Iljuszyn Ił-76, 1971

Samolot transportowy. ZSRR (Rosja / Uzbekistan).
Samolot transportowy Iljuszyn Ił-76TD przedsiębiorstwa Aviacon Zitotrans. (Źródło: Copyright Krzysztof Godlewski- ”JetPhotos. Net Photo”).

Produkcja samolotów Ił-76 została uruchomiona w zakładach Taszkientskoje Awiacjonnoje Proizwodstwiennoje Objedinienije imieni Czkałowa (TAPOiCz) w Taszkiencie w Uzbekistanie.

Siły powietrzne ZSRR otrzymały pierwsze Ił-76 w czerwcu 1974 r., trafiły one do 3. Dywizji Lotnictwa Transportowego w Smoleńsku. Cywilne przewozy za pomocą Ił-76 rozpoczął Aeroflot w grudniu 1976 r.

Pod koniec lat 1980-tych rozpoczęto prace nad wersją Ił-76MF z wydłużoną ładownią. W porównaniu do wersji Ił-76MD, zmodernizowany Ił-76MF otrzymał kadłub wydłużony o 6,6 m, wzmocnioną konstrukcję płatowca i zmodernizowane wyposażenie awioniczne. Samolot miał służyć jako platforma startowa dla rakiety balistycznej RSM-54 (”Sztil-3A”, SS-N-23 ”Skiff”) oryginalnie będącej uzbrojeniem rakietowych okrętów podwodnych. Rakieta miała być wyciągana z ładowni przez system spadochronowy, gdy samolot leci na wysokości 10-12 km z prędkością 360-400 km/h. Po ustabilizowaniu się w pozycji pionowej rakieta miała uruchomić silnik i ruszyć do celu. Projekt systemu lotniczo-rakietowego z wykorzystaniem Ił-76MF nie został zrealizowany, ale sam samolot powstał i był oferowany jako standardowy samolot transportowy. Prototyp Ił-76MF został oblatany 1.08.1995 r. Zakład w Taszkiencie przystąpił następnie do wykonywania pierwszej serii 10 samolotów Ił-76MF i Ił-76TF (TF to zdemilitaryzowana odmiana MF). Nie zostały ukończone, w 2004 r. tylko trzy z nich były niemal gotowe.

Produkcja samolotów Ił-76 zamarła w 1992 r., kiedy skończyły się zamówienia rosyjskich sił powietrznych i cywilnego Aerofłotu. Do tego czasu wyprodukowano około 920 płatowców, z których ok. 860 zostało wykończonych w transportowej wersji Ił-76, około 40 jako zbiornikowce Ił-78 oraz ponad 20-jako samoloty wczesnego ostrzegania A-50, powstały także 2 samoloty-retranslatory Ił-82. W chwili przerwania produkcji w zakładzie pozostało około 25-30 niekompletnych płatowców.

Dopiero w lutym 2001 r. Indie zamówiły w 3 samoloty-zbiornikowce Ił-78MKI z opcją na kolejne 3 egz. Pierwszy samolot został przekazany w lutym 2003 r. W 2003 r. Awiacjonnyj Kompleks (AK) Iljuszyn zamówił dwa Ił-76MF, docelowo przeznaczone dla rosyjskich sił powietrznych. Na początku 2004 r. przekazano dla azerbejdżano-belgijskich Silk Way Airlines 2 samoloty Ił-76TD. Bliski podpisania był kontrakt z Indiami na 3 samoloty wczesnego ostrzegania A-50EI zbudowane na platformie Ił-76MD-90. Natomiast Chiny planowały zakup 30 samolotów transportowych Ił-76MD oraz 8 zbiornikowców Ił-78MK.

Na początku lat 2000-nych przystąpiono do modernizacji samolotów Ił-76, wyposażając je w silniki PS-90A76. W ten sposób powstała cywilna wersja transportowa Ił-76TD-90WD. W 2003 r. rosyjskie linie lotnicze Wołga-Dniepr zamówiły w 2 samoloty Ił-76TD-90WD z opcją na dalsze 15 egz.

W 2004 r. Siły Powietrzne Rosji planowały zakup 10 Ił-76MF i modernizację 14 Ił-76MD do postaci Ił-76MD-90, które otrzymają nowe silniki PS-90A76. Łącznie rosyjskie siły powietrzne planowały nabycie 100 samolotów Ił-76MF do 2020 r.

W 2004 r. Ił-76 był nadal najważniejszym samolotem rosyjskiego wojskowego lotnictwa transportowego: spośród 7 pułków lotnictwa transportowego aż 6 latało na Ił-76. Rosja posiadała ok. 210 samolotów Ił-76: 120- Ił-76MD, pozostałe 90- w starszej wersji Ił-76M. Użytkownicy cywilni w Rosji posiadali 177 samolotów. Spośród innych państw byłego ZSRR najwięcej, ponad 100 samolotów miała Ukraina, Białoruś- 18, po kilka było w Uzbekistanie i Azerbejdżanie i Armenii (w maju 2004 r. Armenia kupiła 2 Ił-76 ze składu rosyjskich sił powietrznych). Ponad 100 samolotów było poza byłym ZSRR, w tym w 25 w Chinach, 24 w Indiach, 18 w Libii, 12 w Iranie, co najmniej 7 w Algierii, pojedyncze samoloty były na Kubie, w Korei Północnej, Syrii, Jemenie.

W Polsce.

Samoloty transportowe Iljuszyn Ił-76 były wynajmowane do transportu sprzętu wojskowego, np.:
- na początku 1986 r. do Moskwy odleciał prototyp śmigłowca PZL W-3 ”Sokół”. Stamtąd na pokładzie samolotu Ił-76 został przetransportowany do autonomicznego rejonu Komi, w celu przeprowadzenia badań instalacji przeciwoblodzeniowej,
- latem 1989 r. na pokładzie samolotu Ił-76 został przetransportowany do Aszchabadu (w ówczesnej Turkmeńskiej Republice ZSRR), w celu przeprowadzenia prób w klimacie gorącym, śmigłowiec PZL ”Kania”,
- w 1993 r. samolot Ił-76 przewiózł śmigłowiec W-3 ”Sokół” wraz z ekipą fabryczną do Pakistanu, gdzie brał udział w szeregu pokazów i testów dla Armii Pakistańskiej,
- w kwietniu 2006 r. samolot Ił-76TD rosyjskiego przedsiębiorstwa Atlant-Sojuz przetransportował z Katowic do Malezji kołowy transporter opancerzony ”Rosomak”, który wziął udział w wystawie DSA 2006 (w Kuala Lumpur, 24-27.04.2006 r.).

W 1989 r. została utworzona firma firmę JOY Company Ltd., która za pomocą śmigłowca  Mi-8 prowadziła przeciwpożaro­we loty patrolowe lasów w Hiszpanii. W perspektywie JOY planowała użytko­wać docelowo 10 śmigłowców o różnym przeznaczeniu (w 1991 r. miało to być do 6 egz.)- po­czątkowo Mi-8, a następnie śmigłowce Bell 412 (3 egz.). W 1991 r. firma planowała utworzenie linii lotniczej z Polski do Zjednoczonych Emiratów Arab­skich, którą miały obsługiwać dwa sa­moloty Iljuszyn Ił-76. W latach 1992- 1993 r. JOY Aero eksploatowała największe w Polsce samoloty- dwa Ił-76. Oba były  leasingowane od firmy Rosyjskiej. W 1992 r. w ramach kontraktów Organizacji Narodów Zjednoczonych Ił-76 wykonywał loty do Somalii przewożąc żywność. W Azji południowej najczęściej można było spotkać Iły-76 latające w ramach kontraktów ONZ- etowskich, przewożąc żywność, ludzi i sprzęt do różnych punktów regionu. Na loty z kraju do Afryki i na Bliski Wschód firma zamierzała wprowa­dzić samoloty Antonow An-12. Zamierzała również zaku­pić używane samoloty Boeing 707 oraz samoloty produkcji szwedzkiej SAAB 340.

W 2006 r. Dania wraz z 13 krajami NATO i Szwecją podpisała dokument zakładający wykupienie określonej ilości godzin rosyjskich ciężkich maszyn transportowych Antonow An-124 i Iljuszyn Ił-76. Zgodnie z nazwą SALIS (Short-term Airlift Interim Solutom) było to rozwiązanie przejściowe, na okres kilku lat.

Konstrukcja:
- Ił-76MD- załoga- , spadochroniarzy- 126 lub 245 żołnierzy desantu.
- Ił-76MF- załoga- , spadochroniarzy- 186 lub 305 żołnierzy desantu, albo cztery transportery opancerzone, albo trzy transportery na desantowanych platformach spadochronowych.

Napęd- 4 silniki odrzutowe:
- Ił-76TD/Ił-76MD- D-30KP-2 o ciągu startowym 12000 kG każdy,
- Ił-76MF, Ił-76MD-90, Ił-76TD-90WD- Awiadwigatiel/Perm PS-90A76 o standardowym ciągu max 14500 kG i nadzwyczajnym 16000 kG każdy.

Dane techniczne Ił-76TD (wg [3]):
Rozpiętość- 50,5 m, długość- 46,594 m.
Masa własna- 88000 kg, ładunek max- 50000 kg, masa startowa max- 190000 kg,
Prędkość przelotowa- 750-780 km/h, zasięg z ładunkiem max- 3800 km, zasięg z ładunkiem 40000 kg- 4900 km, zasięg z ładunkiem 20000 kg- 7500 km.

Dane techniczne Ił-76MD (wg [3]):
Rozpiętość- 50,5 m, długość- 46,594 m.
Masa własna- 90000 kg, ładunek max- 48000 kg, masa startowa max- 190000 kg,
Prędkość przelotowa- 750-780 km/h, zasięg z ładunkiem max- 3800 km, zasięg z ładunkiem 40000 kg- 4760 km, zasięg z ładunkiem 20000 kg- 7300 km.

Dane techniczne Ił-76TD-90 (wg [3]):
Rozpiętość- 50,5 m, długość- 46,594 m.
Masa własna- kg, ładunek max- 50000 kg, masa startowa max- 190000 kg,
Prędkość przelotowa- 780-800 km/h, zasięg z ładunkiem max- 4500 km, zasięg z ładunkiem 40000 kg- ok. 5700 km, zasięg z ładunkiem 20000 kg- 8300 km.

Dane techniczne Ił-76MF (wg [3]):
Rozpiętość- 50,5 m, długość- 53,194 m.
Masa własna- 101000 kg, ładunek max- 60000 kg, masa startowa max- 210000 kg,
Prędkość przelotowa- 780-800 km/h, zasięg z ładunkiem max- 4200 km, zasięg z ładunkiem 40000 kg- 6300 km, zasięg z ładunkiem 20000 kg- 8600 km.

Galeria

  • Malowanie samolotu Ił-76 w barwach firmy JOY. (Źródło: Lotnictwo Aviation International nr 3/1991).

Źródło:

[1] Kiński A. ”Rosomak w powietrzu”. Nowa Technika Wojskowa nr 5/2006.
[2] pa ”C-17 dla NATO?”. Nowa Technika Wojskowa nr 8/2006.
[3] Butowski P. ”Iljuszyn Ił-76 powraca”. Lotnictwo nr 9/2004.
[4] Bogdański M. "Kania uczy się latać". Aeroplan nr 5-6/2009.
[5] (m) "Joy". Lotnictwo Aviation International nr 3/1991.
[6] Jaxa Małachowski R. "Małe lotnictwo - producenci, przewoźnicy i inni...". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/1993.
blog comments powered by Disqus