Spec-3, 1955

Holowany cel latający. Polska.
Holowany cel latający Spec-3. (Źródło: rys. Krzysztof Luto).
Na początku stycznia 1955 r. przystąpiono w Zakładzie Wytrzymałościowo-Konstrukcyjnym Instytutu Lotnictwa do opracowania dwóch projektów celów latających Spec-3 i Spec-4. Głównym konstruktorem Spec-3 był mgr inż. Tadeusz Chyliński. Nowy latający cel w odróżnieniu od TC-2 miał być holowany za samolotem we wszystkich fazach lotu, od startu do lądowania. Zapobiegało to niedogodnościom poprzedniego projektu. Spec-3 był szybowcem o układzie kaczki, dla którego powierzchnia przedniego płata wynosiła 27%, a tylnego płata 73% ogólnej powierzchni nośnej. Obrys powierzchni nośnych i ich kąt zaklinowania były obliczone dla pewnej optymalnej prędkości wyważenia. Przy prędkości mniejszej od optymalnej szybowiec leciał poniżej toru lotu samolotu holującego, a przy prędkości większej unosił się powyżej.

Pierwszy etap prac obejmował wykonanie projektu i budowę modelu latającego w skali 1 : 2,5 oraz próby modelu w locie. Drugi etap stanowiła budowa prototypu szybowca w skali 1 : 1 i próby w locie. Do holowania modeli latających celów przeznaczono samolot Cessna UC-78. W listopadzie 1955 r. ukończono prace warsztatowe modelu szybowca Spec-3. Oblot został wykonany w następnym grudniu 1955 r. Dalszy program prób etapu I realizowany był równolegle dla obydwu modeli Spec-3 i Spec-4. Start i lądowanie odbywały się z krótkim holem i długości 30-50 m. Podczas lotu rozwijano linkę na długość ok. 500 m. Start Speca odbywał się za pomocą specjalnego wózka, samoczynnie odłączanego po starcie i hamowanego dla skrócenia biegu po pasie startowym. Kadłub połączony był z wózkiem za pomocą zaczepu elektromechanicznego. Do zwalniania zaczepu po starcie służyło automatyczne urządzenie elektryczne, uruchamiane impulsem podawanym od nacisku lejców linki holującej na wspornik rurowy.

Ponieważ w czasie startu holowane cele znajdowały się znacznie niżej od samolotu, komplikowało to problem startu, wydłużając rozbieg zespołu samolot-cel. W wyniku prób wprowadzono usprawnienie dla zmniejszenia pionowej odległości między samolotem i holowanym celem, stosując przy starcie rękaw oporowy zamocowany do celu i zwiększający naciąg linki holowniczej. Rękaw oporowy wyczepiał się samoczynnie po kilku minutach lotu. Lot latającego celu na holu odbywał się z prędkością 240 km/h. Latające cele Spec były doprowadzane przez samolot holujący do samej ziemi. Przy małych prędkościach lotu, bliskich prędkości przyziemienia, holowany Spec znajdował się znacznie niżej od holownika. Wyczepienie celu następowało samoczynnie. Pierwsza z ziemią stykała się łyżka, umieszczona na końcu długiej czujki pod kadłubem. Impuls od czujki uruchamiał urządzenie, które powodowało otwarcie zaczepu linki holującej.

Po wykonaniu 23 lotów wleczonych za samolotem UC-87 i pokonaniu szeregu trudności natury technicznej próby zakończono z wynikiem pozytywnym, uzyskując prawidłowe właściwości lotne obydwu celów holowanych. Podczas badań i prób w locie wprowadzono szereg zmian i ulepszeń konstrukcyjnych. W grudniu 1957 r. zakończono prace I etapu programu Spec. Z etapu II, czyli budowy i badań w locie prototypów wielkości naturalnej, zrezygnowano. Dalsze prace nad celami latającymi przejął Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych.

Konstrukcja:
Cel holowany, szybowiec, średniopłat w układzie kaczki. Konstrukcja całkowicie drewniana.
Powierzchnie nośne jednodźwigarowe, z kesonem, kryte sklejką i płótnem. Na końcówkach tylnej powierzchni nośnej zamocowane były płyty brzegowe. Przednia powierzchnia nośna zamocowana była w środku długości kadłuba, na jej końcówkach znajdowały się dwa zaczepy do holu.
Kadłub półskorupowy o przekroju kołowym, wykonany całkowicie z drewna. Z przodu kadłuba znajdowała się poprzeczka, na której opierały się lejce linki holującej, w przypadku gdy szybowiec leciał nad samolotem holującym. Nacisk linki na poprzeczkę nie dopuszczał do nadmiernego wznoszenia się szybowca w stosunku do holownika.
Usterzenie stanowił duży statecznik pionowy z silnym skosem.
Podwozie- start odbywał się na specjalnym 4-kołowym wózku, odczepianym po uniesieniu się szybowca w powietrze. Do lądowania służyła płoza pod kadłubem i trójpunktowe podwozie z małymi kółkami, spełniające funkcję stabilizującą podczas ruchu na ziemi.

Dane techniczne Spec-3, projektowane (wg [1]):
Rozpiętość- 10,0 m, długość- 7,3 m, wysokość- 3,18 m, powierzchnia nośna przedniego płata- 1,0 m2, powierzchnia nośna tylnego płata- 2,67 m2, całkowita powierzchnia nośna- 3,67 m2.

Dane techniczne Spec-3 dla modelu 1 : 2,5 (wg [1]):
Rozpiętość- 4,0 m, długość- 2,92 m, wysokość- 1,27 m, powierzchnia nośna przedniego płata- 0,4 m2, powierzchnia nośna tylnego płata- 1,07 m2, całkowita powierzchnia nośna- 1,47 m2.
Masa całkowita przed próbami- 25,0 kg, masa całkowita po próbach- 41,4 kg.
Prędkość holowania- 240 km/h.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
blog comments powered by Disqus