W 1943 r. został opracowany w zespole konstrukcyjnym S. W. Iljuszyna projekt jednomiejscowego samolotu myśliwskiego-niszczyciela bombowców Iljuszyn Ił-1. Stanowił kolejną wersję rozwojową samolotu Iljuszyn Ił-2m3, był jednak całkowicie nową konstrukcją pod względem technologicznym. Samolot został zmodyfikowany aerodynamicznie, zmniejszony wymiarowo, otrzymał zmienione podwozie z nowym sposobem chowania, przede wszystkim jednak otrzymał bogatsze wyposażenie radionawigacyjne oraz silne opancerzenie. Prototyp został oblatany 19.05.1944 r. Jednak wkrótce zrezygnowano z jego dalszego rozwoju. Siły Powietrzne ZSRR zainteresowane były opracowaniem nowego samolotu szturmowego. Projekt samolotu szturmowego był opracowywany od wiosny 1943 r. równolegle z samolotem Ił-1, do którego był bardzo podobny. Samolot otrzymał dwumiejscową kabinę i ulepszone opancerzenie silnika i kabiny. Prototyp samolotu, oznaczony jako Iljuszyn Ił-10 został zbudowany w fabryce nr 18 na początku lutego 1944 r. i oblatany 18.04.1944 r. (wg [4]- w lutym 1944 r. ukończono budowę trzech prototypów Ił-10 i po oblataniu oddano w kwietniu do prób państwowych, które zakończono 9.07.1944 r.). W lipcu 1944 r. prototyp Ił-10 pomyślnie przeszedł próby porównawcze z samolotami konkurencyjnymi Iljuszyn Ił-8 i Suchoj Su-6/III, dystansując te maszyny pod wieloma względami. W sierpniu 1944 r. Ił-10 skierowany został do produkcji wielkoseryjnej w Fabryce nr 1 i Fabryce nr 18 ”Znamia Truda” w Kujbyszewie. Pierwszy seryjny samolot został oblatany 27.09.1944 r. W październiku pierwsze samoloty Ił-10 zaczęto przekazywać odbiorcy, do 1.05.1945 r. dostarczono 785 egz.

Przeszkolenie pułków szturmowych na nowy sprzęt rozpoczęto we wrześniu 1944 r. Od stycznia 1945 r. pierwsze pułki zostały skierowane na front. W walkach w ostatnich miesiącach wojny w Europie udział wzięły tylko trzy pułki wyposażone w Ił-10: 571, 108 i 118. W dniu 10.05.1945 r. na stanie armii lotniczych radzieckich pierwszorzutowych frontów było 120 sprawnych i 26 niesprawnych Ił-10, ok. 12 egz. dysponowało lotnictwo morskie (wg [4]- do maja 1945 r. skierowano na front ponad 100 Ił-10, które stanowiły wyposażenie czterech pułków lotniczych). W sierpniu 1945 r. samoloty Ił-10 brały również udział w walkach przeciw japońskiej Armii Kwantuńskiej na Dalekim Wschodzie. Po zakończeniu działań wojennych rozwijano produkcję samolotów Ił-10, które sukcesywnie wypierały Ił-2 z jednostek lotnictwa szturmowego.

W 1945 r. w Fabryce nr 1 zbudowano, w ramach serii próbnej, trzy samoloty szkolno-treningowe UIł-10. Jeszcze w 1945 r. samolot skierowano do produkcji seryjnej, budowany był w niewielkich ilościach. W 1946 r. zmieniono kształt oszklenia kabiny. W marcu 1947 r. jeden UIł-10 został przerobiony w holownik celów powietrznych, rozwiązanie to rekomendowano do wdrożenia do eksploatacji. Ogółem zbudowano 283 egz UIł-10 (Fabryka nr 1- 269 w latach 1945-46, Fabryka nr 18- 14 w 1946 r.). We wrześniu 1946 r. zaproponowano do zabudowy na Ił-10 silnik AM-42FNW z bezpośrednim wtryskiem paliwa w cylindry, do czego jednak nie doszło. W 1946 r. zbudowany został prototyp samolotu Iljuszyn Ił-10 AM-43 z silnikiem AM-43. Ze względu na wczesny etap rozwoju nowego silnika prawdopodobnie badania Ił-10 AM-43 nie przekroczyły stadium prób naziemnych. We wrześniu 1946 r. prace przerwano ze względu na problemy z silnikiem (duże wibracje). Brak danych, czy prototyp Ił-10 AM-43 został oblatany. Również w 1946 r. prowadzono prace nad zastosowaniem w samolocie Ił-10 silnika AM-45. Prace projektowe nad samolotem Ił-10 AM-45 zarzucono na korzyść samolotu szturmowo-bombowego Iljuszyn Ił-20.

W 1945 r. opracowano zmodernizowany samolot szturmowy Ił-10 uzbrojony w cztery działka NS-23 w płacie i wyposażony w stanowisko strzeleckie WU-9 z działkiem BT-20. We wrześniu 1945 r. zalecono budowę 100 Ił-10/WU-9 z działkiem BT-20 do przeprowadzenia wojskowych prób eksploatacyjnych. W końcu 1946 r. były gotowe trzy wzorcowe samoloty Ił-10/NS-23 do produkcji, począwszy od roku następnego. Samoloty te, oznaczone jako Ił-10/1947, miały nowe działka NS-23, stanowisko strzeleckie WU-9 z działkiem BT-20 oraz zmodyfikowane uzbrojenie bombowe. Ogółem wyprodukowano 4672 (wg [1], [3] i [4]- 4966) szturmowce Ił-10: Fabryka nr 1- 938 (1944-1946), Fabryka nr 18- 3380 (1944-1947), Fabryka nr 64- 354 (1948-1949). Samoloty Ił-10 były również produkowane w Czechosłowacji i nosiły licencyjne oznaczenie Avia B-33.

Niepowodzenia kolejnych programów budowy samolotu szturmowego dla lotnictwa radzieckiego, w powiązaniu z gwałtownie pogarszającą się sytuacją międzynarodową na przełomie lat 40. i 50. XX wieku spowodowały, że w listopadzie 1950 r. postanowiono wznowić produkcję samolotu szturmowego Ił-10. Samolot miał otrzymać nowy płat oraz wzmocnione uzbrojenie. W styczniu 1951 r. postanowiono wznowić produkcję Ił-10 w Fabryce nr 168 (Rostów nad Donem). Produkowana miała być zmodernizowana wersja Ił-10M. Dla przyśpieszenia prac poddano przebudowie dwa seryjne samoloty Ił-10. Pierwszy otrzymał w płacie cztery działka Nudelman-Rychter NR-23 i stanowisko strzeleckie WU-9M z działkiem BT-20E. Samolot został oblatany prawdopodobnie 5.06.1951 r. Drugi prototyp Ił-10M, poddany głębszej przebudowie, po raz pierwszy wzbił się w powietrze 2.07.1951 r. Ogółem wyprodukowano 146 Ił-10M: Fabryka nr 168- 136 egz (1952-1954), a Fabryka Nr 47 w Orenburgu- 10 egz. (1953-1954). Wg [3]- zbudowano 1890 samolotów Ił-10M.

W końcu 1953 r. w uzbrojeniu radzieckiego lotnictwa szturmowego było ogółem 2300 samolotów szturmowych zorganizowanych w 19 dywizji lotnictwa szturmowego. Ił-10 w lotnictwie radzieckim były eksploatowane do 1958 r. W styczniu 1955 r., w ZSRR było 1700 szturmowców zorganizowanych w 19 dywizji lotnictwa szturmowego, lecz już od 1954 r. trwał proces wycofywania ich i zastępowania przez samoloty odrzutowe MiG-15/MiG-15bis.

Samoloty Ił-10 z ZSRR były eksportowane do:
- Czechosłowacji- w 1950 r. dostarczono ok. 80 Ił-10 i 4-6 Ił-10U, dalsze zostały zbudowane na licencji pod oznaczeniem Avia B-33,
- na Węgry- w latach 1949-1953 otrzymały łącznie 159 samolotów Ił-10 i Avia B-33, używane były do 1956 r.,
- Bułgarii,
- Rumunii- w 1953 r. dotarło 30 samolotów Ił-10 i Ił-10U oraz 150 Avia B-33. Wycofano je ze służby pierwszoliniowej ,
- Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (KRLD)- używane były bojowo w latach 1950-1953 podczas wojny domowej. Dostarczono ok. 50 egz.,
- Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Chińskie samoloty Ił-10 użyto w walce tylko raz, 9.01.1955 r., w rajdzie trzech szturmowców na flotę nacjonalistycznych Chin w rejonie wyspy Czinmen,
- USA- dwa niesprawne szturmowce Ił-10 zostały zdobyte przez wojska USA. Następnie złożono z nich jeden egzemplarz latający. W 1951 r. w Wright Air Development Center (Wright Patterson AFB, Dayton, Ohio) wykonano na nim 11 lotów próbnych.

Ił-10 był ostatnim samolotem bojowym napędzanym silnikiem tłokowym, produkowanym w wielkich seriach. Następne maszyny, przeznaczone do wsparcia ogniem wojsk lądowych, były napędzane silnikami odrzutowymi.

W Polsce.

Dostawy samolotów szturmowych Ił-10 do Polski ruszyły w lutym 1949 r., kiedy to do 5 Pułku Lotnictwa Szturmowego dostarczono pierwszych 40 egz. 5 PLSz stał się bazą przeszkoleniową polskiego lotnictwa szturmowego na Ił-10. Wkrótce samoloty te trafiły do 4 PLSz i 6 PLSz. Zastąpiono nimi stare Iły-2. W sierpniu 1949 r. przybyło do Polski pierwsze 8 samolotów szkolno-treningowych UIł-10, skierowano je do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Główną dostawę zrealizowano w 1951 r., w końcu roku na stanie było 96 egz. Ił-10 i 24 egz. UIł-10. W 1952 r. polskie lotnictwo szturmowe zostało rozwinięte w 4 Korpus Lotnictwa Szturmowego, w składzie 8 Dywizja Lotnictwa Szturmowego (4, 5 i 48 PLSz) oraz 16 DLSz (6, 51 i 53 PLSz). Od 1953 r. nowo sformowane jednostki szturmowe były zasilane dostawami czeskimi (Avia B-33 i Avia CB-33). W chwili rozformowania korpusu (1.12.1953 r.) na jego stanie było 160 szturmowców Ił-10. Obie dywizje szturmowe weszły w skład 3 Korpusu Lotnictwa Mieszanego. Samoloty Ił-10 wprowadzono również do uzbrojenia 1 i 12 Samodzielnej Eskadry Korygowania Ognia Artylerii.

W 1950 r. przezbrojono pierwszą eskadrę 30 Pułku Lotnictwa Marynarki Wojennej, a w 1955 r. drugą eskadrę lotniczą na samoloty Ił-10. W 1956 r. na stanie pułku było 23 Ił-10 i 5 UIł-10. W tym momencie na stanie lotnictwa polskiego było ogółem ponad 280 szturmowców Ił-10/B-33/CB-33. W rok później ruszyło ich stopniowe wycofywanie z eksploatacji. Loty na tym typie samolotu w lotnictwie morskim wykonywano do 1957 r., po czym część samolotów przetransportowano do składnicy sprzętu lotniczego koło Opola, a pozostałe przebudowano na wersję dalekiego zasięgu i wysłano do Indonezji. Po licznych perturbacjach, po 1,5 roku samoloty te wróciły do kraju i zostały zezłomowane. Z jednostek bojowych Lotnictwa Operacyjnego szturmowce Ił-10 wycofano w latach 1957-58, do zadań pomocniczych wykorzystywano je jeszcze w latach 1958-59. Ostatni samolot Ił-10 ze stanu zdjęto w lutym 1960 r. Zastąpiły je odrzutowe MiG-15/MiG-15bis (Lim-1/Lim-2), docelowo Lim-5M/Lim-6bis.

Samoloty Ił-10 były wielokrotnie demonstrowane w locie na defiladach i pokazach lotniczych, a także wystawiane na Wystawach Lotniczych we Wrocławiu w 1959 r. i w Krakowie w 1964 r. W październiku 1957 r. jeden samolot Iljuszyn Ił-10 został przekazany jako dar Dowództwa Wojsk Lotniczych do ekspozycji Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła metalowe, trójdzielne. Konstrukcja dwudźwigarowa z pracującym kesonem. Pokrycie z blachy aluminiowej. Wyposażone w klapy szczelinowe i lotki. Lotki pokryte płótnem.
Kadłub dzielił się na dwie części, przednią pancerną i tylną o konstrukcji mieszanej lub metalowej (w ostatnim przypadku o konstrukcji półskorupowej pokrytej blachą duralową). Zastosowano pancerny korpus obejmujący silnik i jego agregaty, zbiorniki paliwa i oleju, ich instalacje oraz kabinę. Kabina zakryta.
Usterzenie klasyczne, całkowicie metalowe. Stateczniki pokryte blachą, stery płótnem.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- projekt Ił-1- 2 stałe działka NS-37 kal. 37 mm i 2 stałe działka SzWAK-20 kal. 20 mm w płacie, 1 ruchomy wielokalibrowy karabin maszynowy UBT kal. 12,7 mm, 4 wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych RS-82. Udźwig bomb- 400 kg, max- 600 kg,
- Ił-10- 2 stałe działka WJa kal. 23 mm oraz 2 stałe karabiny maszynowe SzKAS kal. 7,62 mm i 1 ruchomy karabin maszynowy UBT kal. 12.7 mm (w prototypie działko Szpitalnyj Sz-20 kal. 20 mm, wg [4]- przewidywano możliwość zabudowania w skrzydłach dwóch działek MP37 kal. 37 mm, zamiast działek WJa, pozostawiając pozostałe uzbrojenie bez zmian), 10 granatów lotniczych AG-2, 4 wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych RS-82 lub RS-132 albo ROFS-132. Udźwig bomb- 400-600 (wg [1] i [4]- 570) kg,
- UIł-10- 2 stałe działka WJa kal. 23 mm (w serii próbnej 2 karabiny maszynowe SzKAS kal. 7,62 mm) i 2 wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych. Udźwig bomb- 400-600 kg,
- Ił-10/1947- 4 stałe działka NS-23 kal. 23 mm w skrzydłach, 1 ruchome działko BT-20 kal. 20 mm strzelca, 4 wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych RS-82 lub RS-132 albo ROFS-132. Udźwig bomb- 400-600 kg,
- Ił-10M- 4 stałe działka NR-23 kal. 23 mm w skrzydłach, 1 ruchome działko BT-20E kal. 20 mm strzelca, 4 wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych RS-132. Udźwig bomb- 600 kg.

Wyposażenie- radiostacja RSI-6, radiopółkompas RPKO-10M, telefon pokładowy SPU-2MM, radiolokacyjne urządzenie odpowiadające swój-obcy SCz-3, fotokarabiny F-13 lub PAU-22, aparat fotograficzny AFA-1M. Oprócz tego można było stosować fotoaparaty specjalne, jak: AFP-21 do fotografowania z małych wysokości, AFP-21N lub AFP-21infra do wykonywania zdjęć w nocy oraz SzFP-21 aparat rozbudowany uniwersalny.
Instalacje: pneumatyczna, elektryczna.

Silnik- rzędowy AM-42 o mocy 1472 kW (2000 KM),
- Ił-10 AM-43- silnik rzędowy AM-43 o mocy 1472/1691 kW (2000/2300 KM).

Dane techniczne Ił-10 (wg [2]):
Rozpiętość- 13,4 m, długość- 11,12 m, wysokość- (wg [1] i [3]- 4,1) m, powierzchnia nośna- 30,0 m².
Masa własna- 4723 (wg [1]- 4680, wg [3]- 4650) kg, masa startowa- 6385 (wg [3]- 6300, wg [4]- 6355) kg, masa startowa max- 6585 (wg [1]- 6535) kg.
Prędkość max- 543 (wg [1]- 530, wg [3]- 507) km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 310-325) km/h, prędkość lądowania- 149 (wg [3]- 148, wg [4]- 150) km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 5' 48" (wg [3]- 5', wg [4]- 6'), pułap- 7000 (wg [1] i [4]- 4000, wg [3]- 7250) m, zasięg- 800 km, czas lotu- (wg [4]- 2 h 28').

Dane techniczne Ił-10M (wg [2]):
Rozpiętość- 14,0 m, długość- 11,87 m, wysokość- 4,18 m, powierzchnia nośna- 33,0 m².
Masa własna- 5394 (wg [3]- 5570) kg, masa startowa- 7100 kg, masa startowa max- 7320 kg.
Prędkość max- 512 km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 283) km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 6' 24", pułap- 7000 m, zasięg- 805-1070 km.