Gotha G-III / G-IV, 1916
Fabryka wagonów kolejowych Gothaer Waggonfabrik A.G. (Gotha) w Gotha budowała od 1915 r. ciężkie bombowce przeznaczone do nalotów na Anglię. W styczniu 1915 r. Oskar Ursinus i Helmut Friedel zbudowali wielki dwusilnikowy dwupłat bombowy Gotha G.I, który zapoczątkował całą serię doskonałych samolotów bombowych. Zbudowano 18 egz. Pierwsze egzemplarze tego typu zaczęły dochodzić do jednostek frontowych już w marcu 1915 r. Pozostałe samoloty od Gotha G.II do Gotha G.Vb projektowane były przez Hansa Burkharda i Karla Rösnera.
W październiku 1916 r. wprowadzono do służby nową konstrukcję Gotha G-III, a od lutego 1917 r. rozpoczęto budowę wersji Gotha G-IV z kadłubem pokrytym sklejką i lotkami na obu płatach. Razem zbudowano około 25 egz. G-III. Najbardziej liczną była wersja G-IV. Źródła podają rozbieżne wielkości. Samoloty te były produkowane przez wytwórnię macierzystą Gotha 50 egz. i na licencji w LVG 100 egz. oraz SSW 80 egz. Z tego 40 egz. zbudowanych przez SSW przeznaczonych było do szkolenia pilotów, a 30 egz. z LVG dostarczono do Austro-Węgier. Wg [2] łącznie wyprodukowano 254 egz. samolotów wszystkich wersji, z czego najliczniej samolot G.V- 120 szt., a wytwórnia LVG wyprodukowała pewną liczbą samolotów Gotha dla austriackich sił lotniczych, wyposażając je w austriackie silniki Hiero po 172 kW.
Bombowce Gotha zastosowano do nalotów na Anglię, początkowo wykonywanych w ciągu dnia, a od 3.09.1917 r. w nocy. Samoloty były bardziej skuteczne i bezpieczne niż sterowce. Ponadto użyto je na Bałkanach, a lotnictwo austro-węgierskie na froncie włoskim.
W Polsce.
W Polsce znajdowało się 5 bombowców Gotha, w tym 4 G-IV i 1 G-III. Wszystkie stanowiły zdobycz wojenną. Do lotu nadawał się tylko jeden samolot G-IV nr 213/17, któremu zmieniono numer w Ławicy na 100/17. Z pozostałych jeden został spalony pod Opalenicą, a drugi, który cało wylądował w Małopolsce też prawdopodobnie został zniszczony. Ostatnie dwa otrzymane w styczniu 1921 r.: jeden G-III i drugi G-IV zostały przydzielone przez Międzysojuszniczą Komisję ds. rozdziału reparacji wojennych. Obydwa trafiły do składnicy sprzętu w Poznaniu.
Samolot Gotha G-IV nr 100/17 został przydzielony do 21 EN w kwietniu 1920 r. Brał udział w walkach przeciw wojskom bolszewickim, atakując m.in. pociągi pancerne i zgrupowania na zapleczu. W lotach bojowych był osłaniany przez myśliwce Fokker D-VII z 15 EM. Od lipca 1920 r. stacjonował we Lwowie i znajdował się pod opieką 6 EW. W dniu 31.08.1920 r. samolot został uszkodzony przy lądowaniu i odesłany do składnicy w Poznaniu. Gotha G-IV nr 100/17 był jedynym samolotem tego typu użytym bojowo w lotnictwie polskim.
Spośród znajdujących się w Ławicy samolotów G-III i G-IV, jedynie G-IV nr 606/17 został poddany remontowi w lipcu 1922 r. w Parku 3 PL. Pozostałe rozebrano. W latach 1925-1927 całą część przednią z kabiną załogi oraz część środkową ze skośnym tunelem i stanowiskiem karabinu maszynowego z Gotha G-III przekazano do Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego w Poznaniu.
Konstrukcja:
Dwupłat o konstrukcji drewnianej oprócz usterzenia. Załoga- 2-3 osoby.
Płaty- komora płatów wieloprzęsłowa. Skrzydła dwudźwigarowe. Wydłużenie płatów wynosiło 11,0 i 10,2. Lotki w G-IV były na obu płatach, przy czym na górnym płacie miały kompensację rogową. Płaty u nasady miały krótszą cięciwę tworząc wykrój w płaszczyźnie obrotu śmigła.
Kadłub- kratownicowy, pokryty w części przedniej i środkowej sklejką, w tylnej płótnem. Kabiny odkryte: pilota i obserwatora mieściły się w przodzie, kabina strzelca w części środkowej- za krawędzią spływu skrzydła.
Stateczniki usztywnione zastrzałami, ster kierunku z kompensacją rogową.
Podwozie klasyczne stałe.
Uzbrojenie- 2 ruchome karabiny maszynowe Parabellum wz. 14 kal. 7,92 mm na obrotnicach: przedniej i środkowej. Ładunek bomb 300- 500 kg zawieszany był pod kadłubem.
Interesującym rozwiązaniem dla tylnego stanowiska karabinu maszynowego zastosowanym w samolotach G-III i G-W był ukośny tunel w kadłubie wyłożony sklejką, rozszerzający się ku dołowi, zapewniający w kierunku tył do spodu kąty obstrzału 25° na boki i 60° w osi lotu. Pokrycie dolnej półsfery ogniem poprawiło znacznie walory obronne samolotu.
Napęd- 2 silniki rzędowe, 6-cylindrowe, chłodzone cieczą Mercedes D-IVa o mocy 192 kW (260 KM) każdy. Wg [2] w wersji G-IV 2 silniki rzędowe, 6-cylindrowe, chłodzone cieczą Maybach IVa o mocy 183 kW każdy.
Śmigła pchające. Chłodnice czołowe. Dwa zbiorniki paliwa, każdy po 275 I mieściły się w kadłubie. Zbiornik opadowy o pojemności 70 I znajdował się u nasady lewego górnego skrzydła. Zbiornik oleju 60 I, olej w silnikach- 30 I.
Dane techniczne Gotha G-III (wg [1]):
Rozpiętość- 23,7 m, długość- 12,4 m, wysokość- 3,9 (wg [2]- 4,3) m, powierzchnia nośna- 89,5 (wg [2]- 89,0) m2.
Masa własna- 2383 (wg [2]- 2193) kg, masa użyteczna- 1235 (wg [2]- 1425) kg, masa całkowita- 3618 kg.
Prędkość max- 135 (wg [2]- 152) km/h, prędkość przelotowa- 110 km/h, prędkość minimalna- 70 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 28', pułap- 5000 m, zasięg- 400 (wg [2]- 700) km , czas lotu- 3 h 45' (wg [2]- 3 h 30').
Dane techniczne Gotha G-IV (wg [1]):
Rozpiętość- 23,7 (wg [2]- 23,71) m, długość- 12,2 (wg [2]- 12,36) m, wysokość- 3,9 (wg [2]- 4,3) m, powierzchnia nośna- 89,5 m2.
Masa własna- 2413 (wg [2]- 2400) kg, masa użyteczna- 1335 (wg [2]- 1235) kg, masa całkowita- 3648 (wg [2]- 3635) kg.
Prędkość max- 135 (wg [2]- 140) km/h, prędkość przelotowa- 110 km/h, prędkość minimalna- 70 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 28' (wg [2]- 17') , pułap- 5000 (wg [2]- 6500) m, zasięg- 400-600 (wg [2]- 840) km , czas lotu- 6 h.
Dane techniczne Gotha (LVG) G-IV, silniki Hiero 2x169 kW (wg [1]):
Rozpiętość- 23,7 m, długość- 12,3 m, wysokość- 4,3 m, powierzchnia nośna- 89,5 m2.
Masa własna- 2541 kg, masa użyteczna- 1393 kg, masa całkowita- 3934 kg.
Prędkość max- 130 km/h, pułap- 4500 m.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.[2] Bączkowski W. ”Samoloty bombowe I wojny światowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1986.