Jakowlew Jak-12, 1947
(UJak-12M)
W 1944 r., jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej, w biurze konstrukcyjnym kierowanym przez Aleksandera Sergiejewicza Jakowlewa rozpoczęto prace nad projektami lekkich samolotów wielozadaniowych. Konstruktorzy dążyli do otrzymania maszyny prostej i łatwej w produkcji oraz nieskomplikowanej w obsłudze. Samolot taki można było wykorzystać jako obserwacyjno-łącznikowy i pasażerski do przewozu osób, transportu niewielkich ładunków, przewozu chorych na noszach, do zabiegów rolniczych oraz w areoklubach do holowania szybowców, szkolenia pilotów i wywożenia skoczków spadochronowych. W okresie 1944-1945 opracowano i zbudowano prototypy: czteromiejscowy górnopłat Jak-10 (początkowo oznaczony jako Jak-14), czteromiejscowy dolnopłat Jak-13 (początkowo oznaczony jako Jak-12). Oba samoloty wyposażono w silnik M-11M o mocy 106,6 kW (145 KM). Doświadczalne loty porównawcze prowadzone były do czerwca 1945 r. W ich wyniku do produkcji seryjnej zakwalifikowano samolot Jak-10. W 1945 r. wyprodukowano niewielką serię samolotów Jak-10, w tym wariant szkolny Jak-10W i sanitarny Jak-10S. Wodnosamolot pływakowy Jak-10G przeszedł próby w 1946 r., ale ze względu na niskie osiągi nie był produkowany seryjnie. Prowadzono też próby Jak-10 na nartach i z silnikiem M-11FR o mocy 117,6 kW (160 KAI).
Mimo iż samolotów Jak-13 nie produkowano seryjnie, zdobyte doświadczenie przy jego budowie wykorzystano w toku projektowania samolotu szkolno-treningowego Jakowlew Jak-18.
W 1947 r. samolot Jak-10 unowocześniono, wprowadzając silnik M-11FR o mocy 118 kW (160 KM), przewidując jednak możliwość zabudowania większej jednostki napędowej o mocy około 221 kW (300 KM), bez konieczności dokonywania większych zmian w konstrukcji płatowca. . Skrzydło miało pełną mechanizację (skrzela-klapy). Samolot otrzymał oznaczenie Jak-12 i wszedł do produkcji seryjnej, jako wzorzec wyjściowy dla całej rodziny samolotów Jak-12. Wykonano 788 egz. Jak-12 (niekiedy oznaczane jako Jak-12/M-11FR) został wprowadzony do służby w siłach powietrznych Związku Radzieckiego jako dwumiejscowy samolot rozpoznawczy i do korygowania ognia artylerii oraz w wersji czteromiejscowej do służby łącznikowej, zastępując samoloty Polikarpow Po-2. Samolot budowano też w wersji sanitarnej Jak-12S i rolniczej Jak-12SH. W aeroklubach DOSAAF został przyjęty do szkolenia, wywożenia skoczków spadochronowych i holowania szybowców. Opracowano też wariant na pływakach oznaczony Jak-12GR.
Samolot Jak-12 z silnikiem M-11FR miał jednak niezadowalające osiągi i zbyt mały udźwig. Ok. 1950 r. przemysł radziecki opracował nowy silnik AI-14R o mocy 191 kW (260 KM), który wkrótce oddano do produkcji seryjnej. W 1952 r. został oblatana nowa wersja Jak-12R, napędzana silnikiem AI-14R. W samolocie przekonstruowano kadłub, podwozie i usterzenie wysokości, a ponadto zastosowano nowo opracowany płat nośny o konstrukcji duralowej z blaszanymi kesonami. Pokrycie nadal było wykonane z płótna. Samolot Jak-12R wszedł do produkcji wielkoseryjnej w 1952 r. i został przyjęty jako wielozadaniowy w siłach zbrojnych oraz lotnictwie cywilnym: Aerofłocie i aeroklubach.
Prace modernizacyjne prowadzono bez przerwy. W 1955 r. ukazała się następna wersja samolotu Jak-12M, napędzana również silnikiem AI-14R. Samolot otrzymał nowe wyposażenie kabiny, w której wprowadzono wiele zmian o charakterze użytkowym. Dla zwiększenia skuteczności usterzenia pionowego zastosowano płetwę grzbietową, przechodzącą płynnie od statecznika pionowego w kadłub. Samolot wyposażono na stałe w radiostację pokładową KF i automatyczny radiokompas ARK-5. Samoloty w wersji łącznikowej miały w grzbietowej partii oszklenia okrągły otwór, umieszczony asymetrycznie z prawej strony, umożliwiający prowadzenie ognia z broni maszynowej w kierunku tylnej półsfery. Jak-12M produkowany był w dużych ilościach, znajdując zastosowanie zarówno w lotnictwie wojskowym, jak i w lotnictwie cywilnym: w aeroklubach, transporcie i małej komunikacji. Jak-12M był produkowany w kilku wersjach:
- obserwacyjna- przeznaczona była do współpracy z artylerią- do obserwacji i korygowania celności ognia,
- łącznikowa zapewnia lokalne połączenia na terenach pozbawionych lotnisk i obliczona jest na przewiezienie jednego pasażera na odległość do 500 km,
- - pasażerska pozwala na przewóz 2 pasażerów przy pełnym zapasie paliwa. Maszyna może zabrać również 3 pasażerów na odległość 450 km,
- transportowa może przenosić na krótkie odległości ładunek, mieszczący się w kabinie o masie do 300 kg,
- szkolna ma podwójny układ sterownic,
- sportowa przystosowana do holowania szybowców i wywożenia skoczków spadochronowych,
- sanitarna pozwala na umieszczenie i przewóz jednego rannego na noszach i jednego rannego w pozycji siedzącej, wraz z sanitariuszem, lub trzech rannych w pozycji siedzącej,
- rolnicza jest wyposażona w odpowiednią aparaturę i służyła do wykonywania zabiegów agrolotniczych.
Mała masa użyteczna oraz niewielki zasięg samolotu Jak-12M spowodowały konieczność opracowania kolejnej ulepszonej wersji samolotu. W 1957 r. oblatano prototyp Jak-12A, który otrzymał zmieniony płat, doskonalszy aerodynamicznie, mający poprawioną mechanizację. Przeprojektowano również kadłub, zmieniając go zwłaszcza w części grzbietowej. Zastosowano nową osłonę silnika, przekonstruowano usterzenie poziome, zabudowano dodatkowe zbiorniki paliwa oraz wprowadzono szereg drobnych ulepszeń w konstrukcji, wyposażeniu i osprzęcie. Dokonane następnie próby wykazały, że wprowadzone zmiany poprawiły właściwości lotne samolotu. Zwiększyła się prędkość lotu, zasięg i udźwig.. W stosunku do pierwszych wersji z 1947 r. czy z 1952 r. był to właściwie nowy samolot. Od 1957 r. produkowany był seryjnie równolegle z samolotem Jak-11M i razem z nimi pełnił służbę jako samolot wielozadaniowy. Budowano go w dużych seriach dla lotnictwa radzieckiego i dla krajów obozu socjalistycznego.
Oprócz wersji budowanych seryjnie istniały również wersje doświadczalne:
- Jak-12GR- wodnosamolot na dwóch pływakach od samolotu AIR-6,
- Jak-12B- dwupłat z silnikiem AI-14RF o mocy 220 kW (300 KM). Posiadał małe dolne skrzydła z klapami. Podczas lotów próbnych stwierdzono polepszenie charakterystyk startu i lądowania. Jednak w wyniku zwiększonej masy i oporów czołowych, mimo większej mocy silnika, pogorszyły się znacznie osiągi samolotu. Zbudowano 1 egz.
Przemysł lotniczy Związku Radzieckiego wyprodukował łącznie 3801 samolotów Jak-12, w tym 3013 egz. wersji Jak-12R, Jak-12M i Jak-12A. W latach 1952-1958 eksploatowano 4 egz. Jak-12R na Węgrzech. Samoloty Jak-12 używano też w Jugosławii i Czechosłowacji. Na prawach licencyjnych samoloty Jak-12 produkowano także w Chinach pod oznaczeniem Shenjang typ 5.
W Polsce.
Do Polski sprowadzono dla wojska pierwsze samoloty Jak-12 z silnikami M-11FR w latach 1951 i 1952. W dniu 31.12.1951 r. do 36 Specjalnego Pułku Lotniczego na Okęciu dostarczono 2 samoloty Jak-12 produkcji ZSRR. Pod koniec stycznia 1952 r. 1 egz. został przekazany do dyspozycji Aeroklubu Ligi Lotniczej, otrzymując znaki SP-ASZ. Samoloty Jak-12/M-11FR były używane przez wojsko w stosunkowo długim czasie. Dwa następne egzemplarze Jak-12, z silnikami M-11FR, wyprodukowane w 1952 r. przekazano do dyspozycji Aeroklubu PRL w maju 1963 r. (SP-CFO i SP-CFP). Samolot SP-CFO został poddany próbom wytrzymałościowym (przeprowadzonym pod kierownictwem Tadeusza Chylińskiego) oraz badaniom w locie przez Instytut Lotnictwa w czasie od 29.01 do 19.03.1963 r. Samoloty Jak-12/M-11FR były w APRL dopuszczone jedynie do lotów treningowych i pasażerskich. Używano ich w lotnictwie sportowym jeszcze przez kilka lat. Najdłużej był używany SP-ASZ, w dniu 14.09.1973 r. skreślono go z rejestru cywilnych statków powietrznych przekazując do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie (wg [6]- w sierpniu 1973 r. samolot SP-ASZ został przekazany przez WSK Mielec do zbiorów Muzeum Lotnictwa i Astronautyki).
Egzemplarz samolotu Jak-12 (SP-CFO) podczas prób wytrzymałościowych w Zakładzie Wytrzymałości (TK) Instytutu Lotnictwa.
(Źródło: via Rafał Chyliński).
W 1956 r. lotnictwo wojskowe otrzymało niewielką ilość samolotów Jak-12R, napędzanych mocniejszymi silnikami AI-14R (wg innych źródeł- 2 egz. Jak-12R dotarły do polski już wiosną 1952 r.). Wykorzystywano je w lotnictwie łącznikowym. Egzemplarze w tej wersji miały oprócz poprzednio wymienionych zmian również urządzenie do skracania dobiegu w postaci stalowego pazura o długości około 80 cm, umocowanego pod kadłubem w pobliżu kółka ogonowego. Pazur miał jeden zaczep skierowany ku dołowi. Można go było opuścić przy lądowaniu w terenie przygodnym, zwłaszcza na lotniskach pokrytych darnią. Kilka egzemplarzy tej wersji pełniło krótko służbę w jednostkach, po czym uległy kasacji, w odróżnieniu od Jak-12/M-11FR, które używano jeszcze przez kilka kolejnych lat. Samoloty Jak-12R w polskim lotnictwie cywilnym nie były użytkowane.
W 1955 r. Polska zakupiła licencję na budowę samolotów Jak-12M. Opracowanie dokumentacji seryjnej powierzono biuru konstrukcyjnemu WSK-4 Okęcie. Polską wersję dokumentacji konstrukcyjnej opracował zespól pracowników Działu Głównego Konstruktora pod kierunkiem mgr. inż. Stanisława Lassoty. Prace zostały wykonane w 1956 r. W tym samym roku wprowadzono samolot do produkcji seryjnej w WSK-4. W 1956 r. wyprodukowano 20 egz. Jak-12M. Dopiero od 1957 r. zaczęto wypuszczać większe serie w wersjach łącznikowo-pasażerskiej, szkolnej i sanitarnej. Maszyny te weszły do służby w lotnictwie wojskowym w 1956 r. Poza wojskiem wykorzystywano Jak-12M w aeroklubach do szkolenia i treningu pilotów oraz do holowania szybowców. Silniki AI-14R były również wytwarzane w Polsce, ich wielkoseryjną produkcję uruchomiono w 1956 r. w WSK Kalisz. Pierwszy polski cywilny Jak-12M w wersji sanitarnej, wyprodukowany w WSK-4 Okęcie został zarejestrowany 28.12.1956 r. (SP-CXA). Drugi egzemplarz cywilny, ale w wersji pasażersko-łącznikowej został wciągnięty do rejestru 2.02.1957 r. pod znakami (SP-CAA). Trzeci Jak-12M, w takiej samej wersji, zarejestrowano 8.06.1957 r. jako SP-CAB. W 1959 r. jeden z egzemplarzy seryjnych, ze znakami SP-GLN został przekazany do dyspozycji Instytutu Lotnictwa, egzemplarz ten posiadał wykrój w oszkleniu góry kadłuba, przeznaczony do montowania karabinu maszynowego.
W latach 1956-1983 w Wojskach Lotniczych eksploatowano 51 samolotów Jak-12M, w tym 27 w wariancie szkolnym jako dwuster (w wojsku oznaczane UJak-12M). Z tej liczby skasowano 7 egz. Pozostałe samoloty przekazano: do WSK Świdnik dwa (17.09.1971 r.), do Instytutu Lotnictwa jeden (21.01.1972 r.), do WSK Rzeszów jeden (17.01.1973 r.), do Zespołu Lotnictwa Gospodczego- Gdańsk jeden (4.04.1975 r.) oraz pozostałe 35 egz. w latach 1963-1980 do APRL. Jeden egzemplarz dostosowano w 1969 r. w Bydgoszczy do holowania rękawa dla kontrolnych strzelań artylerii przeciwlotniczej.
Pod koniec 1958 r. zakład WSK Okęcie otrzymał prawa licencyjne na produkcję nowej wersji samolotu Jak-12A. Dokumentację seryjną opracował zespół z biura konstrukcyjnego WSK. Był to już w zasadzie nowy samolot, w którym w niewielkim stopniu były wykorzystane części z Jak-12M. W połowie 1959 r. zbudowano pierwszy egzemplarz, który został oblatany w sierpniu 1959 r. Prototyp otrzymał znaki SP-PXA. Maszyna reprezentowała wariant uniwersalny- pasażerski, transportowy i sanitarny. Samoloty Jak-12A były produkowane seryjnie w latach 1959-1960, początkowo równoległe z Jak-12M. Później produkowano części zamienne dla obydwóch wersji. Ogółem w latach 1956-1960 wypuszczono z WSK Okęcie 1150 egz. Jak-12M i Jak-12A, z tego większość na eksport do ZSRR. Jak-12A, ze względu najkorzystniejsze osiągi, stał się jednym z najbardziej popularnych samolotów sanitarnych, dystansując w tej dziedzinie Jak-12M i późniejsze PZL-101 ”Gawron”.
W latach 1959-1983 Wojska Lotnicze eksploatowały 32 samoloty Jak-12A, z których w 1983 r. latały jeszcze 3 egz. Z pozostałych 12 samolotów przekazano lotnictwu sanitarnemu w 1971 r. i następnie 1 egz. w 1972 r. WSK Świdnik przejął 1 egz. (17.09.1971 r.). 30126. Aeroklub PRL otrzymał w latach 1971-1980 5 egz. W latach 1963-1979 w wojsku skasowano 10 samolotów. Samoloty Jak-12M i Jak-12A użytkowane były w polskim lotnictwie wojskowym do zadań łącznikowych, patrolowych, transportu ładunków i pasażerów oraz celów sanitarnych. Oprócz tych zadań samoloty Jak-12 pełniły służbę w ratownictwie morskim, wykonując loty na poszukiwanie łodzi i kutrów rybackich, patrolowały tory nawigacyjne, rozpoznawały sytuację lodową na Bałtyku, jak również dostarczały żywność i leki dla ludności oraz paszę dla bydła na odciętych powodzią obszarach.
Jednostki wojskowe użytkujące samoloty Jak-12:
- 24 eskadra lotnictwa łącznikowego, od 1961 r. Wiosną 1962 r. jej nazwa została zmieniona na 26 eskadrę lotnictwa łącznikowego,
- 36 Specjalny Pułk Lotniczy, w 1957 r. dostarczono dwa Jak-12M. Używane były do 1963 r.,
- klucz lotnictwa łącznikowego 1 Korpusu Obrony Powietrznej Kraju przemianowany na Eskadrę Lotniczą Dowództwa Korpusu Obrony Powietrznej Kraju, a następnie na 42 Eskadrę Lotniczą.
Z chwilą podjęcia produkcji seryjnej samolotów Jak-12M, następnie Jak-12A, aerokluby PRL oraz lotnictwo sanitarne otrzymały większe partie tych samolotów. Z biegiem lat aerokluby i lotnictwo sanitarne przejęły większość samolotów Jak-12M i Jak-12A używanych w wojsku. W aeroklubach służyły do szkolenia, holowania szybowców, wywożenia skoczków spadochronowych, lotów pasażerskich i służbowych niektórych instytucji. Wykorzystywane były przez lotnictwo sanitarne (głównie Jak-12A). W latach 1956-1983 lotnictwo cywilne użytkowało 76 samolotów obu wersji, w tym lotnictwo sanitarne 21 egz., z tych 18 Jak-12A i 3 Jak-12M. Od 1957 r. kasacji uległo 20 egz.: 12 samolotów Jak-12M i 8 samolotów Jak-12A. W 1983 r. w Państwowym Rejestrze Cywilnych Statków Powietrznych było zarejestrowanych 56 samolotów: 38 Jak-12M i 18 Jak-12A. Trzy Jak-12M eksploatowała WSK Rzeszów, lotnictwo sanitarne używło 9 samolotów Jak-12A, pozostałe 44 samoloty eksploatowały aerokluby regionalne. Samoloty Jak-12 odznaczały się dużą wytrzymałością. Jeszcze 1.01.2007 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 47 samolotów Jak-12, w tym min.: Aeroklub Polski- 36 egz., dyspozycyjne- 5 egz., prywatne- 6 egz.
W Polsce podjęto szeroko zakrojone prace modernizacyjne nad samolotem Jak-12M, które poszły w kierunku gruntownej przebudowy konstrukcji i stworzenia nowego polskiego wariantu rozwojowego PZL-101 ”Gawron”, stanowiącego typowy samolot rolniczy.
Konstrukcja Jak-12/M-11FR:
Czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Płat dwudźwigarowy, drewniany, o obrysie prostokątnym z zaokrąglonymi końcówkami, podparty zastrzałami w układzie V i usztywniony pomocniczymi dodatkowymi zastrzałami (przeciwzastrzałami). Nosek pokryty był sklejką, reszta płótnem. Pełna mechanizacja: stałe skrzela, klapy.
Kadłub- kratownica przestrzenna spawana z rurek stalowych. Spód i wierzch oprofilowane. Część przednia kadłuba pokryta blachą duralową, reszta pokryta płótnem. Tył kadłuba nieco obniżony, część środkowa tworzyła charakterystyczny garb z bogatym oszkleniem z wierzchu kabiny. Kabina zakryta.
Usterzenie drewniane, noski kryte sklejką, reszta płótnem. Statecznik poziomy podparty zastrzałami. Statecznik pionowy usztywniony stalowymi cięgnami.
Podwozie klasyczne stałe.
Wyposażenie- radiowe stanowiła krótkofalowa radiostacja pokładowa typu RSI-6K.
Silnik- gwiazdowy: w prototypie gwiazdowy M-11 o mocy 92 kW (125 KM), w Jak-12 gwiazdowy M-11FR o mocy 118 kW (160 KM), wg [8]- o mocy 121 kW (165 KM).
Konstrukcja Jak-12R:
Czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji metalowej.
Czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji metalowej.
Płat dwudźwigarowy o konstrukcji metalowej. Szkielet wykonany z elementów duralowych. Pokrycie noska z blachy duralowej, reszta pokrycia z płótna. Skrzela i klapy wykonane z blachy duralowej.
Kadłub- konstrukcja podobna do wersji poprzedniej. Kabina zakryta.
Usterzenie pionowe, podobne jak w wersji poprzedniej, poziome, przeprojektowane, o obrysie prostokątnym, z odciążeniem masowym, i klapkami wyważającymi.
Podwozie klasyczne stałe.
Silnik- AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
Konstrukcja Jak-12M:
Płat- konstrukcja podobna jak w wersji poprzedniej. Skrzela metalowe stałe.
Kadłub zmieniony, miał wzmocnioną konstrukcję i nieco zmienioną geometrię oraz zwiększoną pojemność przedziału bagażowego.
Usterzenie całkowicie metalowe. Kesony pokryte blachą duralową, reszta płótnem. Usterzenie pionowe otrzymało nieco zmieniony obrys z płetwą grzbietową, przechodzącą od statecznika w kadłub.
Podwozie klasyczne stałe.
Wyposażenie radiowe: nadajnik i odbiornik krótkofalowy RSIU-3M lub R-800, odbiornik radiobusoli (automatyczny radiokompas) ARK-5. Podczas eksploatacji na niektórych maszynach radiostacje wymieniono na LUN-3522 lub R-860. Również ARK-5 były zamieniane przez ARK-9.
Silnik- AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
Konstrukcja Jak-12A:
Czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji metalowej. W wersji sanitarnej zabiera 1?2 chorych na noszach.
Płat konstrukcji metalowej o obrysie trapezowo-prostokątnym, dwudżwigarowy. Dźwigar tylny ustawiony pod kątem do przedniego i łączy się z nim na żebrze nr 19 (wg [8]- płat z jednym dźwigarem rozwidlającym się w części przykadłubowej w kształt litery Y). Część kesonowa oraz miedzy dźwigarami kryta blachą duralową, a pozostała cześć płótnem. Skrzydła wsparte były pojedynczymi zastrzałami i usztywnione pomocniczymi dodatkowymi zastrzałami (przeciwzastrzałami). W krawędzi natarcia krótkie, automatycznie wysuwane sloty. Lotki i klapy szczelinowe, wychylane różnicowo. Konstrukcja lotek i klap szkieletowa, metalowa, kryta płótnem.
Usterzenie poziome metalowe o trapezowym obrysie z zaokrąglonymi końcówkami. Na krawędzi natarcia kryty blachą, a pozostała część płótnem. Ster wysokości szkieletowej konstrukcji, kryty płótnem. Usterzenie pionowe szkieletowe. Statecznik pionowy na krawędzi natarcia kryty blachą, pozostała część płótnem. Ster kierunku kryty płótnem. Usterzenie poziome usztywnione stalowymi cięgnami.
Podwozie klasyczne stałe.
Wyposażenie radiowe: radiostacja R-860, radiokompas ARK-5, telefon pokładowy SPU.
Instalacje: elektryczna, pneumatyczna.
Silnik- AI-14R o mocy max 191,2 kW (260 KM), mocy nominalnej 161,7 kW (220 KM) i mocy przelotowej 121,3 kW (165 KM).
Dane techniczne Jak-12 seryjny (wg [8]):
Rozpiętość- 12,088 (wg [1]- 12,09, wg [7]- 12,0) m, długość- 8,36 m, wysokość- 2,33 (wg [7]- 2,9) m, powierzchnia nośna- 21,67 (wg [7]- 21,6) m2.
Masa własna- 830 kg, masa użyteczna- 355 kg, masa całkowita- 1185 kg.
Prędkość max- 169 (wg [7]- 170) km/h, prędkość przelotowa- 130 km/h, prędkość lądowania- 68 km/h, wznoszenie- 2,5 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- (wg [7]- 6' 36"), pułap- 3000 m, zasięg- 450 (wg [7]- 810) km, czas lotu- (wg [7]- 4 h).
Dane techniczne Jak-12R seryjny (wg [8]):
Rozpiętość- 12,6 m, długość- 9,0 m, wysokość- 3,12 m, powierzchnia nośna- 23,86 (wg [7]- 23,8) m2.
Masa własna- 912 kg, masa użyteczna- 260 kg, masa całkowita- 1172 kg.
Prędkość max- 184 km/h, prędkość przelotowa- 165 km/h, prędkość lądowania- 66 km/h, wznoszenie- 4,1 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- (wg [7]- 4'), pułap- 5800 m, zasięg- 550 km, czas lotu- (wg [7]- 3 h).
Dane techniczne Jak-12M seryjny (wg [8]):
Rozpiętość- 12,6 m, długość- 9,0 m, wysokość- 3,12 m, powierzchnia nośna- 23,86 (wg [7]- 23,8) m2.
Masa własna- 1026 kg, masa użyteczna- 424 kg, masa całkowita- 1450 kg.
Prędkość max- 182 km/h, prędkość przelotowa- 160 km/h, prędkość lądowania- 82 km/h, wznoszenie- 4,1 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- (wg [7]- 4'), pułap- 4160 (wg [7]- 4169) m, zasięg- 765 km, czas lotu- (wg [7]- 3 h).
Dane techniczne Jak-12A (wg [2]):
Rozpiętość- 12,6 m, długość- 9,0 m, wysokość- 3,12 m, powierzchnia nośna- 22,6 m2.
Masa własna- 1059 kg, masa użyteczna- 529 kg, masa całkowita- 1588 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 180 km/h, prędkość lądowania- 89 km/h, wznoszenie- 3,6 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- (wg [7]- 4' 36"), pułap- 4000 m, zasięg- 1070 km, czas lotu- (wg [7]- 3,65h).
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[2] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[3] Bartnikowski B. ”Moje loty na SM-2. Lotnicze wspomnienia”. Lotnictwo z szachownicą nr 17.
[4] Mikołajczuk M., Michalski P. ”36. Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego”. Lotnictwo z szachownicą nr 21 i 22.
[5] Liwiński J. ”Co lata na polskim niebie, rejestr 2007”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2007.
[6] Królikiewicz T. ”Samoloty i śmigłowce Instytutu Lotnictwa. Samoloty dyspozycyjne. Ostatnie projekty.”. Lotnictwo nr 5/2006.
[7] Kempski B. ”Samolot wielozadaniowy Jak-12”. Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 90. Wydawnictwo MON. Warszawa 1983.
[8] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
[9] ”szewo.com”.
[10] Rafał Chyliński- informacje.