Hryszkiewicz Aleksander
Aleksander Hryszkiewicz urodził się w 1809 r. Pochodził z Litwy, wychowany w polskich tradycjach narodowych i niepodległościowych.
Wiadomo, że z posady w kancelarii generał- gubernatora wileńskiego (1830- 1831) zrezygnował na znak solidarności z Powstaniem Listopadowym. Wydaje się prawdopodobnym, że już w czasie nauki w Gimnazjum w Kiejdanach (1818- 1824) związany był z aktywną tam polską organizacją niepodległościową. Po likwidacji wileńskich Filomatów i Filaretów, a wkrótce potem i Gimnazjum Kiejdańskiego, także nad Hryszkiewiczem rozciągnięto nadzór policyjny. W latach 1834- 1836 pracował w Sądzie Powiatowym w Szawlach, następnie (do 1845 r.) był sekretarzem Rady Miejskiej. W 1845 r., wraz z liczną rodziną (żona, siedem córek, później narodziło się jeszcze dwu synów), licząc na poprawę swej skromnej sytuacji materialnej, przeniósł się do gubernialnego od 1843 r. Kowna. Był tłumaczem w Urzędzie Gubernialnym (znał polski, rosyjski, litewski, niemiecki i francuski). Posadę tę utracił w 1854 r. Wg relacji synów Hryszkiewicza powodem wydalenia ze służby były jego eksperymenty balonowe, co jest jednak mało wiarygodne. Sądzić należy, że przyczyny wiązały się z ucieczką jego córki Fryderyki z domu, z jej nielegalnym związkiem z Romualdem Siemaszką i późniejszym oskarżeniem Hryszkiewicza- ateizm, niemoralny tryb życia i zmuszanie córki do rozpusty. Mimo uniewinnienia nie mógł już podjąć pracy.
Wyjechał do Szawl. Tam w 1856 r. przystąpił do pracy nad książką, w której chciał zaprezentować własne poglądy filozoficzne i światopoglądowe. Rzeczywistość w przyrodzie, czyli wywód matematyczny bóstwa, duszy i tajemnic wiary w krótkich zarysach popularnej gawędy przez..., skierowana w 1860 r. do polskiego wydawnictwa Jana Nepomucena Bobrowicza w Lipsku, przechwycona przez władze- przysporzyła mu nowych kłopotów. W 1861 r. katolicki episkopat Wilna ocenił myśli autora jako heretyckie. Hryszkiewicz znalazł się pod nadzorem policji, a jego sprawa w sądzie. Równoczesny rozpad rodziny sprawił, że zapadł na zdrowiu. Bratu Maurycemu, adwokatowi w sądzie szawelskim, zawdzięczał, że rozprawa sądowa- mimo nacisków władz gubernialnych- zakończyła się uniewinnieniem. Do zdrowia już nie powrócił. Zmarł w 1863 r.
W latach 1843- 1851 pochłaniała go problematyka żeglugi powietrznej. W 1851 r. w Kownie wydał książkę pt. Parolot Żmudzina, z rysu swobodnej myśli Aleksandra Hryszkiewicza. Opracował on, opisany w swej książce, projekt statku latającego ”Parolot Żmudzina” łączącego w sobie koncepcje samolotu, skrzydłowca (ornitoptera), mięśniolotu i balonu.
A. Hryszkiewicz zmarł w 1863 r.
Konstrukcje:
Hryszkiewicz "Parolot Żmudzina", 1843- 1851, projekt pionierskiej maszyny latającej.
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] A. Glass ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.