Hryszkiewicz Aleksander

Aleksander Hryszkiewicz urodził się w 1809 r. Pochodził z Litwy, wychowany w polskich tradycjach narodo­wych i niepodległościowych.

Wiadomo, że z posady w kancelarii generał- gubernatora wileńskiego (1830- 1831) zrezygnował na znak solidarności z Powsta­niem Listopadowym. Wydaje się prawdopodobnym, że już w czasie nauki w Gimnazjum w Kiejdanach (1818- 1824) związany był z aktywną tam polską or­ganizacją niepodległościową. Po likwidacji wileńskich Filomatów i Filaretów, a wkrótce potem i Gimnazjum Kiejdańskiego, także nad Hryszkiewiczem rozciągnię­to nadzór policyjny. W latach 1834- 1836 pracował w Sądzie Powiatowym w Szawlach, następnie (do 1845 r.) był sekretarzem Rady Miejskiej. W 1845 r., wraz z liczną rodziną (żona, siedem córek, później naro­dziło się jeszcze dwu synów), licząc na poprawę swej skromnej sytuacji materialnej, przeniósł się do gubernialnego od 1843 r. Kowna. Był tłumaczem w Urzędzie Gubernialnym (znał polski, rosyjski, li­tewski, niemiecki i francuski). Posadę tę utracił w 1854 r. Wg relacji synów Hryszkiewicza powodem wydalenia ze służby były jego eksperymenty balono­we, co jest jednak mało wiarygodne. Sądzić należy, że przyczyny wiązały się z ucieczką jego córki Fryderyki z domu, z jej nielegalnym związkiem z Romualdem Siemaszką i późniejszym oskarżeniem Hryszkiewicza- ateizm, niemoralny tryb życia i zmuszanie córki do rozpusty. Mimo uniewinnienia nie mógł już podjąć pracy.

Wyjechał do Szawl. Tam w 1856 r. przystąpił do pracy nad książką, w której chciał zaprezentować własne poglądy filozoficzne i światopoglądowe. Rze­czywistość w przyrodzie, czyli wywód matematyczny bóstwa, duszy i tajemnic wiary w krótkich zarysach popularnej gawędy przez..., skierowana w 1860 r. do polskiego wydawnictwa Jana Nepomucena Bobrowicza w Lipsku, przechwycona przez władze- przyspo­rzyła mu nowych kłopotów. W 1861 r. katolicki epi­skopat Wilna ocenił myśli autora jako heretyckie. Hryszkiewicz znalazł się pod nadzorem policji, a jego sprawa w sądzie. Równoczesny rozpad rodziny spra­wił, że zapadł na zdrowiu. Bratu Maurycemu, adwo­katowi w sądzie szawelskim, zawdzięczał, że rozprawa sądowa- mimo nacisków władz gubernialnych- zakończyła się uniewinnieniem. Do zdrowia już nie powrócił. Zmarł w 1863 r.

W latach 1843- 1851 pochłaniała go problematyka żeglugi powietrznej. W 1851 r. w Kownie wydał książkę pt. Parolot Żmudzina, z rysu swobodnej myśli Aleksandra Hryszkiewicza. Opracował on, opisany w swej książce, projekt statku latającego ”Parolot Żmudzina” łączącego w sobie koncepcje samolotu, skrzydłowca (ornitoptera), mięśniolotu i balonu.

A. Hryszkiewicz zmarł w 1863 r.

Konstrukcje:
Hryszkiewicz "Parolot Żmudzina", 1843- 1851, projekt pionierskiej maszyny latającej.

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] A. Glass ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus