Iljuszyn Ił-28, 1948

Samolot bombowy, rozpoznawczy. ZSRR.
Samolot bombowy Iljuszyn Ił-28. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

Pod koniec II wojny światowe] stało się jasne, że przyszłość należy do samolotów odrzutowych. W drugiej połowie lat 1940-tych w wielu krajach opracowano nie tylko projekty samolotów myśliwskich, ale także bombowców i samolotów rozpoznawczych. W. ZSRR prace nad bombowcem taktycznym o napędzie odrzutowym były prowadzone przez co najmniej cztery biura konstrukcyjne; OKB-156 Andrieja N. Tupolewa, OKB-240 Siergieja W. Iljuszyna, OKB-51 Pawła O. Suchoja oraz OKB-1 składające się z niemieckich konstruktorów, którzy byli radziecką zdobyczą wojenną, a jego pracami kierował B. Baade. Zakładano, że do napędu bombowca będą użyte radziecki silniki TR-1. OKB Tupolewa przygotowało kilka projektów: Tu-77 {znany także jako Tu-12, była to zaawansowana modyfikacja Tupolew Tu-2) oraz całą rodzinę nowych maszyn: Tu-73, Tu-78. Tu-81 i Tu-89 (na ich postawie opracowano później Tu-14). OKB Suchoja opracowało projekt czterosilnikowego bombowca Su-10.

W OKB Iljuszyna opracowano projekt samolotu Ił-22, który był czterosilnikowym, pięciomiejscowym bombowcem z prostym skrzydłem. Maszyna miała mieć zasięg 1250 km. osiągnąć prędkość 0,75 M i zabierać 3000 kg bomb. Uzbrojenie strzeleckie składało się z działek NS-23 i B-20E. Oblot prototypu nastąpił 24.07.1947 r., a jego podstawowym niedostatkiem były niedopracowane silniki TR-1. Latem 1947 r. ZSRR dysponował już zakupionymi w Wielkiej Brytanii silnikami Rolls-Royce ”Nene” oraz ”Derwent” i rozważano możliwość zastosowania ich na Ił-22 (projekt otrzymał oznaczenie Ił-24). Opracowano jednak, wykorzystując doświadczenie zdobyte przy projektowaniu Ił-22, opracować zupełnie nowy samolot Iljuszyn Ił-28. Miał on układ zbliżony do swego poprzednika, ale był mniejszy (załoga- 3 osoby) i posiadał 2 silniki Rolls-Royce ”Nene”. Zmieniona została tylna część kadłuba, usterzenie pionowe i poziome otrzymało większy skos. Mógł zabrać do 3000 kg bomb, a jej uzbrojenie składało się z 4 działek NR-23 kal. 23 mm.

Prototyp Ił-28 ukończono w połowie 1948 r. i oblatano 8.07.1948 (wg [7]- 8.08.1948) r. Samolot był prawidłowy w pilotażu, osiągnął prędkość 833 km/h na wysokości 5000 m. Wkrótce rozpoczęły się próby porównawcze samolotów Ił-28, Tu-73 i Tu-78. 30.12.1948 r. został oblatany kolejny prototyp wyposażony w seryjne silniki RD-45F-licencyjną wersje Rolls-Royce ”Nene”. W połowie maja 1949 r. podjęta została decyzja o wyborze samolotu Ił-28. Natomiast Tu-14 miał stanowić wyposażenie jednostek lotnictwa morskiego. Jednocześnie zalecono, aby zbudować wersję samolotu napędzaną silnikami WK-1, co miało zwiększyć prędkość lotu do 900 km/h. Tak zmodyfikowana maszyna została oblatana 8.08.1949 r. Pierwsze seryjne bombowce, których produkcję rozpoczęto w trzech zakładach: Nr 30 (w Moskwie-Chodynce), Nr 64 (w Woroneżu) i Nr 166 (w Omsku), były jednak napędzane silnikami RD-45F. Maszyny seryjne jedynie nieznacznie różniły się od ostatniego prototypu. Ił-28 (w kodzie NATO otrzymał nazwę ”Beagle”) z silnikami WK-1 przeszedł próby w okresie sierpień-wrzesień 1949 r. i niemal natychmiast został skierowany do produkcji seryjnej. W latach 1949-1955 Zakład Nr 30 produkował ok. 100 egz. miesięcznie! Ogółem w czasie sześciu lat produkcji w ZSRR powstało 6316 Ił-28 różnych wersji.

W wersji podstawowej Ił-28 był bombowcem taktycznym. W miarę potrzeb powstawały nowe wersje tego samolotu:
- Ił-28U (UIł-28)- wersja szkolna. Projekt został opracowany jesienią 1949 r. a prototyp wykonał pierwszy lot 18.03.1950 r. Samolot miał zmienioną przednia cześć kadłuba- kabina instruktora została umieszczona w miejscu bombardiera. Nie posiadał uzbrojenia strzeleckiego. Samoloty były produkowane w Zakładzie Nr 30. W kodzie NATO otrzymał one nazwę ”Mascot”.,
- Ił-28R- samolot rozpoznawczy. Prototyp został oblatany w kwietniu 1950 r. Wyposażenie samolotu przystosowano do zadań taktycznego rozpoznania fotograficznego. Składało się ono z aparatów fotograficznych AFA-33/42 i AFA-RB umieszczonych w kadłubie. Do fotografowania w nocy używano aparatów NAFA-MK-75 oraz bomb oświetlających FotAB-50. W celu zwiększenia zasięgu w komorze bombowej oraz na końcach skrzydeł montowano dodatkowe zbiorniki paliwa. Uzbrojenie zostało zmniejszone o jedno działko w kadłubie. Samolot był początkowo produkowany przez Zakład Nr 30, a od 1953 r. przez Zakład Nr 39 w Irkucku,
- Ił-28T i Ił-28PŁ- samolot morski torpedowy. Projekt został opracowany w latach 1950-1951. Od wersji bombowej samolot różnił się przedłużoną komorą bombową, która mogła pomieścić dwie torpedy. Przenosiły także miny, m.in. Serpiej l AMD-1000. W końcowym okresie służby samoloty jednego z pułków Floty Bałtyckiej zostały przystosowane do zwalczania okrętów podwodnych. Samoloty te otrzymały oznaczenie Ił-28PŁ i dodatkowe wyposażenie, m.in. boje akustyczne. W komorze bombowej mogły być przenoszone przeciwpodwodne torpedy AT-1,
- Ił-28D- samolot bombowy przystosowany do przenoszenia bomb atomowych. Od standardowego samolotu bombowego różnił się tym, że posiadał układ ogrzewania komory bombowej, zasłonki przeciwsłoneczne w kabinach załogi oraz niezbędne wyposażenie specjalistyczne (bombardierski celownik radiolokacyjny RBP-3, radio wysokościomierze RW-2 i RW-18 oraz radiostację RSIU-5V UHF). Według dostępnych źródeł, samolot mógł przenosić jedną bombę ”Tatiana” o mocy 30 kt lub 407N o mocy 5 kt. Do celów szkoleniowych stosowano imitator IAB-3000, pozwalający personelowi naziemnemu opanować wszystkie procedury związane z podwieszeniem naturalnej bomby, a załogom doskonalić metodykę bombardowania. Samoloty otrzymały oznaczenie Ił-28D (w niektórych źródłach podawane jest oznaczenie Ił-28N lub Ił-28A),
- Ił-28Sz- wersja szturmowa, opracowana w latach 1960-tych. Uzbrojenie samolotu zostało powiększone o 12 podskrzydłowych węzłów podwieszeń dla zasobników z niekierowanymi pociskami rakietowymi (UB-16-57), bomb lub kierowanych pocisków rakietowych (S-24). Załoga została zredukowana do 2 osób. Początkowo planowano, że w taki sposób zostanie zmodyfikowanych 300 egz., ale ostatecznie powstały tylko 2 prototypy i niewielka partia samolotów przebudowanych w bazach remontowych na początku lat 1970-tych,
- Ił-28LL- samoloty doświadczalne, tzw. latające laboratoria, na których testowano m.in. syslemy katapultowania oraz silniki. Takie maszyny powstały nie tylko w ZSRR, ale także w Czechosłowacji, NRD oraz Polsce. Ił-28 brały udział w testach różnych foteli katapultowanych oraz systemów związanych z programem kosmicznym Wostok,
- Ił-28P (Ił-20)- wersja cywilna, pozbawiona uzbrojenia oraz części wyposażenia wojskowego. Samoloty tego typu wykorzystywano do szkolenia personelu latającego oraz technicznego dla pierwszych odrzutowców pasażerskich, a od 1954 r. Aerofłot wykorzystywał je do przewozu poczty oraz towarów,
- Ił-28RM, Ił-28M, Ił-28TM- na początku lat 1950-tych został opracowany projekt modernizacji, który zakładał zastosowanie silników Klimow WK-5, dzięki czemu wzrósłby zasięg. Jako pierwszy został przygotowany prototyp wersji rozpoznawczej Ił-28RM, wyposażony w eksperymentalne silniki WK-5E. Pomimo zadowalających wyników prób projekt został zarzucony. Nieco później przygotowano dwa prototypy wersji bombowej (nieoficjalnie oznaczone Ił-28M). Ostatnią wersją rozwojową napędzaną silnikami WK-5E był wariant torpedowy Ił-28TM. Podobnie jednak jak w przypadku poprzedników także i ten samolot nie był produkowany seryjnie,
- Ił-28S- w ramach programu modernizacji Ił-28 przygotowano wstępny projekt samolotu wyposażonego w nowe, skośne skrzydła oraz napędzanego silnikami WK-5. Ponieważ okazało się, że parametry lotne samolotu nie ulegną znacznej poprawie, prace zostały przerwane.

Na bazie Ił-28 zostały opracowane warianty specjalistyczne: rozpoznania radiotechnicznego (niekiedy podawane jest oznaczenie Ił-28RTR) i walki radioelektronicznej (RT- Radlotechnlczeskij). Samoloty te powstały wskutek przebudowy istniejących maszyn (najczęściej bombowych) i miały charakterystyczne cylindryczne zasobniki z wyposażeniem elektronicznym na końcach skrzydeł (RTR), dodatkową aparaturę (pod kadłubem umieszczona była dodatkowa osłona dielcklryczna) oraz anteny w tylnej części kadłuba. Maszyny tego typu latały nie tylko w lotnictwie radzieckim, ale także czechosłowackim, egipskim, rumuńskim, węgierskim i polskim. Wykorzystywano je do zadań wywiadowczych, m.in zakłócania systemów łączności, ustalania parametrów stacji radiolokacyjnych przeciwnika. Po wycofaniu z pułków bombowych wiele Ił-28 przystosowano do holowania lub wynoszenia celów latających. Już pod koniec lat 1950-tych część Ił-28 została przebudowana na cele latające. Samoloty otrzymały oznaczenie Ił-28M (lub M-28). Oznaczenie Ił-28ZA otrzymała wersja służąca rozpoznaniu meteorologicznemu. Natomiast Ił-28ŁS był samolotem eksperymentalnie wyposażonym w podwozie z nartami.

Pierwsze samoloty Ił-28 trafiły do radzieckich pułków bombowych w 1950 r., a rak później weszły na uzbrojenie jednostek lotnictwa morskiego. Iły zdobyły uznanie zarówno personelu latającego, jak i obsługi naziemnej. Samolot był poprawny w pilotażu. Mimo, że był to bombowiec, miał niezłą zwrotrtość. Obsługa naziemna ceniła samoloty za prostą konstrukcję i niezawodność. W okresie zimnej wojny Ił-28 okazał się prawdziwym straszakiem. Był bowiem zdolny do przeprowadzenia skutecznego ataku atomowego na cele w Europie Zachodniej. W czasie wojny w Korei na lotniskach w Chinach stacjonowało co najmniej 70 Ił-28 z radzieckimi załogami. Samoloty miały być użyte w przypadku przekroczenia przez oddziały ONZ-owskie linii 38. równoleżnika, wzdłuż której ustabilizował się front. Amerykanie zagrozili, że użycie bombowców spowoduje odwetowe ataki lotnictwa USA na bazy lotnicze w Chinach i Korei Północnej, a nawet użycie broni atomowej. W październiku 1956 r., w czasie powstania na Węgrzech lotnictwo radzieckie wykorzystywało Ił-28R do zadań rozpoznawczych. W sierpniu 1968 r. radzieckie Ił-28 pojawiły się nad Czechosłowacją, wspierając inwazję państw Układu Warszawskiego. Wiosną 1970 r. w działaniach nad rzeką Amur Rosjanie użyli podobno, m.in. wariantu szturmowego Ił-28Sz. Mimo, że Ił-28 był maszyną udaną, jego kariera nie trwała długo. W latach 1960-tych radziecką doktrynę wojenną zdominowały pociski rakietowe. Z tego względu wiele pułków bombowych zostało rozwiązanych a ich sprzęt zlikwidowany.

Na początku lat 1950-tych samoloty Ił-28 zostały wprowadzone na wyposażenie lotnictwa wojskowego:
- Afganistanu- otrzymało Ił-28 w 196 9r. Ich liczba nie jest znana i waha się od 12 do 45 samolotów. Wykorzystywane były w początkowym okresie wojny. W działaniach bojowych lotnictwo afgańskie nie straciło ani jednej maszyny tego typu. Natomiast co najmniej 11 Ił-28 zostało zniszczonych w styczniu 1985 r. podczas ataku Mudżahedinów na bazę lotniczą Szindang,
- Albanii- otrzymało samoloty Harbin H-5, zbudowane w Chinach
- Algierii,
- Chińskiej Republiki Ludowej- na początku lat 1950-tych otrzymało pierwsze Ił-28. Produkcja licencyjna została uruchomiona w wytwórni w Harbinie w 1959 r. (niektórzy autorzy podają 1966 r.) pod oznaczeniem Harbin H-5. Chińczycy produkowali również samoloty w wersji rozpoznawczej (HZ-5) i szkolnej (HJ-5). W niektórych publikacjach można się spotkać z oznaczeniami eksportowymi: B-5 dla wersji bombowej i BR-5 dla wariantu rozpoznawczego. Chińskie Iły trafiły do wielu krajów, m.in. Albanii, Korei Północnej, Kampuczy i Rumunii, gdzie były używane do początku XXI wieku. W drugie) połowie lat 1950-tych chińskie Ił-28 zostały użyte w działaniach przeciwko Tajwanowi (przy tej okazji kilka maszyn zostało strąconych przez rakiety przeciwlotnicze) oraz do tłumienia powstania w Tybecie (w 1959 r.),
- Czechosłowacji- .W lotnictwie czechosłowackim nosiły oznaczenie B-228 (niekiedy było stosowane oznaczenie Ił-28B). Natomiast samoloty w wersji szkolnej oznaczono CB-228. Informacja o produkcji Ił-28 w Czechosłowacji, podawana przez niektóre źródła, nie znajduje potwierdzenia,
- Egiptu- w październiku i listopadzie 1956 r. brały udział w konflikcie sueskim. Były to samoloty zakupione rok wcześniej w Czechosłowacji. Maszyny wykonały wiele ataków bombowych. Uczestniczyły także w kolejnych wojnach arabsko-izraelskich: 1967 r. i 1973 r. Podczas Wojny Sześciodniowej lotnictwo egipskie dysponowało czterema eskadrami Ił-28. W toku walk samoloty nie odniosły sukcesów, natomiast utracono ok. 30 maszyn tego typu, większość została zniszczona na ziemi,
- Finlandii- otrzymało cztery Ił-28- jeden w wersji bombowej (przewidziany od początku do holowania celów) oraz 3 rozpoznawcze. Co najmniej dwa stosowano do zadań holowniczych,
- Indonezji- lotnictwo marynarki otrzymało co najmniej 30 Ił-28T oraz 6 w wersji szkolnej. Ostatni został wycofany ze służby w połowie 1972 r.,
- Iraku,
- Jemenu- w latach 1962-1967 uczestniczyły w wojnie domowej w Jemenie. Liczba użytych samolotów nie jest znana, natomiast wiadomo, że załogi stanowili Egipcjanie i Rosjanie,
- Kampuczy- używało samoloty Harbin H-5, produkcji chińskiej,
- Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej- używało samoloty Harbin H-5, produkcji chińskiej,
- Kuby- jako pomoc dla Fidela Castro na Kubę trafiły 42 Ił-28, przystosowane do przenoszenia bomb atomowych. Załogi tych maszyn stanowili lotnicy radzieccy. Na skutek interwencji prezydenta J.F. Kennedy'ego w grudniu 1962 r. samoloty zostały wycofane z Kuby,
- Maroka,
- Niemieckiej Republiki Demokratycznej- otrzymało pierwszego Ił-28R w 1958 r. i używało go wraz z dwoma później dostarczonymi jako samolotów cywilnych do prób silników. W latach 1960-1962 otrzymało jeszcze 8 samolotów. Wszystkie (z wyjątkiem jednego szkolnego) służyły do holowania celów powietrznych i nie miały uzbrojenia. W czynnej służbie pozostawały do 1977 r., a ostatni oficjalnie spisano w 1982 r.,
- Nigerii- od 1969 r. co najmniej 6 Ił-28 brało udział w wojnie przeciwko zbuntowanej prowincji- Biafrze. W chwili zakończenia wojny lotnictwo nigeryjskie dysponowało trzema Ił-28,
- Pakistanu- w 1966 r. Chiny sprzedały 14 Ił-28. W późniejszym okresie negocjowano zakup 30-40 kolejnych samolotów, które miały być, podobno, dostarczone z ZSRR. Jednak ze względu na przyjacielskie stosunki radziecko-indyjskie transakcja nie doszfa do skutku,
- Rumunii- pierwsze Ił-28 dotarły w 1955 r. Wiatach 1971-1979 otrzymało jeszcze 14 chińskich H-5. Były wśród nich dwa szkolne HJ-5 i jeden holownik rękawa-celu. W 2000 r. w użyciu były jeszcze samoloty produkcji chińskiej,
- Syrii,
- Węgier- otrzymało 12 Ił-28 (w tym 2 szkolne),
- Wietnamu- w 1965 r. został sformowany 929. Dywizjon Bombowy wyposażony w Ił-28. Oprócz 8 samolotów w wersji bombowej używano także dwie maszyny rozpoznawcze i dwie szkolne. Od 1971 r. wykorzystywano je bojowo nad Laosem.

W Polsce.

Na przełomie lat 1940-tych i 1950-tych lotnictwo bombowe w składzie jednej jednostki- 7 Samodzielnego Pułku Lotniczego Bombowców Nurkujących, reprezentowało nieznaczny potencjał bojowy. Wyposażone było w większości w przestarzałe samoloty Petlakow Pe-2FT. Dlatego w kwietniu 1950 r. (wg [4]- w kwietniu 1951 r.) rozpoczęto formowanie 15 Dywizji Lotnictwa Bombowego w składzie trzech pułków bombowych, każdy wyposażony w 33 samoloty Tu-2 i 3 samoloty szkolno-bojowe UTu-2. We wrześniu 1950 r. przeformowano 7 Samodzielny Pułk Lotniczy Bombowców Nurkujących na 7 Pułk Lotnictwa Bombowego. W 1951 r. sformowano kolejne jednostki dywizji: 33 i 35 Pułk Lotnictwa Bombowego. W tym okresie zapadła decyzja o zakupie w ZSRR samolotów bombowych Ił-28.

Jesienią 1952 r. przystąpiono do przeszkolenia teoretycznego wydzielonego personelu latającego i technicznego. W październiku 1952 r. lotnisku w Bydgoszczy wylądowała pierwsza partia 8 bombowców Ił-28 (wg [4]- dostarczono je znacznie wcześniej i w innej liczbie: 9 Ił-28 i 1 UIł-28). Wg [3] w grudniu dostarczono pierwszy szkolno-bojowy UIł-28. W 1953 r. personel latający rozpoczął szkolenie w powietrzu. W styczniu i w lutym dostarczono dalsze 22 Iłów-28 (wg [4]- dostarczono 25 Ił-28), tak więc 15 DLB miała na stanie 36 (wg [4]- 40) samolotów odrzutowych Ił-28 i 1 (wg [4]- 2) szkolno-bojowy UIł-28 (oraz 4 Tu-2, 41 Pe-2 i 5 UPe-2). W 1953 r. 15 DLB postanowiono przebazować do Modlina. Ponieważ lotnisko docelowe nie było jeszcze gotowe, całą dywizję czasowo przebazowano na lotnisko na warszawskich Babicach (Bemowo). W 1954 r. dostarczono 14 egz. Ił-28 oraz 8 egz. UIł-28, w 1955 r. dalsze 7 egz. Ił-28 oraz 3 egz. UIł-28. Samoloty zostały rozdzielone między 7 PLB, 33 PLB oraz 35 PLB. W dniu 20.07.1954 r. zaprezentowano samoloty podczas defilady nad Katowicami (wg [4]- w 1953 r., a w 1954 r. zaprezentowano nad Lublinem).

Oprócz samolotów w wersji bombowej zakupiono także samoloty rozpoznawcze Ił-28R, pierwsze 3 egz. dostarczono do 21 PLR w dniu 20.05.1955 r. Na bazie 23 Eskadry Szkolnej OSL-4 w Dęblinie zorganizowano kursy na pilotów, nawigatorów i strzelców radiotelegrafistów samolotów Ił-28. Kolejne dostawy samolotów Ił-28 miały miejsce w 1956 r. (12 Ił-28, 6 Ił-28R i 4 UIł-28). Ostatnie dostawy samolotów wersji bombowej miały miejsce w 1957 r. Ogółem w latach 1952-1957 do Polski sprowadzono 98 samolotów Ił-28, w tym: 73 egz. Ił-28, 9 Ił-28R i 16 UIł-28. W Polsce znajdowały się również samoloty-nosiciele bomb atomowych Ił-28A. Obecnie trudno jest stwierdzić, ile maszyn w naszym lotnictwie było faktycznie nosicielami. W połowie 1957 r. samoloty te były zgrupowane w następujących jednostkach:
- 15 DLB (Modlin)- 58 egz. Ił-28, 8 UIł-28, razem 64,
- 21 SPLR (Sochaczew)- 10 Ił-28, 6 Ił-28R, 4 UIł-28, razem 20,
- 15 ELR MW (Siemirowice/Cewice)- 2 Ił-28, 3 Ił-28R, 1 UIł-28, razem 6,
- OSL-4 (Dęblin)- 3 Ił-28, 3 UIł-28, razem 6. - 19 Lotnicza Eskadra Holownicza, latem 1957 r. z 15 DLB przekazano do 19 LEH 3 samoloty Ił-28 z przeznaczeniem do celów holowniczych.

We wrześniu 1957 r. (wg [4]- w czerwcu 1957 r.) dowództwo 15 DLB oraz 7 PLB zostały przebazowane na lotnisko w Powidzu. Natomiast 33 i 35 PLB pozostały w Modlinie. W OSL nr 4 w Dęblinie zaprzestano szkolenia załóg lotnictwa szturmowego i bombowego. Szkoleniem został obciążony 35 PLB, który od początku 1957 r. przemianowany został na pułk szkolno-bojowy. W maju 1958 r. (wg [4]- w czerwcu 1957 r.) 35 PLB został rozformowany. Spowodowane to było systematycznym wykruszaniem się samolotów. Ił-28 był wielokrotnie demonstrowany na pokazach lotniczych i defiladach, wykonując trudne szyki powietrzne. Do najefektowniejszych należały: romb uformowany z 16 Ił-28 w czasie parady XV-lecia PRL (1959 r.) i pokazów z okazji 550-lecia bitwy pod Grunwaldem, stylizowana sylwetka orła, składająca się z 35 samolotów Ił-28, pokazana na defiladzie 1000-lecia Państwa Polskiego (1966 r.).

W kwietniu 1963 r. przeformowano 33 Pułk Lotnictwa Bombowego na 33 Pułk Lotnictwa Rozpoznania Operacyjnego. Jednocześnie 21 Samodzielny Pułk Lotnictwa Rozpoznawczego, przekształcono w 21 Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego. Wyłączono z jego składu dwie eskadry dalekiego rozpoznania na samolotach Ił-28 i Ił-28R i włączono je w skład 33 PLRO. W marcu 1963 r. została rozformowana 15 DLB i na jej bazie sformowano 7 Brygadę Lotnictwa Bombowego w składzie trzech eskadr bombowych i jednej eskadry rozpoznawczej. Wszystkie eskadry wyposażone były w samoloty Ił-28 i Ił-28R, przebazowano również 33 PLB z Modlina do Powidza. Podczas prowadzonych ćwiczeń Układu Warszawskiego często wykorzystywano polskie załogi latające na Ił-28. W dniu 10.04.1964 r. podczas jednego z lotów w ramach pozoracji celów powietrznych, nad terytorium Czechosłowacji polski Ił-28 został przechwycony przez samolot myśliwski MiG-19PM. Pilot czechosłowackiej maszyny uderzył w statecznik polskiego Ił-28. Bombowiec rozbił się w okolicy Pragi, z załogi wykatapultował się tylko pilot. W miejsce utraconego samolotu otrzymano z Czechosłowacji jeden Ił-28.

W połowie lat 1960-tych przystąpiono do modernizacji lotnictwa rozpoznawczego. Nie powiodły się próby zakupienia w ZSRR nowego sprzętu, oferowane samoloty Jakowlew Jak-27R nie spełniały wymogów. W tej sytuacji zakupiono wyposażenie rozpoznawcze do prowadzenia rozpoznania i przeciwdziałania radioelektronicznego. Wyposażenie zostało zamontowane na 10 samolotów bombowych Ił-28. Tak zmodyfikowane samoloty otrzymały oznaczenie Ił-28E i wprowadzono je na wyposażenie 33 PLRO. Wykruszanie się samolotów Ił-28 spowodowało, że w końcu 1968 r. powołano nowy lotniczy związek taktyczny- 7 Brygada Lotnictwa Rozpoznawczo-Bombowego. Brygadę zorganizowano na bazie: 7 Brygady Lotnictwa Bombowego i 33 Pułku Lotnictwa Rozpoznania Operacyjnego. W składzie brygady znajdowały się dwie eskadry lotnictwa rozpoznania operacyjnego (samoloty Ił-28 i Ił-28R), jedna eskadra lotnictwa bombowego (Ił-28) i jedna eskadra lotnictwa rozpoznania i przeciwdziałania radioelektronicznego na samolotach Ił-28E. Na stanie brygady było wówczas 41 samolotów, w tym 40 Ił-28 różnych wersji (25 Ił-28, 10 Ił-28E i 5 Ił-28R) i 1 Iljuszyn Ił-14E.

Początek lat 1970-tych rozpoczął się pod znakiem dalszej wykruszalności samolotów Ił-28. W 1973 r. rozformowano eskadrę bombową. Brygada została przeformowana na 7 Brygadę Lotnictwa Rozpoznania Operacyjnego, na jej stanie było: 15 Ił-28, 10 Ił-28E, 5 Ił-28R i 1 Ił-14E. W 1974 r. do 7 BLRO dostarczono pierwsze samoloty Suchoj Su-20. W lipcu 1976 r. nazwa 7 BLRO zostaje zmieniona na 7 Brygadę Lotnictwa Bombowo-Rozpoznawczego. 29.12.1977 r. zakończono eksploatację samolotów Ił-28 w 7 BLBR. W 15 Samodzielnej Eskadrze Lotnictwa Rozpoznawczego Marynarki Wojennej w Siemirowicach (Cewicach) eksploatowano nadal 3 Ił-28, 3 samoloty Ił-28R oraz 1 UIł-28. Wycofane zostały w grudniu 1978 r. Ostateczne zakończenie eksploatacji samolotów Ił-28 miało miejsce w 19 Lotniczej Eskadrze Holowniczej. Ostatni lot szkoleniowy miał miejsce 3.10.1979 r.

Rozpoznawcze Ił-28R świadczyły również usługi z zakresu aerofotogrametrii na rzecz gospodarki narodowej, wykonując zdjęcia stanowiące podkłady dla prac studyjnych i projektowych- dla planowania przestrzennego zabudowy miejskiej i przemysłowej. Pojedyncze Ił-28 służyły do celów doświadczalnych w ITWL oraz w Instytucie Lotnictwa. Począwszy od 1960 r., przez okres ok. 10 lat, trwały badania silników odrzutowych w locie oraz obiektów bezzałogowych i systemów odzyskowych. Z samolotu Ił-28 został wykonany rekordowy skok ze spadochronem z wysokości 11900 m. Skok ten wykonał 4.09.1957 r. kpt. Tadeusz Dulla, z rekordowym opóźnieniem otwarcia spadochronu (otworzył spadochron dopiero 400 m nad ziemią po 195 s opadania).

Konstrukcja:
Trzymiejscowy wolnonośny grzbietopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydło trójdzielne o obrysie trapezowym i stosunkowo dużym wydłużeniem. Część środkowa połączona na stałe z kadłubem. Dwie części zewnętrzne odejmowane. Główny element pracujący skrzydła stanowi keson utworzony przez dwa dźwigary połączone od góry i spodu grubą blachą duralową, usztywnioną dużą ilością podłużnic. Pokrycie z blachy duralowej. Lotki i klapy szczelinowe.
Kadłub samolotu miał kształt bryły obrotowej o przekroju kołowym. Konstrukcji półskorupowej, z pracującym pokryciem z blachy duralowej. Kabiny zakryte, ciśnieniowe. Kabiny nawigatora i pilota wyposażone w fotele wyrzucane z nabojem prochowym. W wersji szkolnej UIł-28 cała dziobowa część samolotu jest zmieniona. W miejscu kabiny nawigatora znajduje się kabina instruktora wyposażona w dodatkowy komplet sterownic i przyrządów pokładowych. Dziób samolotu nie jest oszklony, lecz pokryty blachą.
Usterzenie ma konstrukcję podobną do skrzydeł, krawędź natarcia ma skos 45° dla usterzenia pionowego i 38° dla usterzenia poziomego. Statecznik poziomy ma duży wznios. Pokrycie stateczników i sterów blachą duralową.
Podwozie trójpodporowe, z kołem przednim, chowane w locie.

Uzbrojenie- 2 stałe działka NR-23 kal. 23 mm strzelające do przodu i obrotowa wieża strzelecka Ił-K6 z 2 działkami NR-23 kal. 23 mm. Udźwig bomb max- 3000 kg.
W wersji:
- Ił-28A- mógł przenosić jedną bombę atomową ”Tatiana” o mocy 30 kt (masa- 1200 kg) lub 407N o mocy 5 kt,
- UIł-28- uzbrojenie strzeleckie jest usunięte.

Wyposażenie:
- Ił-28- radiostacja RSIU-5 lub (później) RSIU-3 lub RSIU-3M, radiostacja RSB-5, automatyczny radiokompas ARK-5, radiowysokościomierz RW-2 dla małych i RW-W dla dużych wysokości, celownik radarowy PSBN-M (w niektórych samolotach montowano też radary Kurs i Rym-S), urządzenie do automatycznego lądowania Matierki, identyfikator swój-obcy (IFF) SRO Barij oraz urządzenie do rozmów wewnętrznych SPU-5, dwa aparaty fotograficzne AFA-33/75, aparaty AFA-BA do zdjęć skośnych,
- Ił-28R- zestaw aparatów fotograficznych do wykonywania zdjęć lotniczych zarówno w dzień, jak i w nocy. Do zdjęć pionowych stosowano aparat AFA 32/20 lub inne zależnie od wykonywanego zadania. Zabiera do komory bombowej bomby oświetlające,
- Ił-28E- aparatura rozpoznawcza SRS-2 i SRS-3, zestaw zakłóceń aktywnych SPS-2 i pasywnych ASO-28.
Instalacje: pneumatyczna, hydrauliczna, przeciwpożarowa, dwutlenku węgla, wysokościowa, przeciwoblodzeniowa, elektryczna.

Napęd- 2 silniki odrzutowe WK-1A o ciągu 26,46 kN (2700 kG) każdy. Do wspomagania startu w trudnych warunkach samolot mógł być wyposażony w dwa startowe silniki rakietowe PSR-1500D na paliwo stałe o ciągu 14,7 kN (1500 kG) każdy przez 15 sekund, zabudowane na zewnątrz, po obu stronach kadłuba pod skrzydłem,

Dane techniczne Ił-28 (wg [5]):
Rozpiętość- 21,45 m, długość- 17,45 (wg [6]- 17,65) m, wysokość- 6,7 m, powierzchnia nośna- 60,8 m2.
Masa własna- 12 890 kg, masa całkowita- 18 400 kg, masa całkowita max- 21 200 (wg [6]- 23 200) kg.
Prędkość max- 902 (wg [6]- 906, wg [7]- 900) km/h, prędkość przelotowa- 770 km/h, prędkość lądowania- 185 km/h, wznoszenie- 15 m/s, pułap- 12300 (wg [6]- 12500) m, zasięg- 2400 (wg [7]- 2180) km.

Dane techniczne Ił-28R (wg [6]):
Rozpiętość- 22,65 m, długość- 17,65 m, wysokość- 6,7 m, powierzchnia nośna- 60,8 m2.
Masa własna- 13 518 kg, masa całkowita- 19 500 kg, masa całkowita max- 22 680 kg.
Prędkość max- 876 km/h, pułap- 12300 m, zasięg- 3150 km.

Dane techniczne Ił-28U (wg [6]):
Rozpiętość- 21,45 m, długość- 17,65 m, wysokość- 6,7 m, powierzchnia nośna- 60,8 m2.
Masa własna- 12 500 kg, masa całkowita- 17 560 kg, masa całkowita max- 21 000 kg.
Prędkość max- 910 km/h, pułap- 13250 m, zasięg- 2400 km.

Galeria

  • Samolot bombowy Iljuszyn Ił-28 polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: Modelarz nr 8/1956).
  • Iljuszyn Ił-28, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 8/1958).
  • Ił-28 podczas przeglądu. (Skrzydlata Polska nr 30/1957).

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Skowroński G. ”U nas też były nosiciele broni A”. Lotnictwo z szachownicą nr 8.
[3] Mikołajczuk M. ”Samoloty Ił-28 w lotnictwie polskim”. Lotnictwo z szachownicą nr 18 i 19.
[4] Bartosik S., Łaź M., Senkowski R. ”Ił-28- post scriptum”. Lotnictwo z szachownicą nr 21.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
[6] Skulski P. ”Iljuszyn Ił-28 Beagle”. Seria ”Pod Lupą” nr 13. Wydawnictwo Ace Publication. Wrocław 2001.
[7] Świdziński J. ”Odrzutowy samolot bombowy Ił-28”. Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 47. Wydawnictwo MON. Warszawa 1977.
blog comments powered by Disqus