Heinkel He-115, 1937

Wodnosamolot rozpoznawczy i bombowo-torpedowy. Niemcy.
Wodnosamolot rozpoznawczy i bombowo-torpedowy Heinkel He-115 lotnictwa wojskowego Finlandii. (Źródło: Arvi A. Karisto via ”Wikimedia Commons”).

W 1935 r. Reichsluftfahrtministerium ogłosiło wymagania stawiane przed nowym morskim samolotem wielozadaniowym. Miał to być dwusilnikowy, dwupływakowy wodnosamolot rozpoznawczy i bombowo-torpedowy. Wymagania przesłane zostały do firm Hamburger Flugzeugbau oraz Ernst Heinkel Flugzeugwerke. Po przedstawieniu przez obie wytwórnie wstępnych projektów, w dniu 1.11.1935 r. zamówiono po trzy prototypy. Projekty otrzymały oznaczenie Ha-140 oraz Heinkel He-115. Pierwszy prototyp He-115 V1 został oblatany w sierpniu 1937 r. Napędzany był dwoma silnikami BMW 132K. Był to średniopłat o eleganckiej aerodynamicznie sylwetce. Próby w locie wykazały wiele zalet nowej konstrukcji. Od listopada 1937 r. do prób skierowano drugi prototyp He-115 V2, który posiadał niewielkie zmizny konstrukcyjne. Na początku 1938 r., po przeprowadzonych testach porównawczych z wodnosamolotem Blohm & Voss Ha-140, do produkcji seryjnej został skierowany samolot Heinkel He-115. W dniu 20.03.1938 r. zmodyfikowany pierwszy prototyp He-115 V1 ustanowił kilka rekordów świata.

W marcu 1938 r. oblatany został prototyp He-115 V3, który był wzorcem wersji He-115A. Różnił się on zewnętrznie od poprzednich prototypów. Przód kadłuba został całkowicie zmieniony, stanowiska załogi otrzymały bogate oszklenie. Zmieniony został obrys płatów i usterzenia poziomego. W siedem tygodni później pierwszy lot wykonał produkcyjny prototyp He-115 V4, który posiadał zmodyfikowany kształt usterzenia. Wodnosamolot był następnie produkowany seryjnie w kilku wersjach:

- He-115A-0- wersja przedprodukcyjna, która odpowiadała prototypowi He-115 V4. Latem 1938 r. wyprodukowano 10 egz.
- He-115A-1- wersja seryjna. Pierwsze egzemplarze zaczęły opuszczać zakłady Heinkel w styczniu 1939 r.,
- He-115A-2- wersja eksportowa, zasadniczo identyczna z wersją A-1. Różniła się tylko wyposażeniem radiowym, celownikami bombowymi oraz uzbrojeniem (karabiny maszynowe MG 15 zastąpione zostały przez karabiny Colt-Browning w samolotach norweskich i M/22 w szwedzkich, które były także przystosowane do przenoszenia torped typu m/38 i m/41 kal. 450 mm). W sierpniu 1938 r. rząd norweski zamówił 6 wodnosamolotów z przeznaczeniem dla lotnictwa morskiego. Szwecja złożyła zamówienie na 12 wodnosamolotów tego typu. Latem 1939 r. zrealizowane zostały oba zamówienia,
- He-115B-0- wersja przedprodukcyjna, 10 egz. wyprodukowanych zostało w listopadzie 1939 r. w firmie Weser. Samoloty te posiadały zmodyfikowane wyposażenie oraz zwiększony zasięg do 3350 km,
- He-115B-1- produkcja ruszyła w grudniu 1939 r. Wersja posiadała zestawy modyfikacyjne:
- He-115B-1/R1- posiadała dwie kamery umożliwiające wykonywanie zadań rozpoznawczych,
- He-115B-1/R2- otrzymała dodatkowy wyrzutnik bombowy pozwalający podwieszać bombę o masie 500 kg,
- He-115B-1/R3- wyposażona w wyrzutniki dla dwóch min typu LMA III o masie 500 kg każda, albo jednej miny LMB III o masie 920 kg,
- He-115B-2- wiosną 1940 r. zakłady Weser zmodyfikowały 18 maszyn wersji B-1 poprzez wzmocnienie stalowymi blachami spodów pływaków. Wzmocnione pływaki umożliwiały start i lądowanie nie tylko z wody ale również z powierzchni zamarzniętych jezior lub z pól pokrytych śniegiem,
- He-115C-1- wersja seryjna uzbrojona w 1 dodatkowe działko MG 151 kal. 15 mm, umieszczone na stałe w przedniej części kadłuba oraz w 2 stałe karabiny maszynowe MG 15 kalibru 7,92 mm zainstalowane w tylnych częściach gondoli silnikowych. Karabiny te, mogły prowadzić ogień do atakujących od tyłu samolotów myśliwskich przeciwnika,
- He-115C-1/R4- wariant przystosowany do przenoszenia aparatury SV 300 do wytwarzania zasłony dymnej,
- He-115C-2- wersja z wzmocnionymi pływakami. Zbudowano kilkanaście egz.,
- He-115C-3- wersja przeznaczona wyłącznie do wykonywania zadań minowych. Zbudowano 18 egz.,
- He-115C-4- wersja torpedowa, przeznaczona do operowania nad Arktyką, pozbawiona przedniego uzbrojenia.

W 1939 r. Heinkel zaproponował unowocześnioną wersję He-115D, przeznaczoną do wykonywania akcji rozpoznawczych, stawiania min oraz bombardowania z lotu poziomego, a nawet w nurkowaniu. Jeden z samolotów He-115B został wzmocniony i posłużył jako prototyp nowej wersji. Napędzany był silnikami BMW 801 MA o mocy startowej 1176 kW (1600 KM). Załoga została uzupełniona jedną dodatkową osobą. Uzbrojenie- 1 stałe, strzelające do przodu, działko MG 151 kal. 20 mm, 1 ruchomy karabin maszynowy MG 81J kal. 7,92 mm w nosie kadłuba, po 1 zdwojonym karabinie maszynowym MG 81Z kal. 7,92 mm umieszczone na stanowiskach tylnych strzelców- pod i na kadłubie. Prędkość max nowej wersji powiększyła się do 380 km/h. W latach 1942-1943 większość pozostałych jeszcze w służbie He-115 otrzymała działka MG 151 kal. 20 mm w przodzie oraz zdwojony karabin maszynowy MG 81Z w miejsce pojedynczego MG 15 na tylnym stanowisku strzeleckim.

Do wybuchu wojny tylko jedna jednostka została wyposażona w He-115A-1. Była to 1./Ku.FLGr.106. Przed wybuchem kampanii norweskiej, w kwietniu 1940 r. w samoloty He-115 wyposażono również Stab,1. i 2./Ku.FI.Gr.506. W czasie walk w Norwegii przeciwko wojskom niemieckim operowały również norweskie He-115A-2. Na początku walk trzy norweskie He-115 stacjonowały w ramach Nr 2 Flyavdeling na południu Norwegii, a pozostała trójka należąca do Nr 3 Flyavdeling na północy. Z trzech stacjonujących na południu He-115 jeden zdobyty został przez wojska niemieckie, drugi dołączył do Nr 3 Flyavdeling na północy a trzeci przeleciał do Szkocji. 13.04.1940 r. dwa He-115B-1 zdobyte zostały przez Norwegów i weszły w skład Nr 3 Flyavdeling. Sześć norweskich He-115 kontynuowało działania bojowe przeciw armii niemieckiej w rejonie Narwiku. Po zakończeniu walk 7.06. 1940 r. jeden He-115B-1 wraz z trzema He-115A-2 odleciały na Szetlandy. Ostatni He-115A-2 przeleciał do Finlandii, gdzie został internowany i następnie włączony do lotnictwa fińskiego. Maszyny, które znalazły się w Wielkiej Brytanii zostały wyremontowane i przezbrojone w angielskie karabiny maszynowe Browning 0,303. Jeden z nich przerzucono na Maltę, gdzie wykonywał misje szpiegowskie.

W końcu kwietnia 1940 r. znacznie nasiliły się operacje angielskich okrętów podwodnych na Morzu Północnym. Przeciwko nim skierowane zostały akcje wyposażonej częściowo w samoloty He-115B-1. Podczas Bitwy o Anglię He-115 stacjonowały w Norwegii i operowały nad Morzem Północnym. Samoloty stacjonujące na terytorium Francji stawiały zagrody minowe w okolicach Harwich, ujścia Tamizy i w Zatoce Bristolskiej. Od początku 1942 r. He-115 operowały w Arktyce zwalczając konwoje płynące do Murmańska i Archangielska.

Szwecja używała 12 wodnosamolotów He-115 A-2 w Roslagens Flygflottilj F2 ( 1/F2 a następnie w 1. i 2/F2). Hiszpania otrzymała pierwsze 2 egz. He-115A-0 w początkach marca 1939 r. w ramach Legionu Condor. Znalazły się one w składzie bazującego w Puerto di Pollensa na Majorce dywizjonu A./88. Przez kilka następnych tygodni wykonywały one loty rozpoznawcze. W początkach maja 1939 r. oba samoloty wróciły do Niemiec. W 1942 r. wycofane ze służby (ok. 25 egz.) He-115 zostały dostarczone do Hiszpanii, gdzie znajdowały się przez kilka lat w służbie liniowej.

W Polsce.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenach zachodniej Polski znalazły się duże ilości niemieckiego sprzętu wojennego, w tym sporo samolotów różnych typów. Pozostawione samoloty stanowiły mozaikę różnych typów począwszy od standardowych maszyn bojowych Luftwaffe, poprzez sprzęt szkolno-treningowy, a skończywszy na rzadziej spotykanych konstrukcjach.

W śród nich znalazły się również wodnosamoloty typu Heinkel He-115. Samoloty te przedstawiały znikomą wartość użytkową bądź to wskutek uszkodzeń odniesionych podczas działań wojennych lub daleko posuniętej dewastacji.

Konstrukcja:
Średniopłat. Załoga- 3 osoby.
Podwozie dwupływakowe. Pływaki zamontowane pod gondolami silników.

Uzbrojenie:
- He-115 V1- 2 ruchome karabiny maszynowe MG 15 kal. 7,92 mm. Udźwig bomb- 750 kg lub 1 torpeda lotnicza o masie 800 kg,
- He-115A-0- 2 ruchome karabiny maszynowe MG 15 kal. 7,92 mm. Udźwig bomb- 1250 kg lub 1 torpeda lotnicza o masie 800 kg,
- He-115C-1- 1 ruchomy karabin maszynowy MG 15 kal. 7,92 mm w nosie kadłuba, 1 stałe działko MG 151 kal. 15 mm zamontowane w przedniej części kadłuba, po 1 stałym karabinie maszynowym MG 17 kal. 7,92 mm montowanym w każdej z obu gondoli silnika, 1 ruchomy karabin maszynowy MG 15 kal. 7,92 mm w tylnej kabinie. Jedna torpeda lotnicza LFT 5 lub LFT 6b, jedna mina LMB III o masie 920 kg lub dwie miny LMA o masie 500 kg każda, trzy bomby 250 kg albo jedna bomba 500 kg.
Uzbrojenie innych wersji i wariantów patrz historia rozwoju konstrukcji.

Napęd:
- He-115C-1- 2 silniki gwiazdowe BMW 132K o mocy startowej 706 kW (960 KM), a mocy max 507 kW 1690 KM).
Napęd innych wersji i wariantów patrz historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne He-115A-0 (wg [2]):
Masa własna- 5410 kg, masa startowa- 9400 kg.
Prędkość max- 314 km/h, zasięg- 2000 km.

Dane techniczne He-115C-1 (wg [2]):
Rozpiętość-22,27 m, długość-17,3 m, wysokość- 6,6 m,
Masa własna- 6870 kg, masa startowa- 10680 kg.
Prędkość max- 300 km/h, prędkość przelotowa- 290 km/h, czas wznoszenia na wysokość 1000 m- 5' 6", pułap praktyczny- 5200 m, zasięg max- 2800 km.

Galeria

  • Wrak wodnosamolotu Heinkel He-115 przejęty na terenie poniemieckiej bazy wodnosamolotów w Mielnie, 1946 r. (Źródło: zbiory Muzeum Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 2. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 1997.
blog comments powered by Disqus