnych, a jego opisy techniczne, podobnie jak motoszybowców Józefa Borzeckiego, znalazły się w wielu światowych wydawnictwach lotniczych.

W latach 1977- 1978 powstał samolot J-3 ”Orzeł” (”Eagle”), zbudowany dla pilota agro Mariana Nowaka. Samolot został wywieziony przez właściciela do Kanady. W latach 1980- 1981 J. Janowski przystąpił do projektowania małego dwumiejscowego dolnopłata J-4 "Solidarność" do szkolenia w aeroklubach. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r. prace nad samolotem zostały wstrzymane. W latach 1978- 1980 powstał projekt jednomiejscowego samolotu kompozytowego J-5 ”Marco”. Prototyp, zbudowany w firmie Marco- Electronic, został oblatany w 1983 r., następnie samolot został skierowany do produkcji seryjnej. Na początku lat 1990- tych został opracowany motoszybowiec J-6 ”Fregata”. Prototyp został oblatany w 1993 r., produkcja została uruchomiona w firmie J & AS Aero Design, założonej przez J. Janowskiego i Januarego Romana. Na początku lat 2000- nych, na bazie motoszybowca J-6, został opracowany w brytyjskiej firmie BAE Systems bezzałogowy samolot rozpoznawczy BAE Systems HERTI.

W pierwszej połowie lat 1990-tych J. Janowski zamierzał zaprojektować dwumiejscowy samolot J-7 o układzie kaczki, którego zasięg miał pozwolić na dokonanie przelotu nad Atlantykiem. W 2012 r. konstruktor myślał o skonstruowaniu bardzo szybkiego samolotu przeznaczonego do szkoleń wojskowych i zastosowań cywilnych. W planach była również budowa dwumiejscowej wersji motoszybowca "Fregata".

Jarosław Janowski zmarł 11.08.2016 r. w Łodzi i został pochowany w rodzinnym Lutomiersku.

Konstrukcje:
J-1 ”Prząśniczka” (J-1A ”Don Quichote”), 1970, samolot sportowy amatorski.
J-2 ”Polonez”, 1977, samolot sportowy amatorski.
J-4 ”Solidarność”, 1977, projekt ultralekkiego samolotu sportowego.
J-3 ”Orzeł” (”Eagle”), 1978, amatorski ultralekki samolot sportowy.
J-4 ”Mewa”, 1983?, amatorski ultralekki samolot sportowy.
Alpha J-5 ”Marco”, 1983, samolot sportowy amatorski.
J-6 ”Fregata”, 1993, motoszybowiec amatorski.
J-7, I połowa lat 1990- tych, samolot sportowy.
Janowski- samolot szkolny 2012, 2012, projekt samolotu szkolnego.

Galeria

  • Konstruktor podczas pracy przy samolocie J-1 ”Prząśniczka”. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 4/1970).
  • Kadr z filmu ”Wysokie Loty”, w kabinie samolotu Jarosław Janowski w roli pilota oblatywacza samolotu J-1 ”Prząśniczka”. (Źródło: zrzut ekranu Krzysztof Luto).

Źródło:

[1] Borzęcki J. ”Na własnych skrzydłach”. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.
[2] ”Strona Stanisława Gradolewskiego”.
[3] "Modelarz Jarosłw Janowski z Łodzi zbudowoł samolot". Modelarz nr 7/1970.
[4] Kędzia R. "Dlaczego motoszybowce". Motoszybowce nr 1/2012.
[5] Glass A. "Samoloty Jarosława Janowskiego". Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 65 (10/2010).

blog comments powered by Disqus