ITWL "Tukan", 1961

Holowany cel latający. Polska.
Holowany cel latający ITWL "Tukan". (Źródło: rys. Krzysztof Luto).
Pod koniec lat 1950-tych został opracowany w Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych przez mgr. inż. Adolfa Jarczyka projekt celu holowanego ITWL ”Tukan”. Był konkurentem celu holowanego ITWL ”Gacek”. Wychodząc z podobnej koncepcji i zachowując układ latającej sondy, ”Tukan” odznaczał się innym rozwiązaniem, konstrukcją całkowicie metalową, mniejszymi gabarytami i przeszło 5-krotnie mniejszym ciężarem od ciężaru ”Gacka”. Ponadto ”Tukan” był przystosowany do większych prędkości lotu- ponad 900 km/h.

Prototyp został oblatany w 1961 r., był holowany za samolotem Lim-2. Start odbywał się na podwoziu płozowym-trzypunktowym, a lądowanie za pomocą spadochronu ratowniczego. Wyczepienie następowało nad wyznaczoną strefą, nad którą nadlatywał samolot holujący. Po zwolnieniu z uwięzi ”Tukan” opadał z samoczynnie otwieranym spadochronem w pozycji pionowej i prętem stalowym wbijał się w ziemię. Przeprowadzone liczne próby w locie wykazały prawidłowość zastosowanych rozwiązań. ”Tukan” odznaczał się dobrą statecznością i świetnymi właściwościami lotnymi. Efektywnie rozwiązane podwozie płozowe, służące do startu, dobrze spisujące się podczas ciężkich prób, przyczyniło się do zastosowania tego samego rodzaju podwozia na seryjnie budowanym celu holowanym ITWL ”Gacek-2”. Zbudowano tylko prototyp celu powietrznego ”Tukan”.

Konstrukcja:
Cel holowany w układzie latającej sondy. Średniopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła skorupowe, bezdźwigarowe, o obrysie trapezowym, z płytami brzegowymi. Elementem nośnym skrzydła była jego część środkowa, ukształtowana w formie kesonu, którego zamknięty obwód tworzyły pokrycie górne i dolne oraz dwie pionowe ścianki, przenoszące naprężenie styczne od sił poprzecznych i od skręcania. Nosek i część spływowa, mające identyczne kształty, były elementami niepracującymi. Pokrycie górne i dolne usztywnione było kształtownikami o przekroju omegowym. Całe skrzydło wykonane było z blachy stalowej.
Kadłub miał konstrukcję całkowicie metalową. Pokrycie pracujące wykonane było z blachy stalowej. Wewnątrz kadłuba pokrycie było usztywnione wręgami o przekroju kątowym, a w części tylnej o przekroju omegowym. Kadłub był podzielony na trzy części. Przednia część przeznaczona do wbijania w ziemię, przy odzyskiwaniu celu, wykonana była jako element siłowy, składający się ze stożkowego pokrycia, wzmocnionego rurą stalową. W przodzie kadłuba znajdował się również skośnie ustawiony drąg holowniczy z zaczepem. Środkową część kadłuba wykonano jako stożek o ściętym wierzchołku, z blachy, usztywniony trzema wręgami, o profilu kątowym. Tylna część była najbardziej obciążonym elementem. Przymocowane tutaj były obie połówki skrzydła i statecznik pionowy. Pokrycie wykonane było z blachy. Wewnątrz części tylnej znajdował się pojemnik na spadochron systemu odzyskowego.
Usterzenie składało się tylko z dużego statecznika pionowego, o konstrukcji takiej samej, jak obie połówki skrzydła. Na wierzchołku statecznika znajdowała się mała płytka pozioma o obrysie trójkątnym.
Podwozie składało się z trzech wahliwie zawieszonych płóz służących do startu. Odzysk następował za pomocą spadochronu, po wyczepieniu celu w locie.

Dane techniczne ”Tukan” (wg [1]):
Rozpiętość całkowita z płytami brzegowymi- 5,08 m, długość całkowita- 5,7 m, długość kadłuba- 4,85 m, wysokość- 1,6 m, powierzchnia nośna- 2,1 m2.
Masa własna bez spadochronu- 98 kg.
Prędkość holowania- większa od 900 km/h.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
blog comments powered by Disqus