Gotha Go-242, 1940

Szybowiec transportowy. Niemcy.
Szybowiec transportowy Gotha Go-242. (Źródło: Bundesarchiv, Bild 101I-561-1138-21A / Seeger, Erwin / CC-BY-SA via ”Wikimedia Commons”).

W sierpniu 1939 r. w biurze konstrukcyjnym firmy Gothaer Waggonfabrik A.G. (GWF) rozpoczęły się prace nad nowym szybowcem transportowym, który byłby w stanie przewozić ładunki nawet o większej objętości bez potrzeby ich demontażu. Prace projektowe prowadzone były pod kierunkiem inż. Alberta Kalkerta. W październiku 1939 r. gotowy był wstępny projekt. Miał to być szybowiec o pękatym kadłubie z wysuniętą do tyłu belką ogonową i dużą klapą ładunkową umieszczoną w odchylanym do góry nosie. Po przeprowadzeniu dalszych badań teoretycznych uznano, że umieszczone w nosie drzwi ładunkowe narażone zostaną na szczególne niebezpieczeństwo uszkodzenia podczas lądowania w przygodnym terenie co mogło doprowadzić do uniemożliwienia przeprowadzenia wyładunku przewożonego sprzętu. Postanowiono drzwi ładunkowe przenieść na tył kadłuba, tutaj jednak pojawił się problem z ich otwieraniem do góry w czym przeszkadzała umieszczona tam belka ogonowa ze statecznikami na końcu. Aby rozwiązać ten problem skonstruowano nową część ogonową z podwójną belką połączoną na końcu statecznikiem pionowym. Zapewniało to możliwość swobodnego i bezpiecznego odchylania do góry drzwi ładunkowych a także odpowiednia ilość miejsca na załadunek.

W lipcu 1940 r. zostały zamówione dwa prototypy szybowca, który otrzymał oznaczenie Gotha Go-242. Prace nad zbudowaniem prototypów przebiegały bardzo szybko. Pierwszy prototyp Go-42 V1 został oblatany 9.11.1940 r. Testy w locie przebiegały bez większych kłopotów i wiosną 1941 r. Gotha rozpoczęła produkcję wersji Go-242A-0. W lipcu 1941 r. dostarczono pierwsze seryjne egzemplarze Go-242A-1. Wersja ta różniła się od swoich poprzedników głębszym umocowaniem belek ogonowych do skrzydeł, zachodziły one również pod płaty. Możliwe było montowanie uzbrojenia obronnego złożonego z czterech ruchomych karabinów maszynowych MG 15 kalibru 7,9 mm. Do końca 1941 r. zakłady Gotha wyprodukowały 253 szybowce Go-242.

Wersja desantowa Go-242A-2 przeznaczona była do transportu jednostek spadochronowych. Szybowiec wyposażono w dodatkowy spadochron hamulcowy w tylnej części kadłuba oraz drzwi w odsuwanej klapie ładunkowej. W 1942 r. przeprowadzono próby z dwoma dodatkowymi rakietami startowymi firmy Walter typu Rl 202b. Testowano też zestaw czterech rakiet na paliwo stałe Rheinmetall Rl 502, który to wybrano ze względu na prostszą obsługę jako rozwiązanie do stosowania operacyjnego. W ciągu 1942 r. wersja Go-242A zastąpiono została na liniach montażowych przez Go-242B, która różniła się nowym kołowym podwoziem w miejsca płóz. Wariant B-1 różnił się od B-2 systemem amortyzacji podwozia. Warianty B-3 i B-4 były odpowiednikami B-1 i B-2 przeznaczonymi do transportu spadochroniarzy. Wariant B-5 odpowiadający B-2 posiadał dodatkowe zdwojone urządzenia sterowe. W 1942 r. wyprodukowane zostało przez zakłady Gothaer Waggonfabrik i Hartwig 682 szybowce, z których następnie 133 przebudowano na samoloty transportowe Go-244.

Wersja Go-242C-1 to wodnoszybowiec z pływakiem głównym umieszczonym bezpośrednio pod kadłubem oraz dwoma pływakami stabilizującymi pod skrzydłami. Kilka szybowców Go-242A-1 zostało przebudowanych na te wersje w związku z planowanym w 1943 r. atakiem na Scapa Flow. Szybowce miały dostarczyć włoskie łodzie szturmowe bezpośrednio na obszar portu! Do operacji tej jednak nie doszło. W 1943 wyprodukowano 442 Go-242, a do lipca 1944 roku gdy zakończono ich produkcję dalsze 151 egz. Łącznie powstało 1528 szybowców Go-242, z których 133 przebudowano na samoloty transportowe Go-244.

Pierwsze szybowce Go-242 trafiły do Luftwaffe w lipcu 1941 r. Od października szybowce te zaczęły przewozić ładunki na trasie Ateny ponad Morzem Śródziemnym do Derny w Afryce Północnej. Od początku października 1941 r. operowały również na froncie wschodnim. Ich pierwszą akcją bojową była pomoc okrążonym od 29.12.1941 r. w okolicach miejscowości Susziniczi jednostkom 216 dywizji piechoty. Do największej akcji szybowców Go-242 doszło zimą i wiosną 1942 r. pod miastem Cholm w obszarze działania Grupy Armii Północ. 28.01.1942 r. udało się Rosjanom odciąć w tym mieście zgrupowanie Wehrmachtu liczące 5500 żołnierzy. Po 105 dniach przebywania w okrążeniu 5.05.1942 r. kocioł Cholm został odblokowany. Przetrwanie żołnierzy było możliwe tylko dzięki lotom zaopatrzeniowym Luftwaffe, m.in. 81 szybowców Go-242 przewiozło zaopatrzenie dla okrążonych żołnierzy. W grudniu 1942 r. i styczniu 1943 r. szybowce Go-242 brały udział w dostarczaniu zaopatrzenia jednostkom otoczonym w miejscowości Wielikie Łuki. Jednostki szybowców transportowych działały z dużą intensywnością również podczas ostatniej niemieckiej ofensywy pod Kurskiem dostarczając wysuniętym pod Orłem oddziałom pancernym paliwo. Szybowce Go-242 brały udział w akcjach zaopatrzeniowych okrążonych oddziałów niemieckich aż do końca wojny, do ich największych operacji dochodziło podczas walk zimą 1944 r. pod Kamieńcem Podolskim, a także w czasie ewakuacji z Krymu.

W Polsce.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenach zachodniej Polski znalazły się duże ilości niemieckiego sprzętu wojennego, w tym sporo samolotów różnych typów. Pozostawione samoloty stanowiły mozaikę różnych typów począwszy od standardowych maszyn bojowych Luftwaffe, poprzez sprzęt szkolno-treningowy, a skończywszy na rzadziej spotykanych konstrukcjach. Wśród nich znalazły się również szybowce transportowe, wśród nich również typu Gotha Go-242.

W latach 1946-1947 wysuwano na łamach polskiej prasy lotniczej propozycję wykorzystania zdobycznych szybowców transportowych Go-242 i modernizację ich do wersji samolotu (motoszybowca) transportowego CSS-242M.

Konstrukcja:
Górnopłat zastrzałowy. Załoga- 2 osoby oraz 21 całkowicie wyekwipowanych żołnierzy.
Skrzydła konstrukcji drewnianej kryte sklejką lotniczą, ich części ruchome kryte płótnem.
Kadłub wykonany jako szkielet ze stalowych rur kryty płótnem. Belki ogonowe i usterzenie o konstrukcji drewnianej.
Podwozie składało się z trzech stalowych płóz z olejowymi amortyzatorami. Do startu służyło dwukołowe podwozie odrzucane po starcie.

Uzbrojenie:
- Go-242A-1- 4 ruchome karabiny maszynowe MG 15 kal. 7,9 mm. Jeden instalowany na grzbiecie kabiny, drugi w końcu kadłuba a dwa pozostałe po jednym z każdej strony kadłuba w okienku pasażera. Oraz do 4 karabinów maszynowych piechoty MG 34 kal. 7,9 mm montowanych w bocznych okienkach kadłuba.

Dane techniczne Go-242A-1 (wg [2]):
Rozpiętość- 24,5 m, długość- 15,8 m, wysokość- 4,4 m.
Masa własna- 3200 kg, masa startowa- 7100 kg.
Max prędkość szybowania- 290 km/h, max prędkość holowania- 240 km/h, prędkość przelotowa na holu za samolotem Junkers Ju-52- 210 km/h, czas wznoszenia na 1000 m za samolotem Ju-52- 15'.

Galeria

  • Szybowiec Gotha Go-242A w locie. (Źródło: archiwum).
  • Szybowiec w wersji w wersji Gotha Go-242B-2. (Źródło: archiwum).
  • Gotha Go-242, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Wikimedia Commons).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 1. Wydawnictwo Lampart. Warszawa.
[3] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
[4] Morgała A. ”Kierunki rozwoju samolotów wojskowych w Polsce w drugiej połowie XX w”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[5] Mikulski M., Glass A. ”Polski transport lotniczy 1918-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
blog comments powered by Disqus