Szerszeń, 1993

Pomysł na samolot myśliwsko-szturmowy. Polska.
Rysunek samolotu myśliwsko- szturmowego "Szerszeń". (Źródło: Tomasz Makowski, rys. Jacek Kończak via Skrzydlata Polska nr 4/1993).

W wyniku przemian politycznych w Polsce po 1989 r., zmianie uległa również polska doktryna obronna. Wymusiła ona zmianę założeń konstrukcyjnych nowych samolotów bojowych dla lotnictwa wojskowego. W odróżnieniu od użytkowanych, wyspecjalizowanych samolotów myśliwskich (Mikojan Mig-21, Mikojan Mig-23, Mikojan Mig-29) i uderzeniowych (Suchoj Su-20, Suchoj Su-22), miały one być uniwersalne, aby zależnie od wyposażenia wypełniać różne zadania: myśliwskie, uderzeniowe lub rozpoznawcze.

W 1993 r. (wg innych źródeł w 1995 r.- informacja błędna) mgr inż. Tomasz Makowski, pracując w Instytucie Lotnictwa, opracował "nieoficjalnie" koncepcję wielozadaniowego samolotu bojowego "Szerszeń", spełniającego powyższe wymagania. Zależnie od stosowanego wyposażenia i awioniki, mógłby być stosowany jako samolot pola walki lub samolot myśliwski. Koncepcja oparta została na najnowszych analizach oraz brała pod uwagę możliwość szybkiego zaprojektowania i wykonania w wa­runkach krajowych. Konstrukcję samolotu przewidziano jako modułową metalową, jednak otwar­tą na zastosowanie elementów kompozyto­wych w miarę uzyskiwania przez przemysł doświadczeń w tej dziedzinie. Elementy instalacji pokładowych miały być zasadniczo produkcji krajowej.

Koncepcja samolotu "Szerszeń" została opracowana według następujących założeń:
- układ aerodynamiczny samolotu miał zapewniać możliwość lotów w szero­kim zakresie prędkości i na różnych wysokoś­ciach. Wydłużenie pła­ta zoptymalizowane do osiągnięcia pożą­danych cech manewrowych w zakresie stoso­wanych prędkości walki powietrznej (500-850 km/h) oraz w czasie atakowania celów naziemnych,
- przewidywano zastosowanie napędu jednosilnikowego, który umożliwia skonstruowanie samolotu mniejszego i lżejszego. Układ jednosilnikowy znacznie obniża koszty zakupu samolotu, eksploatacji oraz obsługi,
- samolot (zarówno myśliwiec jak i samolot pola walki) powinien dysponować małym promieniem zakrętu i jak największym przyspieszeniem,
- awionika miała być zdolna do wykrywania i identyfikacji obiektów na dużych odległoś­ciach w przypadku myśliwca oraz pozwalać na dokładne naprowadzanie na cel i jego wykrycie w przypadku samolotu pola walki. Samolot miał być wyposażony w środki przeciwdziałania elektronicznego, bezpieczny system łączności i urządzenia ostrzegające pilota o wykryciu jego samolotu,
- w wersji myśliwskiej, samolot miał przenosić jak najwięcej pocisków powietrze-powietrze krótkiego za­sięgu i posiadać jedno lub dwa szybkostrzelne działka. Samolot w wersji uderzeniowej miał zabie­rać możliwie wiele różnorodnego uzbrojenia do atakowania celów naziemnych i dysponować działkiem o dużej sile przebicia,
- samolot miał posiadać właściwości krótkiego startu, aby mógł operować z lotnisk, których na­wierzchnia została uszkodzona.
- przewidywany czas obsługi ok. 11-12 roboczogodzin na l h lotu, czas odnawiania zdolności bojowej samolotu po locie (jeśli nie ma usz­kodzeń) nie przekracza 20 minut,
- rozmiesz­czenie agregatów systemów pokładowych po­zwalało na zrezygnowanie z drabinki, pomos­tów itp., a czynności obsługowe nie wymagają od personelu naziemnego pracy w niewygod­nej pozycji,
- aerodynamika i zapasy wytrzymałości struktury miały umożliwić powrót na lotnisko na­wet z rozległymi uszkodzeniami, np. utrata połowy usterzenia poziomego, uszkodzenie jednego dźwigara płata.

W niektórych źródłach podana jest informacja (zamieszczona była również na łamach niniejszej Encyklopedii), że "Szerszeń" był projektem samolotu szturmowego opracowanym jako odpowiedź na koncepcję samolotu PZL-230 "Skorpion". Jest to błędna informacja. W rzeczywistości mgr inż. Tomasz Makowski narysował pomysł na modyfikację samolotów MiG-21 (a nie odpowiedź na "Skorpiona"), który Jacek Kończak przetransponował na ładniejszy rysunek, opublikowany później w miesięczniku Skrzydlata Polska (w 1993 r.). Dalszych prac projektowych nie prowadzono.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydło pasmowe o obrysie trapezowym i skosem krawę­dzi natarcia ok. 45°. Profil zmienny wzdłuż rozpiętości- od grubego nadkrytycznego u nasady do cienkiego w częściach zewnętrznych. Mechanizacja płata składa się ze slotów na całej rozpiętości noska i trójsegmentowych klapolotek o różnicowanych wychyle­niach, co ma zapewniać możliwość aktywnej zmiany wysklepienia profilu zależnie od fazy i stanu lotu, oraz ze spoilerów.
Hamulce aerodynamiczne w konfiguracji re­dukującej wpływ na skuteczność usterzenia.
Samouszczelniające zbiorniki paliwowe z instalacją wypełniania gazem obo­jętnym umieszczono w kadłubie i skrzydłach.
Kabina zakryta, ciśnieniowa i klimatyzowana, wyposażona w fotel wyrzucany.
Usterzenie kla­syczne, z płytowym usterzeniem poziomym.
Podwozie trójpodporowe z przednim podparciem, chowane w locie.

Uzbrojenie- co najmniej 1 stałe działko kal. 30 mm dla wersji wsparcia pola walki lub kal. 20 mm dla wersji myśliwskiej. Uzbrojenie i wyposaże­nie podwieszane o masie całkowitej 4000-4500 kg na 9 węzłach pod kadłubem, pod skrzydłami i na ich końcówkach. Przewidziano możliwość przenoszenia zbior­ników dodatkowych.

Wyposażenie- awionika dostosowana do zadań wy­konywanych przez samolot i umieszczona za kabiną pilota, dodatkowe jej elementy podwieszane w zasobnikach.

Silnik- dwuprzepływowy o ciągu 6000-9000 daN.

Dane techniczne "Szerszeń" (wg [3]):
Rozpiętość- 9,0 m, długość- 14,7 m, wysokość- 4,0 m, powierzchnia płata- 35 m2.
Masa samolotu pustego- 6500 kg, masa startowa max- 15 000 kg.
Prędkość max- 1,6 Ma, prędkość przelotowa (konfiguracja gładka)- 0,8 Ma, prędkość przelotowa z z uzbrojeniem podwieszanym- 400-500km/h, wznoszenie- 250-300 m/s, pułap- 15 000 m, bojowy promień działania- 300-800 km, zasięg max- 4000 km.

Źródło:

[1] Majewski A. ”Cywilny przemysł lotniczy dla wojska po II w.ś. Historia i przyszłość (?)”. Nowa Technika Wojskowa nr 9/1996.
[2] Morgała A. ”Kierunki rozwoju samolotów wojskowych w Polsce w drugiej połowie XX w”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[3] Makowski T., Kończak J. "Alternatywa- samolot uniwersalny". Skrzydlata Polska nr 4/1993.
[4] Informacje uzyskane od Tomasza Makowskiego.


blog comments powered by Disqus