Prototyp samolotu Iljuszyn Ił-86, pierwszego radzieckiego aerobusa, nie wzbił się jeszcze w powietrze, gdy okazało się, iż jest on konstrukcją przestarzałą, niezdolną do rywalizowania z najnowszymi samolotami szerokokadłubowymi opracowywanymi przez firmy Airbus i Boeing. W związku z tym w biurze konstrukcyjnym S. W. Iljuszyna rozpoczęto program budowy kolejnego aerobusa, oznaczonego jako Iljuszyn Ił-96. W nowym samolocie wykorzystano jedynie skrócony kadłub z Ił-86, w którym została zmodernizowana struktura i instalacje pokładowe. W celu polepszenia osiągów w konstrukcji skrzydła zastosowano profil nadkrytyczny i bogatą mechanizację płata, składającą się ze slotów, klap dwuszczelinowych, klap jednoszczelinowych, lotek małej i dużej prędkości oraz przerywaczy. Na końcach płatów zamontowano winglety. Kabinę pilotów wyposażono w elektroniczne przyrządy pokładowe glass cockpit. Układ sterowania lotem został skonstruowany według koncepcji fly-by-wire. Do napędu zastosowano, zamontowane w gondolach podskrzydłowych, nowoczesne silniki turbowentylatorowe Awiadwigatiel PS-40A.

Oblot prototypu wersji Ił-96-300 odbył się 28.09.1988 r. Próbując konkurować z zachodnimi potentatami rosyjscy konstruktorzy opracowali samolot Ił-96M (oznaczony pierwotnie jako Ił-96-350), którego prototyp został oblatany 6.04.1993 r. Samolot posiadał dłuższy o 9,35 m kadłub i zabierał max 436 pasażerów. W kabinie pilotów zamontowano nowoczesną awionikę typu glass cockpit produkcji firmy Rockwell Collins, zawierającą m.in. sześć kolorowych wskaźników wielofunkcyjnych i wskaźnik przezierny (HUD), wspomaganą układami GPS i ostrzegania o bliskości ziemi oraz urządzeniami łączności satelitarnej. Do napędu zastosowano silniki Pratt & Whitney PW 2337. Ił-96M otrzymał także wzmocnioną strukturę skrzydeł.

Dostawy pierwszych egzemplarzy seryjnych, dla potrzeb odbiorców rosyjskich wyposażonych w silniki PS-90P, rozpoczęły się w 1998 r. Tempo produkcji samolotów Ił-96 było niewielkie. Do końca września 2000 r. wyprodukowano zaledwie 4 prototypy i 13 maszyn seryjnych wszystkich wersji. Użytkowane były wyłącznie przez towarzystwa przewozowe z terenu Rosji. Zainteresowanie samolotem Ił-96 wyrażały również linie lotnicze z Chin.

W ramach prac rozwojowych konstrukcji powstały projekty wersji:
- Ił-96MK- napędzanej silnikami z otunelowanymi śmigłowentylatorami,
- Ił-96-550- dwupokładowy,
- Ił-98- dwusilnikowy, przeznaczony do obsługi połączeń regionalnych, napędzany silnikami Rolls-Royce ”Trent” lub General Electric GE 90 albo Pratt & Whitney PW 4000.

W Polsce.

W grudniu 1989 r. w Warszawie pod­pisano w PHZ PEZETEL roczny kon­trakt kooperacyjny na dostawę do ZSRR w 1990 r. siedmiu zespołów kompletacyjnych do aerobusu Ił-86 i czterech do samolotu Ił-96-300. Do końca 1989 r. PZL Mielec, PZL Świdnik i PZL Kalisz wyprodukowały około 100 kompletów zespołów do sa­molotu Ił-86 i 7 do aerobusu Ił-96-300.

W końcu lat 1980-tych samolot Iljuszyn Ił-96 był postrzegany jako następca samolotów Iljuszyn  Ił-62 w Polskich Liniach Lotniczych ”Lot”. Pierwsze egzemplarze tego typu powinny były wejść do służby w już w 1989 r., zaś do 1998 r. planowano pozyskać 14 kolejnych maszyn. Niestety, realia były odmienne- przemysł ZSRR mógł zapewnić dostawę zaledwie jednego egzemplarza w 1992 r. i drugiego w ciągu następnych... czterech lat! Zakładano też, iż samoloty Ił-96 staną się podstawowymi samolotami dalekiego zasięgu w drugiej połowie lat 1990-tych, pod warunkiem, że będą wówczas dostępne dla PLL LOT. Dlatego też uznano, że w celu zapełnienia luki pomiędzy możliwościami i potrzebami PLL ”Lot” na trasach dalekiego zasięgu w latach 1989-1998 konieczna jest długoterminowa dzierżawa maszyn produkcji zachodniej, które częściowo zastąpią Ił-62M (w latach 1989-95), a w późniejszym czasie będą stanowiły rezerwę na wypadek opóźnień dostaw samolotów Ił-96.

Jako rezerwowe zostały wybrane samoloty Boeing 767, które przez długie lata był eksploatowane w PLL ”Lot”. Nie został natomiast zakupiony ani jeden samolot typu Iljuszyn Ił-96.

Konstrukcja:
Pasażerów max: Ił-96-300- 318, Ił-96M- 312.

Napęd- 4 silniki turbowentylatorowe:
- Ił-96-300- Awiadwigatiel PS-40A o ciągu 156,9 kN każdy,
- Ił-96M- Pratt & Whitney PW 2337 o ciągu 164,6 kN każdy.

Dane techniczne Ił-96-300 (wg [1]):
Rozpiętość- 57,66 m, długość- 55,35 m, wysokość- 17,55 m, powierzchnia nośna- 391,6 m².
Masa własna- 117 000 kg, masa użyteczna max (płatna)- 40000 kg, masa startowa max- 216 000 kg.
Prędkość przelotowa- 900 km/h, zasięg max- 11000 km.

Dane techniczne Ił-96M (wg [1]):
Rozpiętość- 57,66 m, długość- 64,69 m, wysokość- 15,72 m, powierzchnia nośna- 391,6 m².
Masa własna- 132 400 kg, masa użyteczna max (płatna)- 58000 kg, masa startowa max- 270 000 kg.
Prędkość przelotowa- 830 km/h, zasięg max- 11482 km.