Jeszcze w czasie trwania działań wojennych zespół konstrukcyjny OKB-240 Siergieja W. Iljuszyna przystąpił w 1944 r. do opracowania projektu samolotu komunikacyjnego, który miał być następcą samolotu Lisunow Li-2. Pierwszy egzemplarz doświadczalny samolotu, który otrzymał oznaczenie Ił-12, budowany był z silnikami wysokoprężnymi, ale do lotów nie był dopuszczony. Do napędu następnych egzemplarzy wybrano silniki w układzie podwójnej gwiazdy ASz-82FM o mocy max 1360 kW (1850 KM). W grudniu 1945 r. ukończono prototyp, który wykonał pierwszy lot 9.01.1946 (wg [5]- 7.01.1946) r. Po zakończeniu prób fabrycznych i państwowych samolot został skierowany do produkcji seryjnej. W 1946 r. rozpoczęto produkcję seryjną w wytwórni lotniczej ”Znamia Truda” w Moskwie. W miarę uzyskiwania doświadczeń eksploatacyjnych wprowadzano w poszczególnych seriach zmiany i ulepszenia poprawiające własności lotno-pilotażowe i warunki eksploatacyjne. Samolot przeszedł w 1947 r. próbną eksploatację w różnych warunkach klimatycznych Związku Radzieckiego, a w 1948 r. został wprowadzony na linie Aerofłotu. W 1949 r. rozpoczęto produkcję zmodernizowanej wersji Ił-12B, która miała szereg innych zmian dotyczących zarówno wyposażenia, jak i konstrukcji. Od 1950 r. zmniejszono masę całkowitą z 17250 kg do 16100 kg. Samolot ten budowano w odmianach: dla 21, 27 lub 32 pasażerów oraz specjalna czyli salonka dla 6 osób.

Ił-12B był używany na liniach krajowych i zagranicznych Aerofłotu. Również przedsiębiorstwo lotnicze Aviaarktika stosowało je do lotów dostawczych dla stanowisk ekspedycji naukowych stacjonarnych i dryfujących na krach w Arktyce i na Antarktydzie. Poza granicami ZSRR Ił-12B były używane przez PLL ”Lot” i czechosłowackie linie CSA. Według opinii pilotów Ił-12B był dobrym samolotem. Odznaczał się wysokimi osiągami, był prawidłowy w pilotażu, łatwy podczas startu i lądowania. Dzięki dużej nadwyżce mocy można było użytkować go na lotniskach wysokogórskich oraz na lądowiskach i lotniskach trawiastych, pozbawionych betonowych dróg startowych.

Wersja wojskowa Ił-12D była specjalnie przystosowana do desantu powietrznego, transportu ładunków o masie do 3000 kg i do holowania szybowców transportowych Jak-14, KC-20 itd. Samoloty w tej wersji miały ruchomą wieżyczkę na grzbiecie kadłuba z karabinem maszynowym SZKAS lub UBT oraz wypukłą kopułkę, mieszczącą celownik do zrzutu desantu. Do desantowania z powietrza samolot zabierał 37 skoczków spadochronowych, a przy przewozie wojska 26 żołnierzy z pełnym wyposażeniem i uzbrojeniem. W wersji sanitarnej Ił-12D mieścił 16 rannych na noszach i 6 w pozycji siedzącej. Wersja transportowa Ił-12T przystosowana była do zabierania ładunków o masie do 3500 kg.

W latach 1946-1950 wyprodukowano ok. 3000 (wg [3], natomiast wg [4]- 500, ewidentny błąd, wg [5]- ponad 4000) Ił-12 we wszystkich wersjach. Samoloty tego typu były używane w ZSRR do 1970 r., służąc do celów transportowych.

W Polsce.

W dniach 24.04-9.05.1948 r. jeden z wcześniejszych egzemplarzy Ił-12 ze znakami SSSR-Ł1701 został zareprezentowany na XXI Międzynarodowych Targach Poznańskich. Samolot stanowił propozycję eksportową Centrali Handlu Zagranicznego Aviaexport. Był eksponowany na lotnisku Ławica obok samolotów Jakowlew Jak-16 i Jakowlew Jak-18. Objaśnień udzielał pilot doświadczalny Konstanty K. Kokkinaki, który demonstrował samolot również w locie, wykonując loty reklamowe z pasażerami nad terenami targowymi i nad Poznaniem.

W 1949 r. Polskie Linie Lotnicze ”Lot” zakupiły 5 samolotów pasażerskich Ił-12B, które otrzymały znaki rejestracyjne SP-LHA do SP-LHE. Dostarczone zostały pomiędzy lipcem a grudniem 1949 r. Służyły zarówno na liniach zagranicznych, jak i krajowych. Samoloty dostarczone do Polski miały początkowo 21 foteli pasażerskich. Liczbę tę zwiększono później do 28 foteli. W 1952 r. wypożyczono z CSA na kilka miesięcy jeszcze jeden Ił-12B, który otrzymał na ten okres znaki SP-LHF. W PLL ”Lot” używano ich do końca 1957 r. Ostatnie trzy SP-LHA, SP-LHB i SP-LHC pozostawiono w rezerwie, zakonserwowane do listopada 1959 r., następnie przekazano je wojskom lotniczym.

Lotnictwo wojskowe zakupiło w 1950 r. niewielką ilość samolotów Ił-12B i Ił-12D, z przeznaczeniem do lotów dyspozycyjnych, transportu ładunków i aerofotogrametrii. W dniu 6.11.1959 r. wojsko przejęło od PLL ”Lot” trzy Ił-12B przystosowując je do celów transportowych i do wywożenia skoczków spadochronowych. Przez pewien okres Ił-12B i Ił-12D były używane jednocześnie z samolotami Iljuszyn Ił-14, później w miarę wypracowywania resursu, maszyny te wycofywano z eksploatacji. Ostatnie samoloty tego typu skasowano w 1967 r.

Jednostki wojskowe użytkujące samoloty Ił-12:
- Specjalny Pułk Lotniczy na Okęciu, pierwsze 2 egz. dostarczono pod koniec 1950 r. W 1951 r. nazwę SPL zmieniono na 36 Specjalny Pułk Lotniczy. Wycofane zostały w 1959 r.

Konstrukcja:
Dolnopłat o konstrukcji metalowej. Załoga- 4 osoby. Pasażerów- 21-32. Wersje wojskowe- 37 skoczków spadochronowych lub 26 żołnierzy z pełnym wyposażeniem i uzbrojeniem albo ładunki o masie do 3500 kg. W wersji sanitarnej- 16 rannych na noszach i 6 w pozycji siedzącej.
Skrzydło trójdźwigarowe, trójdzielne, z pokryciem pracującym wzmocnionym podłużnicami. Lotki i klapy kryte płótnem.
Kadłub półskorupowy, pracujące pokrycie usztywnione wręgami i podłużnicami. Przekrój poprzeczny kołowy. Kabiny zakryte.
Usterzenie wolnonośne. Pokrycie stateczników blachą, sterów płótnem.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.

Uzbrojenie Ił-12D- przewidziano możliwość stosowania ruchomej wieży grzbietowej z 1 karabinem maszynowym SZKAS kal. 7,62 mm lub UBT kal. 12,7 mm. Samoloty używane w Polsce nie miały stałego uzbrojenia pokładowego, niemniej jednak w oknach przedziału transportowego znajdowały się okrągłe, otwierane od wewnątrz, wzierniki, przez które żołnierze znajdujący się na pokładzie mogli prowadzić ogień z broni ręcznej, automatycznej i maszynowej.

Wyposażenie radiowo-nawigacyjne- radiostacje pokładowe RSB-7 (wg [5]- RSB-70) i RSB-5, automatyczny radiokompas ARK-5, radiopółkompas RPKO-10M i automatyczny pilot AP-42A.
Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, przeciwoblodzeniowa.

Napęd- 2 silniki w układzie podwójnej gwiazdy ASz-82FN-212 o mocy startowej 1362 kW (1850 KM) i mocy nominalnej 1200 kW (1630 KM) każdy.

Dane techniczne Ił-12 (wg [3]):
Rozpiętość- 31,7 m, długość- 21,31 m, wysokość- 7,81 m, powierzchnia nośna- 103,0 m².
Masa własna- 11000 kg, masa użyteczna- 6118 kg, masa całkowita- 17250 kg.
Prędkość max- 407 km/h, prędkość przelotowa- 320-366 km/h, prędkość lądowania- 128 km/h, wznoszenie- 7,5 m/s, pułap- 6500 m, zasięg- 1500 km, zasięg max- 3230 km.

Dane techniczne Ił-12B (wg [4]):
Rozpiętość- 31,7 m, długość- 21,31 m, wysokość- 7,81 m, powierzchnia nośna- 103,0 m².
Masa własna- 11500 (wg [5]- 11503-11612) kg, masa użyteczna- 5750 (wg [5]- 4500-4600) kg, masa całkowita- 17250 (wg [5]- 16100) kg.
Prędkość max- 407 km/h, prędkość przelotowa- 300 km/h, prędkość lądowania- 128 (wg [5]- 130) km/h, wznoszenie- 7,5 m/s, pułap- 6500 (wg [5]- 6000) m, czas wznoszenia na 5000 m- 15', zasięg 1500 (wg [5]- 1450) km, zasięg max- 3230 (wg [5]- 2500) km.